Test wysiłkowy jest stosowany w diagnostyce kardiologicznej. Wykonujemy go, gdy podejrzewamy u pacjenta niestabilną chorobę wieńcową, zawał serca lub zawał płuca, gdy rozpoznaje się zaburzenia rytmu pracy serca. Test wysiłkowy okazuje się przydatnym narzędziem poszerzającym wiedzę o stanie chorego przy generalnej ocenie tolerancji na wysiłek i do oceny następstw zabiegów inwazyjnych.
Powikłania testu wysiłkowego
Powikłania testu wysiłkowego dzielimy ze względu na te ze strony serca i pozasercowe. Podczas badania, pacjent może zemdleć, dostać tachyarytmii, bradyarytmii lub ostrego zespołu wieńcowego. Urazy układu kostnego i stawów, zmęczenie i uszkodzenie tkanek miękkich to objawy, będące poza sercowymi konsekwencjami testu wysiłkowego. Przed przystąpieniem do testu, lekarz powinien zaklasyfikować pacjenta do testu na podstawie wskazań, uwzględnić wszelkie przeciwwskazania, upewnić się, że podczas testu z pacjentem, podczas badania, będzie przebywał wykwalifikowany personel medyczny. W pomieszczeniu w którym wykonywany będzie test, powinien znajdować się sprzęt ratunkowy (aparat do resuscytacji, worek ambu, odpowiednie leki np. adrenalina lub atropina i sprzęt do udrażniania dróg oddechowych), w razie gdyby pacjent stracił przytomność i wystąpiłyby objawy niewydolności krążeniowo-oddechowej. Nie można pominąć roli odpowiedniego sprzętu, tak aby wszelkie możliwe błędy powstające w czasie badania zostały sprowadzone do minimum. Osoba przeprowadzająca test musi zadbać o dokładność badania i jego odpowiednią technikę.
Sprzęt i personel
Istnieje wykaz umiejętności, które musi posiadać osoba przeprowadzająca badanie wysiłkowe. W przypadku w którym, badany ma w wywiadzie incydenty sercowe i podaje problemy z czynnością serca po wysiłku fizycznym na sali na której wykonywane jest badanie musi być obecny lekarz. W pomieszczeniu w którym, ma być wykonywane badanie powinny panować warunki nie wpływające na jego wynik. Temperatura i wilgotność powietrza powinny być optymalne, tak aby nie rzutować na wydolność fizyczną jeszcze przed rozpoczęciem testu. Wymaga się żeby sprzęt wykorzystywany w trakcie badania posiada niezbędne certyfikaty i rejestrował odpowiednią ilość odprowadzeń EKG ( w ergometrze rowerowym to rejestr 12 odprowadzeń).
Przeciwwskazania do wykonania testu
Do bezwzględnych przeciwwskazań do wykonania testu należą:niewyrównania niewysolność serca, zawał który wystąpił poniżej 4 dni od momentu przystąpienia do testu, ciężkie zwężenie aortalne, zatorowość płucna, niemożność poruszania się, proces zapalny mięśnia sercowego. Do względnych przeciwwskazań należą: tachyarytmie, wysokie ciśnienie spoczynkowe (powyżej 200/110), udar mózgu, blok serca, zwężenie w pniu lewej tętnicy wieńcowej, kardiomiopatia przerostowa. Kwalifikujący musi wziąć pod uwagę swoje ogólne wrażenie chorego. Musi on współpracować w czasie przeprowadzania badania, poza tym jeżeli lekarz zaobserwuje u badanego, lub w jego wynikach objawy wyniszczenia lub nadczynności gruczołu tarczowego, może zadecydować o odłożeniu badania w czasie lub zdyskwalifikować chorego.
Przygotowanie chorego do badania
Przed przystąpieniem do badania niezbędne jest aby pacjent wyraził na nie pisemną zgodę. Musi zostać poinstruowany o tym jak będzie wyglądać badanie i jakie są ewentualne zagrożenia z niego wynikające. Poza tym należy obowiązkowo napomnieć pacjenta, że w razie gdyby poczuł jakikolwiek dyskomfort lub obniżenie samopoczucia powinien zgłosić ten fakt, osobie przeprowadzającej badanie. Zaleca się, żeby na 3 godziny przed badaniem osoba mu poddawana nie paliła papierosów, nie piła kawy, alkoholu ani napoi energetycznych. Natomiast wysiłek fizyczny nie powinien być podejmowany na 12 godzin przed badaniem. Gdy lekarz podejrzewa zespół wieńcowy, może zalecić odstawienie β-blokerów. W przypadku testu funkcjonalnego leki powinny zostać użyte zgodnie z harmonogramem.
Przed testem osoba badana powinna być ubrana w wygodne ubranie sportowe nieuciskające żadnego elementu ciała. Buty powinny być wykonane z materiału pozwalającego na dobrą przyczepność, tak żeby nie doszło do ześlizgnięcia się i urazu. Należy wyjaśnić na czym polega skala Borga (skala odczuwania efektów wysiłku fizycznego). Skala borga jest 10-punktowa, umożliwia subiektywne określenie skutków wysiłku fizycznego, gdzie 0 oznacza bez wysiłku, 5-silny wysiłek fizyczny, dość ciężki, a 10 to maksymalny możliwy wysiłek fizyczny. Następnie podpina się badanemu elektrody EKG w tradycyjnej lokalizacji dla elektrod przedsercowych, elektrody kończynowe przypina się zgodnie z modyfikacją Mason-Likar. Przed przystąpieniem do testu dokonuje się pomiaru ciśnienia, saturacji i dokonuje się zapisu EKG, w pozycjach: leżącej i takiej, w której będzie wykonywane badanie. Należy dopilnować by pacjent, pozostawał w spoczynku przynajmniej przez pięć minut przed badaniem. Jeżeli podczas wywiadu lekarskiego okaże się, że chory cierpi na chromanie przestankowe, dławicę piersiową lub duszność. Należy zaznajomić badanego z 4-stopniowymi skalami, pozwalającymi określić stopień nasilenia dolegliwości towarzyszącej.
