Systemy wysiłkowe, badanie wysiłkowe

System wysiłkowy tworzą urządzenia do wykonywania elektrokardiograficznej próby wysiłkowej, czyli testów wysiłkowych. Testy wysiłkowe to stosunkowo proste i nieinwazyjne badanie czynnościowe, które służy do określenia wydolności fizycznej i oceny zintegrowanej odpowiedzi układów narządów organizmu na wysiłek submaksymalny bądź szczytowy. Testy wysiłkowe odgrywają kluczową rolę w rehabilitacji kardiologicznej, służąc do wstępnej oceny czynnościowej pacjenta oraz badania wyników usprawniania w okresie rehabilitacji poszpitalnej.

Elektrokardiograficzną próbę wysiłkową wykonuje się często po zawale serca w celu oceny stanu pacjenta i jego rokowań oraz do diagnozy niewydolności serca przy dolegliwościach bólowych w klatce piersiowej. Próby wysiłkowe zlecane są przy podejrzeniu choroby wieńcowej, która wiąże się ze złym ukrwieniem serca przez zwężenie tętnic wieńcowych na tle miażdżycowym; w przypadku pacjentów cierpiących na niestabilną postać choroby wieńcowej; wśród pacjentów z problemem niedomykalności zastawki aortalnej lub z blokiem serca przedsionkowo-komorowym; oraz w przypadku pacjentów z wszczepionym rozrusznikiem serca w celu oceny funkcjonowania tego urządzenia.

Innym zadaniem systemów wysiłkowych jest oznaczenie wydolności fizycznej, nie tylko w przypadku osób chorych, ale również zdrowych - sportowców, lub osób, które potrzebują informacji istotnej z punktu widzenia wyboru pracy zawodowej. System wysiłkowy dostarcza obiektywną informację - w jakim stopniu osoba badana może korzystać z aktywności fizycznej, tak aby sobie nie zaszkodzić.

Wydolność fizyczna to zdolność człowieka do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków przy udziale dużych grup mięśniowych, bez szybko narastającego zmęczenia i zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. W przypadku wystąpienia objawów nakazujących przerwanie wysiłku przed osiągnięciem maksymalnego obciążenia, możliwa jest ocena tolerancji wysiłku. System wysiłkowy umożliwia oszacowanie zdolności organizmu pacjenta do wykonania określonych wysiłków bez głębszych zakłóceń lub zaburzeń czynności narządów wewnętrznych i homeostazy, czyli utrzymania wewnętrznej stabilności warunków organizmu. Wydolnością czynnościową (sprawnością funkcjonalną) nazywana jest ogólna zdolność do aerobowych wysiłków życia codziennego, w tym poziom wydolności fizycznej i tolerancji wysiłku.

Pacjent w czasie trwania próby wysiłkowej ćwiczy na rowerku stacjonarnym lub bieżni, wykonując ćwiczenia coraz bardziej obciążające serce i układ krążenia ze stopniowo zwiększającym się tempem. Do klatki piersiowej pacjenta przyklejone są elektrody, dzięki którym stan serca i układu krążenia system wysiłkowy monitoruje za pomocą elektrokardiografu EKG, którego zapis jest zmienny pod wpływem zwiększającego się wysiłku fizycznego. Wysiłek fizyczny (na rowerze stacjonarnym) wyrażana jest w jednostkach mocy (wat) lub w jednostkach metabolicznych MET (na bieżni), przy czym spoczynkowe zużycie tlenu (jeden MET) odpowiada 3,5 ml/kg mc./min.

Zwiększone zapotrzebowanie organizmu na tlen powyżej pewnego wysiłku jest kompensowane przez organizm poprzez zwiększenie przepływu przez naczynia wieńcowe. Negatywnym skutkiem nieprawidłowego funkcjonowania organizmu może być rozwój cech niedokrwienia mięśnia sercowego, na przykład u osób z niewydolnością przepływu wieńcowego w wyniku niezdolności dalszego pokrywania zapotrzebowania zwiększonym przepływem.

W niektórych przypadkach zaburzenia układu krążenia występują tylko podczas obciążania organizmu wysiłkiem podczas aktywności fizycznej lub tylko w pozycji pionowej. W związku z tym zostały wypracowane metody badań, które w warunkach kontrolowanych imitują takie obciążenia, umożliwiając diagnostykę tych zaburzeń. Do takich badań między innymi służy system wysiłkowy.

W ergometrycznym teście wysiłkowym oceniane są: stosowna do wieku wydolność fizyczna oraz występowanie istotnych zmian w ciśnieniu krwi i rytmie serca w reakcji na wysiłek fizyczny. Wyniki są analizowane i – w razie potrzeby – zalecana jest odpowiednia terapia. W ramach oceny fizjologicznej wydolności w celu uprawiania aktywności sportowej można uzyskać indywidualne zalecenia optymalizujące trening.

Próba wysiłkowa dodatnia - interpretacja wyników

Wynik próby wysiłkowej może być dodatni, ujemny lub niedokończony.

Ujemny wynik próby wysiłkowej to stan, w którym pacjent osiąga ustaloną wcześniej maksymalną częstość akcji serca, ale pomimo naturalnego zmęczenia nie ma żadnych objawów niedokrwienia mięśnia sercowego. Ujemny wynik testu wysiłkowego oznacza, że obecność choroby wieńcowej jest mało prawdopodobna.

Przy dodatnim wyniku badania pojawiają się obiektywne objawy niedokrwienia mięśnia sercowego, niezależnie od jednoczesnego ataku dusznicy bolesnej. Dodatni wynik testu wysiłkowego oznacza, iż pojawiające się podczas wysiłku objawy kliniczne lub zmiany w zapisie EKG wskazują na występowanie choroby niedokrwiennej serca i zasadne jest wykonanie dodatkowych badań (np. koronarografii) w celu ustalenia najbardziej właściwego leczenia. Najczęstsze zaobserwowane zamiany przez kardiologa świadczące o chorobie wieńcowej to obniżenie lub uniesienie odcinka ST. Czym wieksze obniżenie odcinka ST w zapisie ekg w trakcie próby wysiłkowej, tym większe prawdopodobieństwo zmian w prawidłowym funkcjonowaniu serca. Ogromne znaczenie przy interpretacji wyników ma proces regeneracji tzw. etap recovery po próbie wysiłkowej. Im dłuższy powrót parametrów pracy serca do parametrów spoczynkowych, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia anomalii chorobowych.

Próby, które nie zostały doprowadzone do zamierzonej częstości akcji serca, nawet w przypadku braku objawów niedokrwienia mięśnia sercowego należy uznać za niekompletne lub nieinformatywne. Test jest uważany za wątpliwy również wtedy, gdy odpowiednie zmiany elektrokardiograficzne są obecne, ale nie są wiarygodne.

W sklepie medycznym KREDOS znajdą Państwo urządzenia do wykonywania badań wysiłkowych Aspel Cardiotest. Systemy wysiłkowe pozwalają przeprowadzić badanie serca w takcie biegu na bieżni lub jazdy na cykloergometrze w obecności lekarza kardiologa, który kieruje na takie badanie wysiłkowe serca. CARDIOTEST diagnozuje reakcję serca na aktywność ruchową. Aby taki efekt uzyskać, wykonuje się diagnostykę na zestawie do badań wysiłkowych, składającym się z bieżni i cykloergometru połączonego z aparaturą monitorującą EKG.