Maseczki ochronne

Maseczki ochronne to jeden z najistotniejszych elementów odzieży ochronnej. Spotykane są jako część odzieży roboczej w wielu diametralnie różnych zawodach. Jej obecność wymagana jest najczęściej ze względów bezpieczeństwa. 

Zawody, w których noszenie maseczki ochronnej jest wymagane to przede wszystkim górnicy lub pracownicy budowlani. Są oni narażeni na kontakt z pyłem lub dymem, który pozornie nie wydaje się być wyjątkowo szkodliwy jednak w długim okresie czasu, cząsteczki pyłu lub dymu mogą odkładać się w drogach oddechowych. Może to doprowadzić do wielu poważnych schorzeń i chorób układu oddechowego, tym samym zmniejszając jego wydolność. Dlatego ochrona dróg oddechowych jest niezwykle ważna. 

Maseczki noszone są też przez kosmetyczki, szczególnie podczas wykonywania zabiegów manicure oraz pedicure. Ścierany podczas zabiegu naskórek czy płytka paznokcia przybierają formę pyłu, który może dostać się do dróg oddechowych. Jest to nie tylko niehigieniczne, ale też może zaszkodzić poszczególnych elementom układu oddechowego. Dodatkowo, podczas zabiegów manicure czy pedicure używa się lakierów, odżywek i innych substancji, które ulatniając się mogą podrażniać drogi oddechowe. 

Podobnie sprawa wygląda w przypadku laboratoriów medycznych czy stacji sanitarno-epidemiologicznych oraz innych miejsc, w których laboranci pracują z substancjami chemicznymi, których opary mogą być szkodliwe i mogą powodować uszkodzenia w obszarze dróg oddechowych. 

Oprócz grup zawodowych, w których noszenie maseczek ochronnych staje się częścią pracowniczego uniformu zdarzają się też inne sytuacje, w których warto używać maseczek lub innej formy ochrony dróg oddechowych. 

Pewne rodzaje maseczek wykorzystywane są np. w sporcie. Ich zastosowanie w tej dziedzinie ma wiele przyczyn między innymi zwiększenie wydolności płuc podczas treningów lub ochronę antysmogową, w trakcie biegów czy wycieczek rowerowych w miejsca o szczególnym występowaniu smogu. 

Maseczki ochronne od lat są bardzo popularne w Japonii, gdzie nosi się je jako formę profilaktyki przed zarażeniem różnymi chorobami. Taka forma profilaktyki stosowana jest również w innych państwach szczególnie podczas pandemii czy w okresie grypowym. 

Maseczki ochronne występują w wielu rodzajach. Powszechnie znane pod nazwą maseczki chirurgiczne lub maseczki jednorazowe to maski stosowane przed lekarzy, pielęgniarki czy kosmetyczki. To jednorazowe maseczki o stosunkowo niskim, aczkolwiek dla powyższych zawodów wystarczającym stopniu ochrony. 

Natomiast gdy w grę wchodzą pyły i chemikalia warto zastanowić się nad maseczką, która będzie w stanie zapewnić wyższy poziom ochrony. Aby mieć pewność odnośnie stopnia ochrony jaką gwarantuje nam poszczególna maseczka, najlepiej jest zwracać uwagę na to czy w jej nazwie występuje oznaczenie FFP1, FFP2 lub FFP3. 

Maski medyczne powinny być certyfikowane zgodnie z normami międzynarodowymi lub krajowymi, tak aby zapewnić ich przewidywalne działanie, zgodnie z oceną ryzyka i rodzajem wykonywanych czynności. Maski medyczne mają kształt prostokąta i składają się z trzech lub czterech warstw. Maski te są badane pod kątem ich zdolności do blokowania cząstek bioaerozolu (rozmiar 3 mikrometry; normy EN 14683 i ASTM F2100) i filtracji drobnych cząstek (rozmiar 0,1 mikrometra; tylko norma ASTM F2100). Stosowanie masek medycznych w społeczności może spowodować, że nie wystarczy ich dla personelu medycznego. W miejscach, gdzie występuje niedobór masek medycznych, powinny być one zarezerwowane wyłącznie dla pracowników ochrony zdrowia i osób z grup ryzyka, gdy zachodzi u nich konieczność ich używania. 

