Jak serce wytwarza i reguluje w układzie krwionośnym prawidłowe tętno?
Serce jest najważniejszym narządem w organizmie człowieka. Dzięki temu, że bije i tym samym dostarcza krew do wszystkich komórek ciała, pozwala człowiekowi żyć. Praca serca uzależniona jest od prawidłowej pracy układu krążenia, a z nim związane jest jedno z najważniejszych parametrów życiowych, czyli tętno. W gruncie rzeczy, choć zbyt mała ilość uderzeń serca na minutę nie jest dobra, to w przypadku osób aktywnych, jak najbardziej świadczy o doskonałym zdrowiu i jeszcze lepszym samopoczuciu. Im niższe tętno spoczynkowe, tym lepsza jakość życia i jeszcze lepsze zdrowie. Średnio serce bije z prędkością około 60 - 70 uderzeń na minutę. Prawidłowe tętno dobowe waha się między 90 tyś uderzeń a 110 tyś na dobę.
Według naukowców, jest ono ,,zaprogramowane” na około 3 miliardy uderzeń. Idąc więc tym tokiem rozumowania, należy zrobić wszystko, by w spoczynku było ono jak najniższe, bowiem dzięki temu układ krwionośny nie jest mocno eksploatowany i będziemy mogli dłużej żyć. Dzieki niższemu tętnu zachowujemy niższe ciśnienie w naczyniach krwionośnych i serce nie wpada w ruch arytmiczny. Co więcej, niższe tętno to także mniejsze ryzyko zachorowania na zawał serca, czy też udar mózgu.
Czym jest tętno?
Definiując słowo tętno, należałoby rzec, iż jest to rytmiczny ruch naczyń, który polega między innymi na rozciąganiu, jak również i kurczeniu się ich ścian, pod wpływem tłoczonej przez serce krwi. Pomiar dokonywany jest z naczyń tętniczych, gdyż tętnienie jest w nich dużo bardziej wyczuwalne, niż w naczyniach żylnych. Tętno jest tym parametrem życiowym, które bez problemu można zmierzyć, a jego wynik daje wiele, bardzo istotnych informacji odnośnie stanu zdrowia, pracy serca czy samego samopoczucia.
Zajmując się tym tematem, warto zwrócić uwagę na tętno tętnicze i tętno żylne. Czym one się między sobą różnią? W pierwszym przypadku jego występowanie jest skutkiem anterogradowego przewodzenia akcji serca poprzez puls wzdłuż ścian naczyń od serca na obwód, który jest zgodny z kierunkiem przepływu krwi. W drugim z kolei przypadku szerzy się je przeciwnie do kierunku przepływu krwi.
Jakie jest prawidłowe tętno? Jakie powinno być tętno?
Bez wątpienia dla zdrowego człowieka kluczowe znaczenie ma prawidłowe tętno. Należy zdać sobie sprawę, iż są one inne dla poszczególnych grup osób, w zależności od wieku.
NORMY TĘTNA:
- Tętno u płodu: 110 - 150 uderzeń na minutę
- Tętno u niemowląt: 130 uderzeń na minutę
- Tętno u dzieci: 100 uderzeń na minutę
- Tętno u młodzieży: 85 uderzeń na minutę
- Tętno u dorosłych: 70 uderzeń na minutę
- Tętno u osób starszych: 80 uderzeń na minutę
W sytuacji, gdy tętno jest wyższe, niż norma, wówczas występuje zaburzenie rytmu serca, które określane jest jako tachykardia. W przypadku zaś, gdy jest niższe, niż norma, wówczas taka arytmia określana jest jako bradykardia. Wiadomo oczywiście, iż to jakie powinno być tętno uzależnione jest także od tego, w jakiej sytuacji osoba badana jest. Powyższe normy określają tętno spoczynkowe. Wiadomo bowiem, że zupełnie inne będzie po wykonaniu treningu czy w trakcie wykonywania jakichkolwiek prac.
Przyczyny wysokiego tętna
Wysokie tętno nie jest niczym złym i nie zwiastuje od razu choroby, jeśli jest ku temu jakakolwiek przesłanka. Może ono być podwyższone w wyniku choroby, której towarzyszy gorączka, po wysiłku fizycznym, przy wysokim poziomie stresu czy też przy zdenerwowaniu. Podwyższone tętno pojawia się także po wypiciu kawy lub napoju zawierającego kofeinę. Często taki stan związany jest również z nadczynnością tarczycy, z niewydolnością oddechową czy przy hipoglikemii, a więc obniżonym poziomie glukozy we krwi.
