W czasie pandemii większą niż zwykle wagę przywiązuje się do monitorowania parametrów życiowych. Niektóre pulsokymetry nadają się do użytku domowego i potrafią sygnalizować́ spadek poziomu tlenu we krwi jeszcze przed pojawieniem się jego odczuwalnych objawów. Pulskosymetry różnią się między sobą wieloma parametrami. Przed zakupem napalcowego pulsoksymetru warto dowiedzieć się na jakie parametry zwrócić uwagę oraz jak uzyskać dobre jakościowo pomiary.
Jak działa pulsoksymetr?
W pulskosymetrze do pomiaru stopnia saturacji krwi tlenem wykorzystywane jest promieniowanie elektromagnetyczne (światło czerwone i promieniowanie podczerwone). Światło emitowane przez diodę przechodzi przez badany obiekt, jakim jest na przykład palec, płatek ucha lub palec u nogi. Fala świetlna zostaje pochłonięte przez hemoglobinę - białko we krwi, które przenosi tlen. Ilość światła zaabsorbowana przez hemoglobinę różni się w zależności od tego w jakim stopniu hemoglobina wysycona jest tlenem. Następnie czujnik po drugiej stronie palca oblicza poziom tlenu we krwi na podstawie otrzymanych długości fal światła. Pulsoksymetr z całkowitego sygnału wyodrębnia składową zmienną absorpcji, która opisuje zmiany zachodzące w tętnicy, w przeciwieństwie do stałego przepływu w naczyniach żylnych. Pulsoksymetr często pokazuje też ten zmienny komponent absorpcji w formie graficznej, nazywanej wykresem pletyzmograficznym i oblicza wartość́ tętna.
Co mierzy pulsoksymetr?
Pulsoksymetr dokonuje pomiarów parametrów życiowych, takich jak poziom tlenu we krwi, tętno i ciśnienie krwi. Saturacja (SpO2) oddaje stopień wysycenia tlenem hemoglobiny krwi tętniczej. Część pulsoksymetrów pokazuje tez wartości indeksu perfuzji (PI). PI to to stosunek pulsacyjnego (tętniczego) przepływu krwi do niepulsacyjnego (żylnego). Indeks perfuzji jest wskaźnikiem siły pulsu w miejscu założenia czujnika i pomaga orientacyjnie monitorować przepływ krwi. Pulsoksymetr nie wykonuje wprawdzie bezpośrednio pomiaru częstości oddechów, ale pośrednio alarmuje o problemach z oddychaniem poprzez detekcję spadku wartości SpO2. Chociaż dla większej części społeczeństwa wymienione wyżej parametry nie wymagają regularnych pomiarów, pomagają w szczególnych sytuacjach lepiej monitorować stan pacjenta. Pulsoksymetry okazały się też być użyteczne przy monitorowaniu stanu zdrowia osób chorych na COVID-19, u których może dojść do nagłego pogorszenia się stanu zdrowia.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze pulsoksymetru?
Typ pulskoksymetru
1. pulsoksymetr napalcowy to prosta wersja pulsoksymetru, można stosować go w warunkach domowych.
2. pulsoksymetr przenośny z wymiennym czujnikiem saturacji. Nadaje się do pomiarów u niemowląt, dzieci i dorosłych.
3. pulsoksymetr stacjonarny
4. pulsoksymetr jako jeden z modułów np. na monitorze czy w respiratorze
Certyfikacja
Pulsoksymetr jest wyrobem medycznym i powinien posiadać odpowiednie certyfikaty. Gwarantuje to, że pomiary są dokładne oraz że urządzenie spełnia określone normy.
Dokładność pomiaru
Część pulsoksymetrów nie zapewnia odpowiedniej dokładności pomiaru przy saturacji oscylującej około 70%.
Szybkość pomiaru
Każdy aparat ma różny czas pomiaru wartości SpO2 liczony od czasu założenia urządzenia. Aby pomiar był miarodajny, krzywa pletyzmograficzna powinna mieć odpowiedni kształt.
Wrażliwość na ruch
Przy ruchu pomiar pulsoksymetru jest niemiarodajny. Różnie modele różnią się wrażliwością na ruch.
Wyświetlacz
Wielkość i czytelność wyświetlacza odgrywają rolę zwłaszcza dla starszych pacjentów.
Cena
Często uzależniona jest od ilości funkcji pulsoksymeru.
Zasilanie
Pulsoksymetr może być zasilany przez baterię lub posiadać możliwość ładowania.
Błędy w pomiarze
W czasie mierzenia saturacji łatwo może dojść do błędu i w związku z tym do podania zafałszowanej wartości pomiaru. U niemowląt i dzieci dużym problemem jest ruch i prawidłowe ułożenie palca w układzie pomiarowym. Do nieprawidłowego pomiaru mogą też prowadzić zbyt zimne dłonie. Aby pulsoksymetr wykonywał prawidłowe pomiary, ilość́ światła docierającego do jego detektora z diod powinna być zdecydowanie większa niż ilość światła docierająca z otoczenia. U dorosłych do częstych błędów może dochodzić przy pomalowaniu paznokci lakierem. Niewiarygodne pomiary mogą też pojawić się w przypadku nałogowych palaczy, anemii, użycia barwników wprowadzanych do układu krwionośnego w czasie zabiegów, w stanie hipotermii czy we wstrząsie pourazowym, kiedy ma miejsce centralizacja krwi i zmniejszony jej przepływ w kończynach. Przed odczytem saturacji należy upewnić się, że kształt krzywej pletyzmograficznej jest odpowiedni. Częstym błędem jest jak najszybszy odczyt pierwszej pokazywanej wartości bez zwrócenia uwagi na kształt krzywej.
Wartości saturacji
Prawidłowy poziom SpO2 u zdrowych dorosłych waha się zazwyczaj pomiędzy 95 do 99% a u noworodków zakres ten wynosi 91-96%. Z kolei u osób powyżej 70 lat SpO2 powinno utrzymywać się na poziomie 94-98%. U pacjentów z przewlekłymi chorobami płuc i z bezdechem nocnym poziom saturacji może oscylować wokół 90%. Z tego względu wartości alarmowe SpO2 i pulsu należy w każdym przypadku ustalać indywidualnie po konsultacji z personelem medycznym. W przebiegu zakażenia COVID-19 może dojść do uszkodzenia płuc, które powoduje, że poziom nasycenia krwi tlenem (saturacja) maleje. Nie każdy zakażony ma jednak objawy, które wymagają hospitalizacji. Ważne, by można było szybko wychwycić moment, kiedy doszło do nagłego pogorszenia stanu zdrowia. Czy osoby chore na COVID-19 powinny w warunkach domowych mierzyć saturację przy pomocy pulsoksymetru? Zdania na ten temat są podzielone, ale w części przypadków jest to zalecane. W Polsce osoby zarażone wirusem COVID-19, które ukończyły 55 rok życia oraz cześć młodszych pacjentów może wziąć udział w programie monitorowania saturacji i tętna i otrzymać pulsoksymetr do samodzielnego wykonywania pomiarów. Ma to pomóc wychwycić moment nagłego pogorszenia się stanu zdrowia.
Główne zalety pomiaru pulsoksymetrem stanowią nieinwazyjność́ badania i możliwość́ ciągłego monitorowania saturacji krwi. Pulsoksymetr daje wprawdzie poczucie kontroli, ale trzeba pamiętać, że saturacja i puls nie są jedynymi parametrami, które należy brać pod uwagę przy ocenie stanu zdrowia.
