Badanie cukru we krwi kojarzymy z badaniem laboratoryjnym, pobraniem próbki do badania, którego wynik otrzymujemy po kilku godzinach lub dniach. Cukrzycy, a także osoby ze wskazaniem do regularnej kontroli glukozy przeprowadzają badanie cukru w domu, korzystając ze specjalnego urządzenia, jakim jest glukometr. Jak mierzyć cukier w domu i jak prawidłowo odczytywać wyniki?
Prawidłowe mierzenie cukru w domu
Badanie cukru w domu przeprowadzamy przy pomocy glukometru. Potrzebujemy jeszcze nakłuwacza, igieł oraz specjalnych pasków. Nakłuwacz trzeba uzupełnić o igłę, a przed nakłuciem ustawić odpowiednią głębokość punkcji. Trzeba ją dostosować do indywidualnych potrzeb, ponieważ mamy różną grubość i właściwości skóry na palcach. To właśnie w tym miejscu wykonujemy nakłucie. Najlepiej jest wykonać nakłucie z boku palca, rzadziej robimy to z kciuka i palca wskazującego, czyli tych, które są na co dzień najbardziej aktywne. Nakłucie możemy wykonać ponadto na wnętrzu dłoni poniżej kciuka oraz zewnętrznej części przedramienia, uda lub łydki. Nie należy jednak pobierać krwi tych obszarów przy podejrzeniu szczególnie niskiego cukru.
Mierzenie cukru w domu wymaga natychmiast po nakłuciu naniesienia kropli krwi na pasek w wyznaczonym do pomiaru miejscu. Pasek wcześniej umieszczamy w glukometrze, który po tej czynności powinien się automatycznie włączyć, co jednak jest uzależnione od modelu urządzenia. Pamiętaj o tym, aby glukometr przechowywać w miejscu, gdzie panuje temperatura pokojowa. Zbyt wysoka lub niska często uniemożliwia wykonanie badania cukru w domu.
Co wpływa na nieprawidłową pracę glukometru?
Badanie poziomu cukru w domu wymaga przynajmniej podstawowej wiedzy dotyczące korzystania z tego urządzenia. Jest ono łatwe w użyciu i bardzo intuicyjne, większość czynności wykonywana jest automatycznie. Dla poprawności wyników duże znaczenie ma jakość krwi. Mogą pojawić się zakłócenia, jeżeli jest w niej duże lub niskie stężenie erytrocytów, bądź też mamy do czynienia podwyższonym pH, stężeniem mocznika lub bilirubiny. Do zaniżenia wyników dochodzi często u osób z nieketonowym hiperglikemicznym zespole hipermolarnym. Nie bez znaczenia są też stosowane leki przez cukrzyka, mającego choroby towarzyszące lub będącego aktualnie przeziębionym. Na pracę glukometru negatywny wpływ ma m.in. dopamina, kwas askorbinowy i acetaminofen. Niepoprawny wynik możemy uzyskać, wykonując badanie cukru w domu w wysokiej temperaturze lub też w skrajnie niskiej. Jest to zjawisko pojawiające się np. zimą, kiedy glukometr mieliśmy w plecaku i torbie oraz wchodzimy do nagrzanego mieszkania. Nie najlepiej na pracę urządzenia wpływa podwyższona wilgotność powietrza.
Normy cukru we krwi mierzone glukometrem
Nie wystarczy tylko prawidłowo przeprowadzić badanie poziomu cukru w domu. Warto jeszcze znać normy oraz właściwie odczytywać wyniki. Na poziom glikemii wpływ ma wiele czynników, dlatego cukrzycy wykonują kilka pomiarów dziennie, w tym na czczo oraz po lub przed każdym głównym posiłkiem. Dzięki temu mogą kontrolować i obserwować, jak zmienia się ich poziom cukru we krwi wraz z dostarczanymi pokarmami. Zgodnie z normami WHO osoby zdrowe mają na czczo cukier na poziomie 70–99 mg/dl, z kolei po 2 godzinach od ostatniego posiłku maksymalnie 140 mg/dl. Normy te są inne dla osób starszych, które już od dłuższego czasu chorują na cukrzycę. W ich przypadku na czczo cukier może wynosić 80-140 mg/dl, a po 2 godzinach po posiłku poniżej 180 mg/dl. Jeszcze inne normy zostały przyjęte dla kobiet ciężarnych. U nich poziom cukru we krwi na czczo musi oscylować wokół 70-90 mg/dl, a po upływie godziny od ostatniego posiłku mniej niż 120 mg/dl.
Wszelkie odstępstwa od wskazanych norm świadczyć mogą o zaburzeniu w wydzielania insuliny i trawienia węglowodanów. Z tego powodu badanie cukru w domu jest zalecane nie tylko cukrzykom, ale też wielu innym grupom społeczeństwa. Dla każdej z nich są inne normy cukru we krwi mierzone glukometrem.
Kto powinien wykonywać badanie cukru w domu?
Mierzenie cukru w domu jest konieczne w przypadku osób chorujących na cukrzycę. Oni powinni dokonywać pomiarów kilka razy w ciągu dnia, jeżeli przyjmują insulinę ok. 3 razy dziennie oraz kilka razy w tygodniu lub miesiącu, jeżeli unormowanie poziomu cukru jest u nich przeprowadzane za pomocą diety. Glukometr powinien znaleźć się jednak również w domu osoby, u której zaobserwowano objawy niedocukrzenia (hipoglikemii) lub przecukrzenia (hiperglikemii). Ponadto badanie cukru w domu przeprowadzają regularnie kobiety w ciąży, u których stwierdzono cukrzycę ciążową. Warto jest wyposażyć się w takie urządzenie, jeżeli jesteśmy w grupie ryzyka, a więc mamy nadwagę, nasza aktywność fizyczna jest na niskim poziomie, na cukrzycę choruje inny członek rodziny, mamy podwyższone ciśnienie tętnicze o wartości większej niż 140/90 mmHg, a także chorujemy na zespół policystycznych jajników. Wszystkie osoby zdrowe powinny jednak kontrolować poziom cukru we krwi raz w roku w warunkach laboratoryjnych.
Przyczyny podwyższonego i obniżonego poziomu cukru we krwi
Badanie cukru w domu może wykazać za niski lub za wysoki poziom cukru we krwi, nawet jeżeli nie chorujemy na cukrzycę. Zdarza się to w konkretnych przypadkach i przy niektórych zaburzeniach pracy organizmu człowieka. Podwyższony poziom cukru we krwi jest charakterystyczny dla osób z nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu, a także zespołem Cushinga. Może też świadczyć o przewlekłej niewydolności nerek i długo utrzymującym się stresie. Na poziom cukru we krwi mają też wpływ przyjmowane leki, podwyższają go m.in. leki przeciwdepresyjne, tabletki antykoncepcyjne i kwas acetylosalicylowy. Jeżeli poziom cukru jest za niski, może to oznaczać niedoczynność tarczycy lub zespół poposiłkowy, który występuje m.in. po operacji żołądka. Rzadko w takich przypadkach mamy do czynienia z guzem wydzielającym insulinę.
Badanie poziomu cukru w domu jest ważne nie tylko w przypadku cukrzyków, ale również osób znajdujących się w grupie ryzyka, kobiet w ciąży z cukrzycą ciążową oraz osób chorujących na schorzenia układu sercowo-naczyniowego.
