Sztuczny rozrusznik serca to stymulator będący małym urządzeniem elektronicznym, który wszczepia się w okolicę serca osoby chorej. Jego zadaniem jest pobudzanie rytmu serca, które nie jest możliwe w sposób naturalny. Może on zastępować aktywność elektryczną serca lub ją wspomagać. Rozruszki podejmują próbę stymulacji wiązką elektryczną mięśnia sercowego jeśli przerwa pomiędzy kolejnymi uderzeniami jest zbyt długa.
Kardiostymulator ma za pomocą impulsu elektrycznego pobudzić węzeł zatokowo-przedsionkowy do wykonania skurczu serca. Jeśli przerwa między kolejnymi pikami serca jest większa niż 3 sekundy kardiolog może zalecić wszczepienie kardiostymulatora.
W tym artykule chcemy skupić się w pełni na tym właśnie temacie, biorąc pod uwagę wskazania do jego stosowania, jego założenie i działanie. Kompendium wiedzy na temat stymulatora serca zawarte zostanie właśnie tutaj, w jednym miejscu.
W jaki sposób działa serce?
Serce dorosłego człowieka działa z częstością 60 - 90 uderzeń na minutę w stanie spoczynku. W trakcie wysiłku przyspiesza, w czasie snu zwalnia. Pracując, dochodzi do skurczu, który powoduje przepompowanie krwi do naczyń krwionośnych i te dalej zaopatrują organy, jak również i komórki ciała. Aby doszło do skurczu, niezbędny jest impuls elektryczny i ten powstaje w naturalnym rozruszniku serca, w węźle zatokowo - przedsionkowym, jaki położony jest w prawym przedsionku serca. Dalej, takie impulsy elektryczne przekazywane są do komórek mięśniowych przedsionków,a następnie do komór. Aby organizm mógł funkcjonować prawidłowo, odpowiednia praca serca jest tutaj niezbędna. Nie zawsze jednak tak się zdarza. Pojawiające się zaburzenia pracy serca uniemożliwiają jego prawidłową pracę. Niezbędny w niektórych przypadkach okazuje się być rozrusznik serca, a więc stymulator, który umożliwia normalne funkcjonowanie.
Jakie są wskazania do wykonania zabiegu wszczepienia rozrusznika?
Problemem, jaki jest wskazaniem do wszczepienia rozrusznika stanowi bradykardia, a więc rzadkoskurcz mięśnia sercowego, ale i wiele innych zaburzeń związanych z jego prawidłową pracą. Jest to niewydolność serca, uszkodzenie układu przewodzenia lub zaburzenia w generowaniu impulsów elektrycznych, jakie pobudzają serce do działania.
Rozrusznik serca stosuje się przy takich chorobach, jak:
- bradykardia objawowa
- bloki przedsionkowo - komorowe II i III stopnia
- zespół chorego węzła zatokowego
- zespół zatoki szyjnej
- bloki odnóg pęczka Hisa
- zespół wazowagalny
- migotanie przedsionków
- przebyty zawał serca
- po przeszczepie serca
Jakie badania należy wykonać przed zabiegiem wszczepienia rozrusznika?
Aby zabieg był w pełni bezpieczny, niezwykle istotną rolę odgrywa odpowiednie przygotowanie pacjenta do wszczepienia rozrusznika. Niezbędną więc rolę odgrywa seria badań, jaką każda osoba kwalifikująca się na zabieg musi wykonać. Są to między innymi:
Dzięki takiemu badaniu sprawdza się czynność elektryczną pracy serca. Wynik EKG przedstawia się w formie graficznej w postaci krzywych linii z załamkami. Pacjent leży na kozetce, podłączone są do niego w odpowiednich miejscach elektrody EKG, a aparat dokonuje odpowiedniego pomiaru. W tym przypadku sprawdza się tak zwane EKG spoczynkowe.
Dzięki takiemu badaniu sprawdza się czynność elektryczną pracy serca nie w spoczynku, ale całodobowo. Holter EKG można założyć na 24 lub 48 - godzin i dokonuje on zapisu elektrycznej czynności serca zarówno podczas snu, odpoczynku, codziennych prac, jak również i w trakcie aktywności.
