Nadciśnienie tętnicze to jedna z cywilizacyjnych chorób układu krążenia, na którą cierpi obecnie co trzeci Polak. Znaczna część osób nie zdaje sobie jednak sprawy ze swojej przypadłości, a ci, którzy są świadomi choroby najczęściej ignorują konieczność zmiany stylu życia oraz podjęcia się rzetelnego leczenia. Warto więc zawczasu zapoznać się z najważniejszymi informacjami odnośnie tak powszechnego i podstępnego schorzenia.
Dlaczego nadciśnienie tętnicze jest chorobą?
Problem pojawia się w momencie, gdy skurczowe i/lub rozkurczowe ciśnienie tętnicze okresowo bądź stale przekracza granicę normy. Klasyfikacja choroby rozciąga się pomiędzy trzema stopniami, gdzie dla nadciśnienia tętniczego pierwszego stopnia ciśnienie skurczowe wynosi 140-159mmHg, a rozkurczowe mierzy 90-99 mmHg. Przy nadciśnieniu tętniczym trzeciego stopnia ciśnienie skurczowe oscyluje w granicach powyżej 180 mmHg, natomiast rozkurczowe powyżej 110 mmHg.
We wczesnym etapie rozwoju choroby niepokojące objawy są niemal niezauważalne, co czyni ją szczególnie groźną, zważywszy na fakt, że nieleczona może prowadzić do uszkodzenia naczyń krwionośnych, miażdżycy, zawału mięśnia sercowego, udaru mózgu, niewydolności nerek, przyspieszenia procesu sztywnienia tętnic i wielu innych poważnych powikłań.
Postępowanie nadciśnienia tętniczego w szerszej perspektywie pustoszy organizm człowieka, ponadto przypadłość ta obejmuje znaczny odsetek społeczeństwa, tym samym zyskując miano niebezpiecznej choroby cywilizacyjnej.
Jak powstaje nadciśnienie tętnicze? Rodzaje.
Nadciśnienie tętnicze może mieć zarówno charakter pierwotny, jak i wtórny. Ten pierwszy obejmuje aż 95% przypadków choroby.
Nie sposób ustalić przyczynę nadciśnienia pierwotnego (samoistnego). Przypuszcza się, że tego rodzaju dolegliwość może być powodowana kombinacją czynników środowiskowych i genetycznych, która zaburza mechanizmy regulujące ciśnienie tętnicze.
O wiele łatwiej jest natomiast ustalić źródło nadciśnienia wtórnego. Do jego wywołania przyczyniają się obecne już w organizmie procesy chorobowe obejmujące inny narząd bądź duże naczynia tętnicze. Przypadłościami, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia nadciśnienia wtórnego, są między innymi zespół Cushinga, zespół Coona, choroby nerek i tętnic nerkowych, guz chromochłonny, bezdech senny obturacyjny, wrodzone zwężenie aorty czy schorzenia układu nerwowego.
Co powoduje nadciśnienie tętnicze?
Na szybki rozwój choroby wpływa także życie w intensywnym stresie, stosowanie niektórych leków oraz używek (kokaina i amfetamina), nadmierne spożycie alkoholu, a także palenie papierosów.
Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego to między innymi niewystarczająca ilość ruchu, niezdrowa dieta, wysoka przyswajalność soli, otyłość, nietolerancja glukozy czy historia chorobowa na tle sercowo-naczyniowym w rodzinie.
Co ciekawe, coraz częściej choroba ciśnieniowa dotyka mężczyzn w młodym wieku.
Jak rozpoznać nadciśnienie tętnicze? Objawy.
U wielu pacjentów nadciśnienie tętnicze funkcjonuje bezobjawowo, zwłaszcza w początkowej fazie rozwoju choroby. Symptomy ujawniają się dopiero w sytuacji, gdy dojdzie do poważnych powikłań zdrowotnych, na przykład do przerostu lewej komory serca.
Część chorujących osób potrafi jednak zdefiniować mało charakterystyczne objawy rozwijającego się nadciśnienia tętniczego. Występują pod postacią nikłej sprawności fizycznej i psychicznej, nagłych uderzeń gorąca oraz potliwości, nadmiernego kołatania serca, krwotoków z nosa, bezsenności, zawrotów czy bólów głowy, duszności, a nawet nieuzasadnionego zaczerwienienia na twarzy.
Wraz z postępowaniem choroby pojawiają się kolejne, poważniejsze symptomy – problemy ze wzrokiem, wychłodzenie i obrzęki kończyn, kłopot z prawidłowym czuciem oraz poruszaniem się, a także nieprawidłowa praca nerek.
Nadciśnienie z powodu stresu
We współczesnej rzeczywistości stres towarzyszy niemal każdej osobie. To naturalna reakcja ludzkiego organizmu wywoływana przez wydarzenia zwane stresorami, które powodują utratę równowagi fizycznej i umysłowej.
Osoba zestresowana doświadcza pewnego rodzaju napięcia psychicznego. Może wystąpić u niej nadmierna potliwość, ból głowy czy nudności, co w skrajnym przypadku skutkuje zasłabnięciem.
