Próba wysiłkowa, określana inaczej jako EKG wysiłkowe, jest to nieinwazyjne, bezbolesne i całkowicie miarodajne badanie, w którym to ocenia się wydolność fizyczną organizmu. Dlaczego jest ona tak istotna i w jakiej sytuacji należy ją przeprowadzić? Jak wygląda samo badanie? Na te i na inne pytania postaramy się odpowiedzieć w tym właśnie artykule. Jedno jest pewne - próba wysiłkowa jest często jedynym sposobem na postawienie diagnozy.
EKG wysiłkowe - jaki jest cel tego badania?
Rzeczą wiadomą jest fakt, iż w trakcie zwiększonej aktywności fizycznej, zapotrzebowanie na tlen jest zupełnie inne, niż w przypadku odpoczynku, snu czy wykonywania drobnych czynności. Stawiając na tradycyjne EKG spoczynkowe, gdzie pacjent leży na kozetce, niemożliwym jest sprawdzenie, jak pracuje serce podczas aktywności, jak wygląda czynność elektryczna jego serca w trakcie ruchu i co istotne - jak ma się do tego wszystkiego zapotrzebowanie na tlen. Wykonując EKG wysiłkowe, a więc opisywaną tutaj próbę wysiłkową, bez problemu można to wszystko sprawdzić i taki jest właśnie cel przeprowadzonego w tym zakresie badania.
Próba wysiłkowa - dla kogo te badania są skierowane?
To, co stanowi sens takiego badania EKG serca, to rozpoznanie chorób układu krążenia, które nie zawsze mogą być wykryte w EKG serca w formie spoczynkowej, gdy pacjent leży na kozetce i ma podłączone elektrody, a aparat EKG dokonuje pomiaru zapisując wynik na specjalnym papierze. Próba wysiłkowa pozwala wykryć między innymi chorobę wieńcową, dlatego też w przypadku podejrzenia jej występowania, jest to jak najbardziej trafne badanie. Kiedy jeszcze? Jest ono skierowane dla osób, które wymagają odpowiedniego leczenia bądź rehabilitacji po przeprowadzonych zabiegach czy operacjach. To także najlepszy sposób na to, by sprawdzić ogólną sprawność fizyczną. Bada też zdecydowanie bardziej dogłębnie zaburzenia rytmu serca, jakich wcześniej EKG spoczynkowe nie było w stanie wykryć. Jest bez wątpienia doskonałym uzupełnieniem EKG spoczynkowego, które dla lekarzy odgrywa niezwykle dużą wartość przy stawianej diagnozie.
Kto nie może być poddany próbie wysiłkowej?
Choć próba wysiłkowa jako badanie EKG wysiłkowe stanowi doskonałe rozwiązanie w przypadku diagnozy wielu chorób i schorzeń, o tyle nie w każdym przypadku może być ona przeprowadzana. Kiedy więc nie można takiej próby wykonać? Nie wolno wykonywać badania EKG wysiłkowego na osobach, które przeszły świeżo zawał serca, które zmagają się z niestabilną dusznicą, z zaawansowanymi zaburzeniami rytmu serca i przy nadciśnieniu powyżej 180/110 mm Hg. Co więcej, nie można wykonywać próby wysiłkowej na pacjentach z określonymi wadami serca i przy świeżych procesach zakrzepowych.
EKG wysiłkowe - czyli jak należy przygotować się do próby wysiłkowej?
Tak, jak w przypadku EKG spoczynkowego nie ma konieczności żadnego przygotowania się do badania, tak w przypadku próby wysiłkowej, przygotowanie jest już konieczne. Kluczowe znaczenie ma to, aby zrezygnować z palenia papierosów i jakichkolwiek używek, które mogłyby wpłynąć na zaburzenia pracy serca. W ciągu czterech godzin przed badaniem, nie należy spożywać posiłków, bowiem te mogłyby spowodować wzrost ciśnienia wewnątrzbrzusznego. W zależności od stanu zdrowia osoby badanej i przypadłości z jaką ta się zmaga, lekarz musi zadecydować, czy przed badaniem należy wziąć leki czy je odstawić. I oczywiście kluczowe znaczenie ma to, by zabrać ze sobą na takie badanie wygodny, sportowy strój oraz obuwie.