Jest to badanie EKG w trakcie wykonywania aktywności. Podczas badania pacjent chodzi lub biega po bieżni, bądź też jeździ na rowerku. W ten sposób można sprawdzić czynność elektryczną pracy serca w trakcie wykonywania przez organizm odpowiedniej pracy.
- echo serca
Takie badanie serca za pomocą aparatu ultrasonograficznego pozwala ocenić funkcjonowanie jam, jak również i zastawek serca, a także przepływu krwi i pracy dużych naczyń krwionośnych. Taka echokardiografia wykorzystuje do badania ultradźwięki.
- stymulacja przezprzełykowa serca
Takie badanie polega na umieszczeniu w przełyku elektrod, wysyłając tym samym do mięśnia sercowego odpowiedniej częstości impulsy. W ten sposób, jeszcze bez ingerencji, można sprawdzić, jak reaguje serce na sztuczną stymulację.
- koronarografia
Takie badanie nie jest wykonywane zbyt często, jednak w niektórych przypadkach konieczne jest dokładne zobrazowanie naczyń krwionośnych.
Jak wygląda zabieg wszczepienia rozrusznika serca?
Wydawać by się mogło, iż jest to zabieg niebezpieczny i inwazyjny, jednak w gruncie rzeczy nie niesie za sobą większych powikłań. Nie jest to operacja na otwartym sercu. Zabieg polega bowiem na wszczepieniu rozrusznika podskórnie pod obojczykiem, a następnie na przeprowadzenie elektrod drogą wewnątrznaczyniową. Może to być żyła odpromieniowa, podobojczykowa, rzadziej szyjna lub udowa. W przypadku, gdy mamy do czynienia ze stymulatorami jednojamowymi, tutaj końcówka umiejscowiona musi być w prawej komorze lub prawym przedsionku. Jeśli wszczepiony ma być stymulator dwujamowy, wtedy dodatkowa elektroda musi znaleźć się także i na bocznej ścianie lewej komory. Obecne elektrody odpowiedzialne są za stymulację.
Wszczepienie rozrusznika trwa około dwóch godzin. Po zabiegu pacjent musi pozostać pod obserwacją przez krótki czas, a następnie powoli wrócić do życia. Elementem niezbędnym są kontrole u specjalisty co kilka miesięcy, który wykonuje badanie EKG, jak również i inne niezbędne działania, by móc sprawdzić, czy stymulator serca pracuje prawidłowo.
Czy można żyć normalnie? Tak, na ile jest to możliwe. Nie ma żadnych ograniczeń, co do aktywności czy konkretnej diety. Należy jedynie zachować ostrożność w przypadku badań, które generują wysokie pole magnetyczne. Pracę rozrusznika mogą także zakłócać niektóre z urządzeń, a także pole, gdzie znajdują się linie wysokiego napięcia. Co istotne, szczególnie ważne jest zachowanie ostrożności w czasie wyładowań atmosferycznych.
Stymulatory serca - skutki uboczne
Choć założenie stymulatorów nie jest inwazyjne i niebezpieczne, a jego działanie nieszkodliwe, to jednak u części pacjentów mogą pojawić się skutki uboczne. Jakie? Najczęściej pojawiającymi się powikłaniami są między innymi: krwiaki, zakażenia, odma płucna, rzadko zatory powietrzne, tamponada serca i bakteryjne zapalenie serca. Przy dłuższej obecności rozrusznika w ciele, wystąpić mogą przemieszczenia się elektrod czy częstoskurcz. Występującym powikłaniem jest także tak zwany zespół stymulatorowy, który objawia się omdleniami, zmęczeniem czy zawrotami głowy. Związany jest z brakiem odpowiedniej synchronizacji pracy na płaszczyźnie komory - przedsionki.
Wielu pacjentów obawia się jakości życia po wszczepieniu stymulatora serca. Nie ma jednak powodów do paniki, gdyż w przypadku, gdy są wskazania do wykonania takiego zabiegu, rozrusznik serca może tylko zwiększyć jakość życia i jego komfort. Tak ważne jest więc to, aby postępować według zaleceń lekarza i ufać podejmowanym przez niego decyzjom. W wielu przypadkach rozrusznik jest jedyną szansą na dalsze, ,,normalne” życie.