Stres w zdrowym wymiarze ma charakter motywacyjny, natomiast problem pojawia się, gdy dana osoba jest szczególnie podatna na działanie stresorów. Wówczas jej oddech przyspiesza, serce kołacze, puls znacznie wzrasta, a ciśnienie tętnicze podnosi się.
Przewlekłe napięcie psychiczne doprowadza do rozwoju różnych chorób układu krążenia, w tym nadciśnienia tętniczego.
Jak zwalczać nadciśnienie tętnicze? Profilaktyka.
Wielu ludzi próbuje uporać się ze stresem, stosując rozliczne techniki relaksacyjne – jogę, trening autogenny, gimnastykę relaksacyjno-oddechową, medytację transcendentalną, modlitwę, mantry czy terapię behawioralną. Udowodniono, że czynności te pozytywnie wpływają na obniżenie ciśnienia tętniczego.
Warto ograniczyć również spożywanie soli kuchennej do 5-6g na dobę – jej nadmiar nasila reakcję układu sercowo-naczyniowego na stres. Należy unikać kofeiny i nikotyny, które w momencie naprężenia psychicznego pogłębiają reakcję presyjną. Co ciekawe, w przypadku doświadczania przewlekłego stresu, posiadanie zwierzęcia domowego pełni funkcję terapeutyczną.
Ruch zapobiega otyłości, ponadto usprawnia pracę serca oraz naczyń krwionośnych. Regularna aktywność fizyczna wpływa pozytywnie na walkę z zaburzeniami lipidowymi, obniża ciśnienie krwi o 4-9 mmHg i działa przeciwmiażdżycowo.
Zmiana sposobu odżywiania, odpowiednia suplementacja czy porzucenie dotychczasowych nałogów wymaga samozaparcia i sumienności. Profilaktyka nadciśnienia tętniczego okazuje się skuteczna jedynie w przypadku, gdy idzie w parze z wewnętrzną motywacją.
Jak leczyć nadciśnienie tętnicze?
Leczenie nadciśnienia tętniczego trwa całe życie i ma na celu zapobieganie poważnym problemom zdrowotnym w przyszłości. Sposób terapii zależy od chorób współistniejących, z którymi zmaga się pacjent, rodzaju nadciśnienia, wysokości ciśnienia tętniczego, obecności ewentualnych powikłań czy wieku danej osoby.
Podstawą leczenia jest odpowiednia diagnostyka, która polega na prawidłowym pomiarze ciśnienia tętniczego w gabinecie lekarskim. W chwili rozpoznania nadciśnienia tętniczego pacjent przechodzi kompletne badanie kliniczne, badanie przedmiotowe, testy laboratoryjne i inne badania diagnostyczne.
Jeśli u pacjenta występuje łagodne nadciśnienie oraz nie obowiązują go czynniki ryzyka, wówczas lekarz zaleca zmianę dotychczasowego stylu życia, natomiast w przypadku, gdy nadciśnienie tętnicze jest wysokie lub bardzo wysokie i występują dodatkowe czynniki ryzyka, wtedy koniecznością staje się stosowanie leków hipotensyjnych, modyfikacja stylu życia, a także porzucenie dawnych przyzwyczajeń. Warto dodać, że w trakcie leczenia choroby doradza się przekształcenie diety na śródziemnomorską.
Osoby młode i te, u których rozpoznano wysokie ciśnienie mieszczące się w granicach normy, zwolnione są z leczenia farmakologicznego.
Najczęściej stosowane leki (pojedynczo bądź w połączeniach) w przypadku choroby nadciśnienia tętniczego to diuretyki (preparaty moczopędne), blokery kanału wapniowego i receptora angiotensyny, beta-blokery oraz inhibitory ACE.
Jak mierzyć nadciśnienie tętnicze? Prawidłowy pomiar ciśnienia.
Należy wziąć pod uwagę fakt, że nieprawidłowe ciśnienie krwi zdiagnozowane w gabinecie lekarskim może mieć związek z tzw. syndromem białego fartucha. Wizycie u specjalisty najczęściej towarzyszy napięcie emocjonalne – z tego powodu wyniki pomiaru ciśnienia mogą okazać się fałszywe.
W celu uzyskania pewności odnośnie rozpoznania nadciśnienia tętniczego u pacjenta, lekarz zleca tzw. badanie holterowskie do wykonania w domu.
Chcąc sprawdzić ciśnienie w warunkach domowych, wymagane jest posiadanie holtera ciśnieniowego, na przykład firmy Aspel. Z pomocą przychodzą dwa modele – 308 ABPM i Holcard CR07. Warto pamiętać również o kilku kluczowych zasadach uzyskania prawidłowego pomiaru.
Palenie papierosów, picie kawy i aktywność fizyczna na około pół godziny przed badaniem zakłóca jego wynik. Pomiar powinien zostać wykonany w pozycji siedzącej z wyprostowanymi plecami, po uprzednim pięciominutowym odpoczynku. Stopy muszą leżeć na podłodze, a przedramię nieużywanej ręki należy umieścić na płaskiej powierzchni (na wysokości serca). Zaleca się wykonać od 2 do 3 pomiarów w minutowym odstępie czasowym, zapisać dane na kartce i wyciągnąć z nich średnią wartość.
