Przyczyny podwyższonej temperatury są zależne od wielu czynników. Znaczenie ma pora dnia, w której dokonuje się pomiaru, część ciała a nawet płeć badanej osoby. O wszystkich tych zależnościach wpływających na temperaturę ciała, przeczytasz w naszym artykule.
U ludzi zdrowych średnia temperatura ciała wynosi średnio 37 stopni Celsjusza (od 35,5 do 37,8 stopnia) w zależności od miejsca pomiaru. W warunkach fizjologicznych temperatura ciała ulega dobowym wahaniom, najniższa jest podczas snu (od około 1 do 6 rano). A najwyższa od wczesnego popołudnia do wieczora. Różnice obserwujemy także w zależności od płci. U kobiet jej zmiany związane są z cyklem miesięcznym, najniższa temperatura występuje podczas menstruacji, najwyższa w czasie owulacji oraz w fazie lutealnej.
Jak nasz organizm radzi sobie ze zmianami temperatury?
W ciele człowieka istnieją mechanizmy przystosowawcze pozwalające regulować wpływ czynników wewnętrznych i zewnętrznych na organizm jako układ. Ośrodkiem w którym dochodzi do wspomnianej regulacji jest podwzgórze. Zbiera ono informacje z obwodu i z ośrodkowych receptorów termicznych, umożliwiając zawiadywanie dalszymi reakcjami.
Jakie mechanizmy są wykorzystywane?
Do najbardziej typowych mechanizmów termoregulacyjnych należą: regulacja przez układ nerwowy, hormonalny i krążenia. Regulacja temperatury odbywa się także przez uwalnianie: dopaminy, acetylocholiny, histaminy, noradrenaliny i prostaglandyn.
Termoregulacja fizyczna i chemiczna
Pod pojęciem termoregulacji fizycznej kryją się: konwekcja, parowanie i promieniowanie. Natomiast, termoregulacja chemiczna polega między innymi na wzroście przemiany materii i mobilizacji mięśni do drżenia. Naturalnym jest, że po wysiłku fizycznym i w stresie, możemy spodziewać się wzrostu temperatury ciała.
Przebywanie na słońcu i w wysokiej temperaturze, zwiększa ryzyko przegrzania organizmu. Może dojść do udaru cieplnego (wzrost temperatury ciała może sięgać nawet 44 stopni Celsjusza). Zbyt długo przebywając na słońcu ryzykujemy także omdleniem, polega ono na zaburzeniu stosunku objętości krwi krążącej i przestrzeni naczyniowej.
Dlaczego mam gorączkę?
Do przyczyn znacznie podwyższonej temperatury ciała można zaliczyć infekcje bakteryjne lub wirusowe. Najczęściej jest to angina, zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli, czy też niebezpieczne zapalenie płuc. Gorączki spodziewamy się także w przecieku zakażeń grzybami bądź pasożytami.
W sytuacji nagłego silnego stresu, dochodzi do zwiększenia metabolizmu, co związane jest między innymi z mobilizacją kory nadnerczy, wydzieleniem katecholamin, a w efekcie zwiększeniem temperatury ciała. Jeśli sytuacja jest przejściowa organizm szybko jest w stanie uregulować temperaturę, chociażby przez rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie pocenia się i parowania z powierzchni skóry. Jeśli ktoś cierpi na długotrwałe zaburzenia lękowe lub nerwice, dochodzi do sytuacji przewlekłego stresu, co powoduje upośledzenie naturalnych reakcji obronnych organizmu. Podczas chorób ze strony układu pokarmowego, oraz schorzeń immunologicznych również możemy spodziewać się podwyższonej temperatury ciała. Nie można nie docenić także wpływu zażywanych leków na temperaturę. Gorączkę powinno klasyfikować się w zależności od długości jej trwania; na trwającą mniej niż 3 dni (zazwyczaj związana z zakażeniem układu oddechowego), trwającą od 4 do 12 dni, i taką która utrzymuje się powyżej dwóch tygodni. To ten ostatni przypadek jest najbardziej alarmujący. Może wskazywać na nowotwory, choroby autoimmunologiczne lub zakażenia o różnej etiologii. Operacje, choroby tarczycy, choroby układu krążenia, zaburzenia ze strony ośrodkowego układu nerwowego także mogą powodować wzrost temperatury ciała. Wszystkie wymienione przyczyny gorączki (szczególnie przedłużającej się) wymagają konsultacji z lekarzem. Gorączka sama w sobie stanowi mechanizm obronny organizmu, jednak trwająca zbyt długo stanowi niebezpieczeństwo. Zdarza się, że nie jest możliwe wyjaśnienie przyczyn gorączki. Zazwyczaj trwa ona ponad trzy tygodnie, a chory jest hospitalizowany.
Dlaczego moje dziecko ma gorączkę?
Pediatrzy jako najczęstszą przyczynę występowania gorączki u dzieci wskazują zakażenia bakteryjne. Szczególnie niebezpieczne jest przegrzanie, zwłaszcza u noworodków. Poza tym, gorączka może wystąpić po podaniu szczepionki. Zwiększona temperatura ciała występuje gdy w tkankach dochodzi do martwicy, podczas odwodnienia (gdy dziecko wymiotuje lub ma biegunkę). Czasami urazy czaszki lub nowotwory ośrodkowego układu nerwowego powodują uszkodzenie ośrodka termoregulacji w podwórzu, zatem oczywistym objawem będzie zmiana temperatury ciała.
Na co zwracać uwagę?
Nie powinno się lekceważyć stanu chorego jeśli: występują u niego dreszcze, nie dające się kontrolować wymioty, problemy z przełykaniem powiązane z bólem w obrębie gardła, intensywne bóle mięśni.
Podczas gorączki organizm utrzymuje swoje zdolności do termoregulacji. Za bezpośrednie wywołanie gorączki odpowiadają pirogeny, obecne w kompleksach immunologicznych, należą do nich również czynniki bakteryjne i wirusowe, wzmagają one powstawanie pirogenów endogennych. W ich obrębie znajdują się: Il-1 i 6, INF oracz czynnik martwicy nowotworów. W zależności od wielkości temperatury, wyróżnia się; stan podgorączkowy (do 38 stopni Celsjusza), gorączkę niską (do 38,5), umiarkowaną (od 38,5-39 stopni Celsjusza) i wysoką (do 40 stopni). Gdy temperatura ciała przekracza wymienione wartości mówimy o hiperpireksji, jest to stan bezpośredniego zagrożenia życia.