Próba wysiłkowa - jak wygląda przebieg badania?
Badanie przeprowadzane jest na ruchomej bieżni lub na rowerku stacjonarnym. W trakcie badania pacjent podłączony jest do urządzenia rejestrującego czynność elektryczną EKG, mając na ciele podłączone elektrody. W trakcie badania zwiększane jest obciążenie aktywności. Dla każdego pacjenta ustalony jest konkretny plan treningu dla próby wysiłkowej, tak, aby rozpoczynając od delikatnej aktywności na niskich obrotach, przejść na coraz większe. W przypadku bieżni jest to zwiększenie prędkości, jak również i kąta nachylenia taśmy, na rowerku zwiększenie obciążenia.
Wiadomo, iż w trakcie wykonywania ćwiczeń, zapotrzebowanie na tlen jest większe, a więc krew szybciej krąży i tym samym do mięśnia sercowego dostaje się go jeszcze więcej. W przypadku zaburzeń pracy serca, zwiększona aktywność fizyczna sprawia, że serce nie jest w stanie nadążyć za odpowiednim pompowaniem krwi. W konsekwencji pojawiają się objawy niedotlenienia mięśnia sercowego. Poprzez takie badanie można określić stopień problemu, dzięki któremu możliwa jest trafna diagnoza i co za tym idzie - rozpoczęcie stosownego leczenia.
Głównym założeniem takiej próby wysiłkowe jest osiągnięcie maksymalnej przewidywanej częstotliwości pracy serca, ale ze zwróceniem szczególnej uwagi na stan zdrowia osoby badanej. Jeżeli w trakcie EKG wysiłkowego pojawia się wzrost lub spadek ciśnienia krwi, ból w klatce piersiowej czy też duszność, badanie należy natychmiast przerwać. Tak ważne jest więc to, aby próba wysiłkowa była wykonywana pod czujnym okiem specjalisty i w oparciu o jego wiedzę oraz doświadczenie.
Jak długo trwa próba wysiłkowa?
Nie ma określonego czasu trwania badania, gdyż wszystko tak naprawdę uzależnione jest od tego, z jakim pacjentem mamy do czynienia i jaki jest cel badania. Zupełnie inaczej będzie ono wyglądało u osoby z zaburzeniami rytmu serca czy też po zawale serca, a inaczej u sportowca wykonującego próbę wysiłkową w celu poprawienia wyników sportowych.
Zasadniczo trwa ono od kilku do kilkunastu minut. Jeżeli nie ma żadnych objawów niepokojących, możliwe jest wykonanie go w całości. Badanie jednak może być przerwane na prośbę osoby badanej lub w przypadku wystąpienia takich objawów, jak:
- Spadek ciśnienia skurczowego
- Bóle w klatce piersiowej
- Niepokojące zmiany w zapisie EKG
- Duszności
- Zawroty głowy
- Kołatanie serca
- Zmęczenie
- Bladość i zasinienie skóry
- Problemy z monitorowaniem EKG
Parametry próby wysiłkowej
W przypadku trwania próby wysiłkowej, wynik badania EKG wysiłkowego określany jest w jednostkach mocy, czyli wat - jeśli pacjent wykonywał badanie na rowerku stacjonarnym. W przypadku próby wysiłkowej na bieżni, określany jest w jednostkach metabolicznych MET. W większości przypadków próba wysiłkowa wykonywana jest na bieżni. Jeden MET wynosi 3,5 ml/kg mc./min, odpowiadając tym samym spoczynkowemu zużyciu tlenu.
Próba wysiłkowa stanowi ten rodzaj badania, który może okazać się niezwykle przydatny, zarówno w przypadku potwierdzenia, jak również i wykluczenia choroby. Takie badanie jest bezinwazyjne i bezbolesne, dlatego też nie ma powodu do tego, aby obawiać się jego przeprowadzenia. Wykonanie EKG wysiłkowego pod okiem kardiologa, może dać pełen obraz sytuacji, jak pracuje serce w trakcie wysiłku. I bez względu na to, czy chodzi o badanie wykonane w celach postawienia diagnozy, sprawdzenia skuteczności leczenia czy określenia wydolności dla osób aktywnych - stanowi najlepszą formę badania serca, na jaką tylko można postawić.
