Spirometria jest to badanie układu oddechowego, z którego lekarz może uzyskać wiele istotnych informacji dotyczących jego stanu. Jednakże, niewiele osób zapewne zdaje sobie sprawę, że wyniki tego pomiaru mogą być zafałszowane, z powodu nieprawidłowego przygotowania pacjenta, lub zbyt małego wysiłku chorego, włożonego podczas spirometrycznego badania. Ponadto, poza właściwym wykonaniem testu i spełnieniem przez pacjenta zalecanych wymagań, niezwykle istotne jest również kontrolowanie sprzętu do wykonywania pomiarów, i przeprowadzanie niezbędnych działań, mających na celu zapewnienie jego dokładności.
Błędy w wykonaniu badania
Do najczęstszych błędów, które pojawiają się przy wykonywaniu badania spirometrycznego należą:
- Podanie nieprawdziwych danych, związanych z wiekiem, rasą, wagą chorego, które mają wpływ na normy,
- Zbyt słabe dopingowanie chorego do maksymalnego wysiłku,
- Przyjęta nieprawidłowa postawa osoby badanej, szczególny wpływ może mieć zbyt odgięta lub przygięta głowa, lub podparcie się rękami podczas badania,
- Nieszczelność pomiędzy wargami a ustnikiem, złe objęcie ustnika przez chorego,
- Zatykanie ustnika językiem bądź zębami osoby badanej,
- Zbyt późne rozpoczęcie wydechu po rozpoczęciu badania,
- Częściowy wydech wykonany przez pacjenta już przed włożeniem ustnika do ust,
- Zbyt wolny początek wydechu wykonany przez badanego.
Złe przygotowanie pacjenta do badania
Nieprawidłowe przygotowanie pacjenta do badania może również wpłynąć na jego nieprawidłowe wyniki. Ponieważ jednak, interes chorego nie polega na przechytrzeniu aparatu a uzyskania oceny zdrowia, każdy racjonalny pacjent nie będzie zastanawiał się jak oszukać spirometrię, tylko zapozna się z przebiegiem badania i dostosuje się do jego zasad. W tym celu, bardzo istotne dla prawidłowego pomiaru jest spełnienie następujących wymagań:
Pacjent nie może badać się zaraz po posiłku
Zdecydowanie zaleca się, aby ostatni posiłek pacjent spożył najpóźniej 2 godziny przed badaniem. Podczas pomiaru spirometrycznego wymagany jest wysiłek fizyczny włożony w oddychanie i pełny żołądek może go utrudnić. Wypełnienie żołądka może także znacząco wpłynąć na poszczególne wyniki badania.
Pacjent musi powstrzymać się przed paleniem papierosów
Generalnie wskazane jest, aby chory powstrzymał się od palenia na 24 godziny przed spirometrią, jednakże dla nałogowych palaczy, którzy nie są w stanie wytrzymać tak długiego czasu, minimalny okres, przez jaki nie można palić papierosów wynosi 2 godziny,
Pacjent nie może spożywać alkoholu
Zalecenia medyczne wskazują konieczność powstrzymania się od picia alkoholu na 4 godziny przed badaniem. Jednakże, najlepiej jest nie przystępować do badania jeśli poprzedniego dnia pacjent go spożywał.
Pacjent musi być ubrany w wygodny strój
Aby zapewnić mięśniom oddechowym możliwość swobodnego ruchu i wykonywać oddechy prawidłowo, trzeba założyć na siebie ubranie, które nie uciska klatki piersiowej, ani brzucha.
Pacjent powinien powstrzymać się od wysiłku fizycznego
Jeśli chcemy, aby wynik naszego badania był miarodajny, musimy je rozpocząć po odpowiednim odpoczynku, i zrezygnować z intensywnego wysiłku fizycznego na 30 minut przed badaniem. Wysiłkiem może być już na przykład szybki marsz, a już na pewno bieg do miejsca wykonania badania. Również wchodzenie po schodach zwiększa znacznie zapotrzebowanie organizmu na tlen i wpływa na nasilenie pracy układu oddechowego. Dlatego najlepiej jest, by pacjent mógł odpocząć przed gabinetem.
Pacjent musi odstawić na pewien czas niektóre leki
Należy bezwzględnie przedyskutować z lekarzem zlecającym badanie , które zażywane leki można i należy odstawić przed badaniem.
Generalnie, przed badaniem należy odstawić na co najmniej:
- 8 godzin - krótko działające betamimetyki wziewne,
- 12 godzin - krótko działające: teofilinę i doustne betamimetyki,
- 24 godziny - długodziałające betamimetyki doustne, teofilinę o przedłużonym działaniu leki antyleukotrienowe,
- 48 godzin - betamimetyki długo działające, teofilinę o długotrwałym działaniu,
- 7 dni – tiotropium.
Pacjent musi współpracować z osobą przeprowadzającą badanie
Wiele badań naukowych wskazuje, że wyniki spirometrii mogą znacznie różnić się od siebie w zależności od zaangażowania pacjenta w wykonywanie poleceń personelu. Dlatego podczas przeprowadzania spirometrii, należy słuchać aktywnego zachęcania do maksymalnego nabrania czy też wypuszczania powietrza, i postępować według instrukcji.
Właściwa kontrola sprzętu
Poza wymaganiami metrologicznymi, które muszą spełniać spirometry, test ich sprawności powinien być wykonywany regularnie, dlatego też niezbędne jest przeprowadzenie pewnych działań kontrolujących, które polegają na:
- Sprawdzaniu warunków zewnętrznych, takich jak ciśnienie barometryczne, temperatura, wilgotność, które mają wpływ na zapewnienia odpowiedniej konwersji wielkości objętościowych do warunków BTPS oraz są istotne również dla właściwego samopoczucia pacjenta.
- Kontroli prawidłowego funkcjonowania modułów sprzętowych. W aparatach podłączanych do komputera takie funkcje realizowane są przez odpowiednie oprogramowanie diagnostyczne i kontrolę taką należy przeprowadzać każdego dnia.
- Kontroli szczelności układu połączeń. Pomimo wizualnej oceny stanu rur łączących, zaleca się też stosowanie stałego ciśnienia, które powinno wynosić 3 cm H2O (3 hPa) przez okres 1 minuty, i w ciągu tego czasu, ciśnienie to nie powinno się zmienić. Kontrola szczelności powinna być wykonywana codziennie.
- Właściwej kalibracji sprzętu. Powinna być ona przeprowadzana za pomocą trzylitrowej strzykawki kalibracyjnej z różnymi prędkościami tłoka – w taki sposób by odbywała się ona dla różnych prędkości przepływów gazu. Kalibracja objętości również powinna być przeprowadzana codziennie.
- Kontrolę liniowości charakterystyki, którą również można wykonywać. przy pomocy strzykawki kalibracyjnej, przy różnych wartościach przepływów. Kontrolę liniowości powinna być wykonywana co kwartał.
W przypadku wymiany oprogramowania wspomagającego badanie, należy zawsze przeprowadzić dodatkową ponowną kalibrację urządzenia i kontrolę liniowości.
