Chcesz zacząć biegać. Masz postanowienia, wyznaczasz sobie cele, kupujesz buty specjalnie do tej dyscypliny sportowej. Przychodzi ten dzień, ruszasz. I już po chwili kończysz, bo czujesz, że wyplujesz zaraz płuca? Męczy Cię kaszel, nie możesz złapać oddechu, zbiera Ci się na wymioty? Bez wątpienia na początku swojej przygody ze sportem, każdy z nas miał z takimi właśnie dolegliwościami do czynienia. Ci słabsi odpuszczają, bardziej wytrwali, konsekwentnie krok po kroku starają się walczyć o lepszy wynik. Bez wątpienia doskonałą formą sprawdzenia swojej wydolności jest spirometria i tym właśnie tematem w odniesieniu do aspektu sportowego, chcielibyśmy zająć się w tym artykule.
Zadyszka - czyli to, czego nikt z nas nie lubi
Zadyszka może mieć różną przyczynę. Związana jest ona na przykład z nieprzystosowaniem organizmu do aktywności, a szczególnie do zmęczenia i do obciążenia treningowego. Jeśli więc jesteś osobą, która do tej pory ze sportem nie miała nic wspólnego, nie dziw się, że po 300 metrach dyszysz jak parowóz. No naturalne. Należy więc krok po kroku, powoli wdrażać się w bieganie, nie od razu stawiając sobie poprzeczkę wysoko, by przebiec bez zatrzymania 5 kilometrów. Co jeszcze? Z pewnością powód zadyszki może mieć i bardziej poważny charakter. Choroba, osłabienie organizmu, słaba praca organów wewnętrznych, anemia. Zaleca się, by przed rozpoczęciem przygody z bieganiem, wykonać podstawowe badania. Jakie? Na pewno morfologię krwi, lipidogram, a także wskaźniki wątrobowe, trzustkowe i mineralne. Ponadto zaleca się także EKG serca, badanie moczu, ocenę bilirubiny i to, czym chcielibyśmy zająć się w tym artykule - spirometrią płuc.
Jak wygląda ogólne badanie spirometrii?
Badanie spirometrem służy do oceny wentylacji płuc. Dzięki niemu można sprawdzić pomiar objętości wydychanego powietrza, jak również i natężenie przepływu, w momencie wdechu, jak również i wydechu. Takie badanie pojemności płuc oraz samej ich objętości, można wykonać zarówno w warunkach statycznych, jak również i dynamicznych. Objętość V - volume określa pewną niepodzielną całość, z kolei pojemność C- capacity sumę dwóch lub więcej objętości. Wyróżnić można trzy typy zaburzeń wentylacji: obturacja, restrykcja, jak również i zaburzenia mieszane, czyli pseudorestrykcja. Spirometr jest jednak i urządzeniem, które nie tylko służy do diagnozowania chorób i ich leczenia, ale także i sprawdza się takie urządzenie w medycynie sportowej. Wykorzystać bowiem można spirometr do ćwiczeń oddechowych, postawić można na spirometr domowy czy wybrać można taką formę badania, by znaleźć przyczynę zadyszki lub po prostu poznać swoją pojemność płuc.
Aby prawidłowo przeprowadzić całą spirometrię, należy przede wszystkim ustalić określone jej etapy. Co więc odgrywa znaczącą rolę? Na co należy zwrócić uwagę? Jak odczytać wyniki testu spirometrii?
- ustawienie spirometru - niezwykle ważnym elementem jest zarówno kontrola jakości urządzenia, jak również i kalibracja spirometru. Na czym taka kalibracja polega? Jest to tak zwane ,,nauczenie spirometru”, jak zmierzyć znaną objętość kalibracyjną, zwykle wykorzystując strzykawki o pojemności 3 lub 5 litrów. Cała procedura kalibracji składa się z kilku kroków, a jej przeprowadzenie możliwe jest za pomocą właśnie takiej strzykawki o odpowiedniej, określonej powyżej pojemności. Istotne znaczenie ma przede wszystkim to, aby wartości parametrów FVC mieściły się w granicach kalibracji. Jeśli nie zostanie ona przeprowadzona pomyślnie, wówczas konieczna jest ponowna kalibracja przez producenta. Jakie więc należy tutaj wykonać zadania?
- wyłączenie korektora BTPS w ustawieniach
- dostosowanie spirometru do wydajności strzykawki
- uruchomienie testu spirometrycznego w aplikacji mobilnej
- wykonanie kilku manewrów za pomocą strzykawki i różnych przepływów
- przygotowanie osoby badanej do spirometrii
- badanie wydolności płuc - wykonuje się poprawnie całą procedurę badania, a następnie sprawdza się poprawność, jak również i powtarzalność otrzymanych wyników. Kluczowe tutaj znaczenie ma także sama interpretacja wyników przez lekarza pulmonologa oraz odniesienie wyniku do obrazu klinicznego i ewentualne ustalenie rozpoznania danej choroby oddechowej.
