Blog sklepu medycznego Kredos

W dzisiejszych czasach, otyłość stała się chorobą, którą Światowa Organizacja Zdrowia uplasowała na 6. miejscu pod względem ryzyka śmiertelności. Z każdym rokiem, liczba osób otyłych na świecie wzrasta a problem ten stał się globalną epidemią. Wg Światowej Organizacji Zdrowia, na nadmiar wagi cierpi obecnie ok. 1 miliard ludzi, w tym 300 mln osób choruje na otyłość. 

Jest ona aktualnie uważana za jeden z najbardziej krytycznych problemów zdrowotnych na świecie. Z każdym rokiem, dotyczy on coraz bardziej rosnącej populacji zarówno w krajach europejskich, jak i w Polsce. Istnieje wiele dowodów na wpływ otyłości na inne jednostki chorobowe, takie jak cukrzyca typu II, choroba niedokrwienna serca czy nowotwory. Szacuje się, że jeśli tendencja wzrostowa się utrzyma, do 2030 roku osoby z nadwagą i otyłością mogą stanowić 60 procent światowej populacji.

Rodzaje otyłości

Według definicji, otyłość jest to patologiczne zwiększenie tkanki tłuszczowej, które prowadzi do upośledzenia aktywności człowieka oraz wywołuje liczne choroby. Otyłość kliniczną stwierdza się, jeśli zawartość tkanki tłuszczowej u kobiety przekracza 35 procent, a u mężczyzny – 25 proc. Doczekała się też ona licznych klasyfikacji. Otyłość dzielimy

Pod względem stopnia

Stopień otyłości określamy na podstawie wskaźnika BMI:

otyłość małego stopnia: BMI = 30 -34,9 kg/m2,

otyłość dużego stopnia: BMI = 35 -39,9 kg/m2,

otyłość olbrzymia: BMI > 40 kg/m2.

Ze względu na pochodzenie

Biorąc pod uwagę patogenezę, otyłość można podzielić na dwa rodzaje

• Otyłość pierwotną, która jest spowodowana nadmierną podażą pokarmów w stosunku do wydatku energetycznego,
• Otyłość wtórną, która jest następstwem chorób lub zaburzeń lub może być efektem leków przyjmowanych długotrwale.

ze względu na umiejscowienie

Ze względu na umiejscowienie tkanki tłuszczowej w ciele, wyróżnia się trzy typy otyłości:

• Otyłość uogólnioną – charakteryzującą się rozmieszczeniem tłuszczu w całym ciele,
• Otyłość brzuszną, zwaną inaczej wisceralną, lub androidalną, a także sylwetką typu jabłko. W przypadku otyłości brzusznej, tkanka tłuszczowa zbiera się tylko na brzuchu. Taka tkanka jest szczególnie aktywna metabolicznie i uwalnia znaczne ilości wolnych kwasów tłuszczowych i czynników prozapalnych. Dlatego też, otyłość brzuszna, to najbardziej niebezpieczny typ otyłości i w jej przypadku, zwiększa się ryzyko rozwoju cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Diagnozowana jest u mężczyzn, a także kobiet w okresie postmenopauzy. Otyłość brzuszną diagnozuje się na podstawie wskaźnika WHR , określającego stosunek obwodu talii do obwodu brzucha. WHR wynoszący 1 lub więcej u mężczyzn i 0,85 lub więcej u kobiet, oznacza otyłość androidalną.
• Otyłość gynoidalną, często określana jako otyłość udowo-pośladkową.

Ten rodzaj otyłości diagnozowany jest wtedy, gdy nadmiar tkanki tłuszczowej rozwija się w okolicy pośladków i na udach. Rozwija się on głównie u kobiet a tego typu sylwetkę nazywa się typem gruszki. Otyłość gynoidalną stwierdza się w przypadku WHR wynoszącego mniej niż 1 u mężczyzn i poniżej 0,8 w pań.

Uznaje się, że otyłość pośladkowo-udowa jest mniej niebezpieczna niż brzuszna, gdyż gromadzi się głównie pod skórą i w mniejszym stopniu odpowiada za otłuszczenie narządów. Tym niemniej, może ona prowadzić do rozwoju poważnych chorób, takich jak choroby układu krążenia, insulinooporność, zespół metaboliczny czy bezdech senny.

