Saturacja sprawdzana jest w czasie zabiegów i operacji, mierzona podczas pobytu w szpitalu, sprawdzana u osób mających problemy z oddychaniem czy borykającymi się z różnego rodzaju chorobami. Czy jednak na temat saturacji wiemy wystarczająco dużo?
Chcąc dokładnie wyjaśnić pojęcie saturacji, określić można to jako wskaźnik nasycenia hemoglobiny krwi obwodowej tlenem. W uproszczeniu, to określenie, ile tlenu znajduje się w krwi. Niezbędnym urządzeniem do takiego pomiaru jest pulsoksymetr, jako urządzenie elektroniczne, pozwalające szybko, nieinwazyjnie, bezboleśnie i dokładnie takich pomiarów dokonać.
W jaki sposób zbadać poziom saturacji?
Saturacja określa poziom niedotlenienia organizmu. Pochodzące od łacińskiego saturato, w dosłownym znaczeniu oznacza nasycenie cieczy gazem, czyli krwi tlenem w ujęciu medycznym. Aby dokładnie sprawdzić, czy saturacja jest na odpowiednim poziomie, metodą wykorzystywaną w badaniu jest pulsoksymetria, a w tym urządzenie do tego pomiaru, określane jako pulsoksymetr. Uzyskany na wyświetlaczu wynik, podawany jest w procentach i określa on ilość hemoglobiny wysyconej tlenem. Badanie to chroni przed wystąpieniem niewydolności oddechowej.
Pulsoksymetr zakłada się zazwyczaj na palec, jednak w zależności od wyboru konkretnego modelu czy badanego pacjenta, czujnik może być także założony na małżowinę uszną, na skrzydełko nosa, a nawet na czoło. U noworodków i niemowląt zastosowane urządzenia zakłada się na stopę lub nadgarstek.
Kiedy niezbędne jest sprawdzenie saturacji?
Istnieje wiele sytuacji, w których niezbędne okazuje się być badanie poziomu saturacji u poszczególnych osób. O jakich sytuacjach mowa? Kiedy taka saturacja pulsoksymetrem jest przeprowadzana?
- podejrzenia obniżenia saturacji
- niewydolność oddechowa
- zabiegi i operacje w znieczuleniu ogólnym
- hospitalizacja pacjenta
- wentylacja płuca
- niezbędna tlenoterapia
- sprawdzanie saturacji u matki w ciąży i płodu
Pulsoksymetry - jaka jest zasada ich działania?
Pulsoksymetry są to urządzenia niezwykle łatwe w obsłudze. Wystarczy nałożyć czujnik na jedną z wymienionych wyżej części, by po chwili uzyskać wynik na zasadzie spektrofotometrii transmisyjnej. Jak to wszystko działa w praktyce? Czujnik w pulsoksymetrze emituje promieniowanie, które to wchłaniane jest częściowo przez krew, jaka to przepływa przez naczynia krwionośne. W czujniku znajduje się fotodetektor, którego z kolei zadaniem jest zmierzenie powracającego sygnału. Ten składa się z dwóch składowych, stałej i zmiennej, inaczej pulsującej, która to właśnie określa saturację.
U zdrowego człowieka, prawidłowa saturacja wynosi 95-99%. W przypadku osób starszych jest ona nieco niższa. W przypadku prowadzonej tlenoterapii wynosi ona 98 - 100%. Jeśli saturacja spada, poziom poniżej 94% u osób dorosłych staje się już niepokojący. Jeśli jest niższy, zagraża zdrowiu, a nawet i życiu danej osoby. Gdy spada poniżej 90%, świadczy już ona o ciężkiej niewydolności oddechowej.
Czy wyniki saturacji mogą być nieprawdziwe?
Zdarza się tak, że wynik nie będzie prawidłowy, mimo iż sam pulsoksymetr jest sprawny. Dotyczy to przede wszystkim takich sytuacji, jak na przykład:
- zastosowanie działań, które w jakikolwiek sposób mogą upośledzić przepływ krwi obwodowej
- niska perfuzja tkankowa
- zimne części ciała
- zaburzenia w kwestii poziomu hemoglobiny
- niewłaściwe światło w pomieszczeniu
- zmiany na paznokciach i palcach: lakier, sztuczne paznokcie, tatuaże, grzybica paznokci
Dlaczego tlen w krwi jest tak ważny dla organizmu człowieka?
Wiemy doskonale, iż tlen jako pierwiastek jest niezbędny do życia. Dzięki niemu mamy możliwość oddychania. Dlaczego jednak jest on tak istotny dla krwi? Bo to właśnie za pomocą hemoglobiny tlen jest przenoszony do poszczególnych narządów i tkanek. Czym sama hemoglobina jest? Białkiem, który zawarty jest w erytrocytach, nadając krwi kolor czerwony. To w nim znajdują się cztery grupy hemowe, w jakich to mieści się atom żelaza, który wykazuje zdolność wiązania tlenu. Wraz z wdechem powietrza, tlen wprowadzony zostaje do układu oddechowego, gdzie dalej trafia do płuc, a następnie w pęcherzykach płucnych wiążę się z hemoglobiną. Takie połączenie określane jest mianem oksyhemoglobiny. Ta dalej wraz z krwią w tętnicach dostaje się do wszystkich tkanek, a wszystko to dzięki ciągłej pracy serca.
U każdego zdrowego człowieka - 1 gram hemoglobiny może związać blisko 1,34 ml tlenu. Cóż to oznacza? 100 ml krwi przenosi 20 ml tlenu! Idąc tym tokiem, skoro serce pompuje 5000 ml krwi na minutę, to oznacza, że w ciągu tych 60 sekund narządy otrzymują blisko 1000 ml tlenu. Do przeżycia tkanki potrzebują około 250 ml tlenu na minutę. Pozostały zapas pozwala więc im funkcjonować przez kolejne 3 minuty. Jeśli nie nastąpi dostarczenie do tych tkanek krwi z tlenem w ciągu owych 3 minut, następują pierwsze uszkodzenia. Wykonując badanie saturacji, ta określa ilość hemoglobiny związanej z tlenem do hemoglobiny niezwiązanej.
Co prowadzi do obniżenia saturacji?
Przyczyn takiego stanu rzeczy może być wiele, począwszy od infekcji wirusowych lub bakteryjnych układu oddechowego, astmy, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, wad serca z przeciekiem, samych przecieków, mieszania się krwi natlenowanej z nienatlenowaną czy malformacji naczyniowej. Zbyt długie obniżenie saturacji może spowodować:
- uszkodzenia mózgu
- problemy z percepcją bodźców
- śmierć
Wszelkie pojawiające się objawy powinny wzbudzić czujność każdego człowieka. Mowa tutaj między innymi o dusznościach, trudnościach z oddychaniem, zaburzeniach koordynacji ruchowej czy niewyraźnej mowie oraz widzeniu. Częstą też przypadłością jest tachykardia, częstsze i głębsze oddechy, a nawet utrata przytomności. Niedotlenienie powoduje pojawienie się sinicy - błękitne zabarwienie tkanek, skóry i błon śluzowych. Żadnego z objawów nie można lekceważyć i koniecznienależy udać się do lekarza. Dobrze sprawdzi się tutaj także obecność w domu pulsoksymetru, niewielkiego urządzenia, które nie kosztuje wiele, a może okazać się pomocne w regularnej kontroli saturacji - tak ważnej i istotnej dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.
