Nowe zmiany na skórze często budzą niepokój u większości pacjentów. Jest to zrozumiałe –raki skóry są zwykle agresywnymi nowotworami, często dającymi odległe przerzuty. Na szczęście najczęściej występujące zmiany są łagodne, zwykle mają postać zmian barwnikowych. Jak jednak rozpoznać, czy zmiana ma charakter złośliwy czy łagodny? Dowiesz się tego w poniższym artykule.
Nowotwory skóry – rodzaje
Złośliwe nowotwory zlokalizowane są zwykle w naskórku lub pochodzą z komórek barwnikowych skóry – melanocytów produkujących melaninę. Nowotwory naskórkowe to rak płaskonabłonkowy i rak podstawnokomórkowy, natomiast do nowotworów z melanocytów należy czerniak złośliwy.
Rak płaskonabłonkowy
Jest nowotworem złośliwym, daje przerzuty w zależności od wielkości zmiany. Im mniejsza zmiana, tym spada prawdopodobieństwo obecności przerzutów odległych. Małe zmiany leczy się przez wycięcie chirurgicznie, natomiast w przypadku przerzutów do węzłów chłonnych lub do odległych narządów konieczne jest wdrożenie chemio- lub radioterapii.
Rak podstawnokomórkowy
Są to nowotwory z grupy tzw. miejscowo złośliwych – to znaczy, że nigdy nie dają przerzutów, zarówno do węzłów chłonnych jak i odległych. Leczenie obejmuje wycięcie chirurgiczne i monitorowanie, ponieważ u ponad 40% chorych zmiana może odrastać.
Czerniak złośliwy
Jego rozwój ma silny związek z długotrwałym i powtarzalnym narażeniem na promienie UV. Promieniowanie słoneczne powoduje powstanie wielu mutacji w melanocytach, które w efekcie dają komórce zdolność do niekontrolowanych podziałów – staje się ona nieśmiertelna. Czerniak jest niezwykle złośliwym nowotworem – często w momencie rozpoznania obecne są przerzuty do węzłów chłonnych, a nawet przerzuty odległe. Najczęściej pojawiają się one w wątrobie, płucach i mózgu, ale mogą obejmować tak naprawdę wszystkie narządy. Rzadką lokalizacją pierwotnej zmiany jest gałka oczna – rozpoznanie wtedy najczęściej następuje na bardzo zaawansowanym etapie rozwoju choroby.
Nowotwory skóry – przyczyny
Bezpośrednią przyczyną rozwoju wszystkich nowotworów jest pojawienie się mutacji, które pozwalają komórce na niekontrolowane podziały. Mutacja może dotyczyć protoonkogenów lub genów supresorowych. W przypadku raków skóry najczęstszą przyczyną mutacji jest ekspozycja na promieniowanie UV i związane z tym uszkodzenie DNA komórek. Do dodatkowych czynników sprzyjających rozwojowi nowotworów skóry należy bielactwo, leczenie immunosupresyjne i przeszczepy. Również osoby narażone zawodowo na oleje i smary przemysłowe obecne jest zwiększone ryzyko rozwoju nowotworów. Predyspozycje do rozwoju raków skóry czasami są dziedziczne, dlatego mogą występować rodzinnie. Wiąże się to z występowaniem predysponujących do tego typu nowotworu genów, na przykład mutacja receptora dla kinazy tyrozynowej.
Nowotwory skóry – objawy i diagnostyka
Głównym objawem raka skóry jest obecność zwykle pojedynczej zmiany, która może mieć charakter wypukłego guzka lub jest zapadnięta i owrzodziała. Zmianie może towarzyszyć świąd, pieczenie i zaczerwienienie. Dodatkowo pojawiają się niespecyficzne objawy ogólne – zmęczenie, osłabienie czy gorączka.
Diagnozę nowotworu stawia się po chirurgicznym wycięciu zmiany i wysłaniu jej do badania histopatologicznego. Patomorfolog stwierdza obecność patologicznych komórek w warstwach skóry i naskórka oraz zwykle liczne mitozy.
Charakterystyka zmian złośliwych
Zmiany złośliwe mają kilka bardzo ważnych cech, które pozwalają je odróżnić od zmian łagodnych.
- Gwałtowne powiększanie się zmiany przemawia za jej złośliwym charakterem. Łagodne guzki często rozwijają się latami i zwykle nie osiągają przez ten czas rozmiarów nowotworu złośliwego;
- Zmiana swędząca, bolesna lub zaczerwieniona – świadczy o aktywnym procesie zapalnym w obrębie lub wokół zmiany, cechy charakterystyczne dla procesów nowotworowych;
- Nieregularny obrys zmiany – Zmiana łagodna powinna być wyraźnie odgraniczona od otoczenia, kształtu okrągławego. W procesach nowotworowych granice między zmianą rakową a prawidłową powierzchnią naskórka zacierają się, często towarzyszy jej rumień i obrzęk.
- Rozmiar – im większa zmiana tym wyższe ryzyko złośliwego jej charakteru;
- Różnobarwność – zmiana łagodna powinna być jednolitego koloru. Jeżeli w jej obrębie jest wiele odcieni brązu czy nawet barwy purpurowe i czerwone, świadczy to o charakterze złośliwym zmiany.
Co robić jeżeli podejrzewasz u siebie nowotwór skóry?
Po pierwsze – nie stresuj się na zapas. Diagnoza raka często jest skomplikowana i wymaga kilku kroków. Zgłoś się do lekarza dermatologa, który za pomocą dermatoskopu przyjrzy się zmianie i stwierdzi, czy są w niej obecne cechy złośliwości. Jeżeli zauważy coś niepokojącego, skieruje na jej wycięcie i prześle do badania histopatologicznego. To badanie jednoznacznie stwierdzi, czy zmiana jest nowotworem czy też ma charakter łagodny. Po postawieniu diagnozy lekarz wykona badania obrazowe, na przykład rezonans lub tomografię komputerową aby stwierdzić, czy obecne są przerzuty do węzłów chłonnych oraz przerzuty odległe.
Jak uchronić się przed rakiem skóry?
Podstawowym elementem chroniącym przed rozwojem nowotworów skóry jest ochrona przed promieniowaniem UV. Podczas opalania koniecznie należy stosować kremy z filtrem, nie powinno się również korzystać z solariów. Należy również dbać o zdrowie ogólne – odpowiednią dietą i regularną aktywnością fizyczną.