Przyczyny otyłości

Każdy organizm potrzebuje pewnej ilości tkanki tłuszczowej. Stanowi ona zapasowe źródło energii i warstwę izolacyjną przed zimnem, a także jest niezbędna do utrzymania prawidłowego poziomu hormonów oraz do funkcjonowania układu odpornościowego. Jeśli jednak jest jej zbyt dużo, staje się niebezpieczna. Naukowcy uważają, że osoby, które były otyłe w dzieciństwie, mają potem większe ryzyko pojawienia się problemów z wagą w wieku dorosłym. Jest to wynikiem nieodwracalnego namnożenia się komórek tłuszczowych w okresie dorastania. Nawet jeśli w dorosłym życiu taka osoba schudnie, nadmierna liczba komórek tłuszczowych w jej organizmie pozostaje niezmieniona, zmniejsza się jedynie ich objętość. Stąd osobom tym łatwiej jest przybrać na wadze.

Ogromną rolę w rozwoju otyłości odgrywają także czynniki psychologiczne, społeczne, genetyczne. Jak się okazuje, nawet niedożywienie w życiu płodowym może być istotnym czynnikiem przyczyniającym się do otyłości w wieku dorosłym.

Nadmiar kalorii

Otyłość powodowana jest głównie zbyt dużą ilością spożywanych kalorii, w stosunku do swojego zapotrzebowania energetycznego. Niekontrolowaniu spożycia kalorii sprzyja jedzenie produktów bogatych w tłuszcz, cukier, czyli wysoko przetworzonych. W zdrowym organizmie, zapotrzebowanie energetyczne potrzebne do utrzymania podstawowego metabolizmu jest ściśle regulowane przez układ nerwowy. Strukturą za to odpowiedzialną jest podwzgórze, w którym znajdują się ośrodki głodu i sytości. Część uzyskanej z pożywienia energii jest zużywana od razu na bieżące potrzeby, natomiast jej nadmiar magazynowany jest w postaci trójglicerydów. Wpływ na powstawanie otyłość mają brak lub niewielka aktywność fizyczna oraz siedzący tryb życia.

Genetyka

Znaczną rolę determinującą występowanie otyłości odgrywają czynniki genetyczne. Dziedziczenie otyłości szacuje się na poziomie około 33 proc. Do przyrostu tkanki tłuszczowej w organizmie, mogą się przyczyniać genetycznie uwarunkowane zespoły, np. Downa, Lawrence’a-Moona-Bielda, Williego-Pradera czy Turnera , zaburzona praca gospodarki hormonalnej niedoczynność tarczycy, niedobór testosteronu, karłowatość przysadkowa, zespół policystycznych jajników oraz zespół Cushinga.

Czynniki psychospołeczne

Wśród psychospołecznych przyczyn otyłości wymienić można powielanie nieprawidłowych nawyków żywieniowych oraz tzw. zajadanie stresów. Do podstawowych czynników środowiskowych wpływających na nadmierne spożycie pokarmów zalicza się na pierwszym miejscu nieprawidłowy styl odżywiania, często spowodowany naśladownictwem, gdyż na ogół to rodzice przekazują dziecku swój sposób odżywiania.

Kolejnym czynnikiem niekorzystnie wpływającym na nadmierny przyrost masy ciała jest marketing przemysłu spożywczego, gdyż ludzie osaczani zostają reklamami niezdrowej żywności, które wpływają na kształtowanie się ich nawyków żywieniowych. Kampanie reklamowe skierowane są głównie do dzieci i przyczyniają się one do nadmiernego spożycia cukru, tłuszczów i innych rodzajów żywności wysokoprzetworzonej przez najmłodszych.

Wśród czynników środowiskowych, również mających wpływ na przyrost masy ciała znajduje się także długość snu. Według badań, nieodpowiednia liczba godzin snu (poniżej 6 lub powyżej 8 godzin) zwiększa ryzyko częstszego wyboru żywności posiadającej wysoką gęstość energetyczną

Z kolei, jako psychologiczne uwarunkowania otyłości wyróżnia się m.in.: trudności z wyrażaniem emocji, problemy w radzeniu sobie ze stresem, przekonania i oczekiwania wobec własnej osoby. Chcąc kontrolować swój wygląd, ludzie otyli często starają się ograniczać jedzenie do minimum, aby szybko schudnąć, co powoduje, że dostają ataku kompulsywnego jedzenia i tyją jeszcze szybciej.

Przyjmowanie leków

Czynnikiem sprzyjającym przyrostowi tkanki tłuszczowej jest także przyjmowanie niektórych środków farmakologicznych. Istnieje kilka rodzajów leków, które mogą sprzyjać przybieraniu na wadze. Większość z nich spowalnia nasz metabolizm, przez co przemiana materii staje się mało efektywna. Leki na alergię oraz często przyjmowane wraz z nimi leki na astmę, są jednym z częstszych powodów nadwagi. Leczenie oparte o leki uspokajające i antydepresyjne obarczone jest także ryzykiem tycia. Mogą też je powodować niektóre leki na nadciśnienie oraz źle dobrana antykoncepcja hormonalna.