Zbyt wysokie tętno to arytmia określana mianem tachykardii. Samo tętno spoczynkowe uzależnione jest od pory dnia, ale także stopnia wytrenowania organizmu. Im lepsza kondycja, tym ono niższe. Pojedyncze zmiany tętna nie są powodem do niepokoju, jednak w przypadku, gdy jest ono za wysokie przez jakiś czas, wówczas należy ten stan zdiagnozować i ewentualnie dalej leczyć, bowiem nieleczona tachykardia może doprowadzić do stanu zagrażającemu życiu osoby chorej.
Przyczyny niskiego tętna
Niskie tętno nie musi oznaczać niczego poważnego, szczególnie, gdy mówimy tutaj o sportowcach, bowiem bradykardia spoczynkowa u sportowców jest jak najbardziej zjawiskiem normalnym. W przypadku jednak, gdy pomiar tętna wskazuje dłuższy czas na ilość uderzeń poniżej 60 na minutę, wtedy należy zdiagnozować problem i w odpowiednim kierunku go leczyć. Głównymi przyczynami takiego stanu mogą być: arytmia, bloki przewodzenia, niedoczynność tarczycy, zmiany zwyrodnienie, ciężka hipotermia, przedawkowanie leków, jak również i zaburzenia elektrolitowe.
Zbyt niskie tętno określane jest mianem bradykardii i w żadnym wypadku nie powinno być ono bagatelizowane. Część osób ma niski ten parametr na co dzień, ,,z natury”, jednak warto to poddać kontroli, by mieć pewność, że nie jest przyczyną poważnych chorób.
Jak zbadać tętno?
Badanie tętna jest niezwykle proste, bezinwazyjne i bezbolesne. Nie potrzebny jest nam tutaj absolutnie żaden sprzęt, bowiem kluczowe znaczenie ma badanie palpacyjne, które pozwala wyczuć uderzenia fal tętna na opuszkach palców. Wykonując badanie, należy palcem wskazującym i środkowym, docisnąć wyczuwalną tętnicę, tak, aby móc poczuć uderzenia fali krwi, które powodują rozciąganie się ścian naczyń krwionośnych.
W jakim miejscu dokonać pomiaru tętna?
- na tętnicy promieniowej
- na tętnicy ramiennej
- na tętnicy udowej
- na tętnicy podkolanowej
- na tętnicy grzbietowej stopy
- na tętnicy piszczelowej tylnej
- na tętnicy szyjnej wspólnej
- na tętnicy pachowej
- na tętnicy skroniowej powierzchownej
Pomiar trwa 60 sekund, tym samym określając ile w tym czasie nastąpiło uderzeń serca!
Cechy tętna - czyli co wziąć pod uwagę podczas opisu
Dokonując pomiaru, należy zwrócić uwagę nie tylko na to, jaki jest prawidłowy puls, ale także i na pewne cechy tętna, które wiele mogą o osobie badanej powiedzieć. I tak pod uwagę należy wziąć między innymi:
- Częstotliwość
- Miarowość
- Wypełnienie
- Napięcie
- Chybkość
- Wysokość
- Symetryczność
Tętno, czyli ilość uderzeń serca na minutę, to jeden z najważniejszych parametrów życiowych, jakie należy wziąć pod uwagę podczas kontrolowania pracy serca i układu krwionośnego. Żadnych dolegliwości mogących świadczyć o zaburzeniach absolutnie nie można lekceważyć, ale poddać diagnozie i ewentualnemu dalszemu leczeniu.
Jak zachować zdrowie i prawidłowe tetno dzięki zdrowej diecie i aktywności fizycznej?
W jaki więc sposób sprawić, by układ krążenia pracował prawidłowo, a tętno było w normie? Kluczowe znaczenie mają trzy elementy: dieta, aktywność fizyczna i obciążenie chorobami cywilizacyjnymi. Warto więc na pewno stawiać na zdrowe, zbilansowane jedzenie z ograniczoną ilością cukru, ale także na ruch każdego dnia. Ważne jest także unikanie używek, walka ze stresem, jak najmniej nerwów, a także chronienie się przed anemią, leczenia wszelkich chorób, w tym chorób serca, jak również niewydolności oddechowej.
Zdrowe serce, to długie życie - dlatego trzeba dbać o siebie i robić wszystko, by jak najdłużej, było ono silne, jak dzwon...