Wskazówki dotyczące używania masek:

W przypadku każdego rodzaju maski jej właściwe użycie i utylizacja są niezbędne dla zapewnienia największej skuteczności stosowania i uniknięcia zwiększenia transmisji zakażenia.
WHO podaje następujące wytyczne dotyczące prawidłowego stosowania masek, wynikające z dotychczasowych doświadczeń/najlepszych praktyk:

• przeprowadź higienę rąk przed założeniem maski;
• załóż ostrożnie maskę, upewniając się, że zakrywa ona usta i nos, dopasuj ją do grzbietu nosa
  aby zminimalizować wszelkie szczeliny pomiędzy twarzą a maską;
• unikaj dotykania maski;
• zdejmij maskę przy użyciu odpowiedniej techniki: nie dotykaj przedniej części maski;
• po zdjęciu lub w przypadku niezamierzonego dotknięcia założonej maski należy oczyścić ręce za
  pomocą preparatu na bazie alkoholu lub wodą i mydłem, jeżeli ręce są wyraźnie zabrudzone;
• wymień maskę, gdy tylko ulegnie zawilgoceniu na nową, czystą, suchą maskę;
• nie używaj ponownie maski jednorazowej;
• maski jednorazowego użytku należy wyrzucić po każdym użyciu i utylizować natychmiast po ich
  zdjęciu.

Maska powinna być używana tylko przez jedną osobę i nie powinna być dzielona z innymi.
Wszystkie maski powinny być zmieniane, jeśli są zawilgocone lub wyraźnie zabrudzone. Należy zdjąć maskę bez dotykania jej przedniej części, nie dotykać oczu, nosa ani ust po zdjęciu maski. Maskę należy wyrzucić lub umieścić ją w zamykanym foliowym worku, w którym jest przechowywana do czasu, aż będzie można ją uprać. Bezpośrednio po tym należy przeprowadzić higienę rąk. 

Maski niemedyczne powinny być często prane. Jeśli warstwy tkanin wyglądają na wyraźnie zużyte, należy wyrzucić maskę. 

Tkaniny używane do produkcji masek powinny być sprawdzone pod kątem najwyższej dopuszczalnej temperatury prania. Najlepszym wyborem są tkaniny, które nadają się do częstego prania. Maskę należy prać w wodzie o temperaturze co najmniej 60°C z mydłem lub środkiem piorącym. Włóknina polipropylenowa (PP) może być prana w wysokiej temperaturze, nawet do 125°C. Włókna naturalne można prać w wysokiej temperaturze (>60°C) i prasować. Maskę należy prać delikatnie (bez nadmiernego tarcia, rozciągania i wyżymania). Kombinacja włókniny PP i bawełny dobrze toleruje wysokie temperatury – wykonane z nich maski mogą być wyparzane lub gotowane. 

Jeżeli gorąca woda nie jest dostępna, należy prać maskę mydłem/detergentem w wodzie o temperaturze pokojowej, a następnie namoczyć ją w 0,1% roztworze podchlorynu sodu na jedną minutę, dokładnie spłukać wodą, aby uniknąć toksycznych pozostałości preparatu na bazie chloru. 

WHO współpracuje z instytucjami w dziedzinie badań i rozwoju oraz środowiskiem naukowym zajmującym się inżynierią włókienniczą i projektowaniem tkanin w celu lepszego zrozumienia skuteczności i wydajności masek niemedycznych. WHO wzywa kraje, które wydały zalecenia dotyczące stosowania zarówno medycznych, jak i masek niemedycznych przez osoby zdrowe w społeczności, do prowadzenia badań w tym obszarze.