Spirometry i ich działanie - niedocenione urządzenia
Bez wątpienia w świecie medycyny, w tym przede wszystkim sportów, bo na tym chcemy skupić się szczególnie, spirometryczne badanie jest zupełnie niedocenione przez sportowców i ich trenerów. Rzadko kiedy zleca się to badanie, choćby profilaktycznie. Jest ono przeprowadzane przede wszystkim przy uporczywym kaszlu, przy zmianach RTG klatki piersiowej, przy chorobach płuc i oskrzeli, czasami też przy zmianach alergicznych. Pomijając takie badanie oddechu, często bagatelizuje się pewne choroby dróg oddechowych, które nieleczone mogą doprowadzić do poważnych w skutkach konsekwencji zdrowotnych, a nawet i śmierci.
W aktywności fizycznej płuca odgrywają niezwykle ważną rolę. Aby biegać, trzeba być osobą zdrową. Uprawianie sportu, gdy męczy nas duszący kaszel, gdy jesteśmy na antybiotyku lub gdy czujemy zbyt mocne obciążenie, jest skrajnie nieodpowiedzialne. Niszczymy bowiem w ten sposób nasz układ oddechowy, obciążając nasze płuca, ale co istotne, także i serce. Każdy, kto chce trenować, powinien postawić na badanie spirometryczne. Przy planowaniu bowiem treningów wydolnościowych, sprawne płuca to element nadrzędny.
Spirometria płuc - niezbędne informacje wynikające z badania
Jeżeli uważasz, że spirometria płuc daje jedynie wgląd w choroby, jesteś w błędzie. Dzięki bowiem takiemu badaniu można przede wszystkim ocenić niezwykle istotne wskaźniki, tak ważne dla biegacza, ale i właśnie te występujące ewentualnie obturacje i restrykcje. Co więc podlega ocenie?
- VC - pojemność życiowa
- FEV1- natężona objętość wydechowa w pierwszej sekundzie
- FEV1/VC - stosunek natężonej objętości wydechowej w pierwszej sekundzie do pojemności życiowej
- FVC - natężona pojemność życiowa
ErgoSpirometria - test wysiłkowy
Wśród sportowców spirometria może być wykorzystywana na wiele sposobów. Jednym z najczęściej wybieranych rozwiązań jest tak zwany test wysiłkowy. Najpierw wykonuje się spirometrię w spoczynku. Wykorzystując ustnik do spirometru, dokonuje się odpowiednich wdechów i wydechów zgodnie z zaleceniem lekarza. Następnie, uzyskując wynik, a więc FEV1, czyli natężoną objętość wydechową w pierwszej sekundzie, oblicza się na jego podstawie maksymalne obciążenie na cykloergometrze, w tym również i sprawdza się progi na poziomie rozruchu, w 60, 75, 90 i 100% obciążeniu. Wykonując rozruch, który trwa minutę, a następnie poszczególne fazy, dokonuje się pomiaru pulsu oraz saturacji. Wyniki sprawdza się w 1 minucie po wysiłku, a następnie w 5, 10, 15 i 30 minucie. Koniecznie, należy tutaj również sprawdzić wysycenie krwi tlenem, puls, czy ilość wydychanego z płuc tlenku węgla. Otrzymując wynik krzywej określającej wielkość wdechów i wydechów, określa się stan narządu oddechowego. W ten sposób można uzyskać dane odnośnie stanu płuc po wysiłku i w czasie, który upływa od jego zakończenia. Przy powtórzeniu badania sprawdza się wyniki, które dają możliwość wykrycia ewentualnych obturacji płuc lub oskrzeli.
Wykonując badanie spirometrem, uzyskać można miarodajny, dokładny wynik, który pozwala być niezwykle przydatny w codziennym życiu sportowca, zarówno amatora, jak również i profesjonalisty. Spirometru nie można oszukać, bowiem badanie to jest bardzo skuteczne w swoim działaniu, ukazując wynik takim, jaki jest w rzeczywistości. Jedno jest pewne, chcąc trenować, warto wykonać przed rozpoczęciem treningów podstawowe badania, jak również i spirometrię, bowiem takie badania znacząco mogą poprawić wyniki w sporcie, zwiększyć komfort biegania, jak również i żyć w myśl zasady, że sport to zdrowie...
