Problemy ze strony układu oddechowego mogą mieć różnorodną przyczynę. W przypadku, gdy u pacjenta pojawiają się zaburzenia związane z prawidłową pracą układu oddechowego, jednym z kluczowych badań jest spirometria. To właśnie na jej podstawie możemy ocenić pojemność płuc, jak również i ich objętość, jednocześnie i monitorując przepływ powietrza przez nasze drogi oddechowe. Co to jest spirometria? Jak wygląda badanie spirometrii? W jakich przypadkach spirometr stanowi najlepszy wybór do wykorzystania podczas diagnozowania problemów oddechowych u pacjentów?
Po pierwsze - jak działa nasz układ oddechowy?
Układ oddechowy pełni w organizmie człowieka niezwykle ważną rolę. Jego zadaniem jest ciągła wymiana gazowa, która to umożliwia prawidłową pracę i przebieg wszelkich procesów życiowych, jakie mają miejsce w organizmie człowieka. Kluczowe znaczenie w prawidłowej pracy układu oddechowego odgrywają płuca. Ich podstawową funkcją jest transfer tlenu z powietrza do krwi. Aby było to jednak możliwe, niezwykle ważną rolę odgrywa praca wszystkich elementów układu oddechowego. Jak więc to wszystko wygląda?
W pierwszej kolejności powietrze dostaje się do nosa lub ust, następnie przechodzi ono przez tchawicę. Trafia dalej do oskrzeli i oskrzelików, by następnie znaleźć się w pęcherzykach płucnych. Stamtąd trafia dalej do krwi, docierając do najmniejszych nawet komórek naszego organizmu. Wraz jednak z dostarczaniem do płuc tlenu podczas wdechu, jednocześnie wraz z każdym wydechem, pojawia się produkt uboczny przemian metabolicznych, a mianowicie dwutlenek węgla. Trafia on do pęcherzyków płucnych i wydychany jest z organizmu taką samą drogą, jaką trafia tlen. Płuca nie spełniają jedynie funkcji niezbędnej do wymiany gazowej. Ich niezwykle ważną rolą jest ochrona organizmu przed szkodliwymi substancjami, jakie znajdują się w powietrzu.
U każdego z nas płuca ,,działają” zupełnie inaczej. W zależności bowiem od wieku, stylu życia, narażenia na obecność pyłów czy w związku z paleniem papierosów, mają one różną wydolność. Spirometry są to urządzenia, z pomocą których można właśnie taką wydolność płuc, jak również i ich objętość zmierzyć. Spójrzmy jednak na to nieco dokładniej, odpowiadając sobie na pytanie czym jest spirometr i na czym takie badanie spirometrem polega?
Co to jest spirometria?
Spirometria jest to badanie, które polega na pomiarze objętości płuc, jak również i ich pojemności, wraz z jednoczesną oceną przepływu podczas wdechu i wydechu. Dzięki takiemu właśnie badaniu, można bez problemu wyliczyć stosunek przepływu i objętości, wykrywając jednocześnie wszelkie nieprawidłowości, z jakimi osoba badana może się zmagać. Każde odchylenie od normy wymaga konkretnej, dalszej diagnostyki.
Spirometry pozwalają w szybki i efektywny sposób zarejestrować zarówno ilość, prędkość, jak również i ciśnienie wdychanego oraz wydychanego powietrza w wyznaczonym czasie. To, co odgrywa niezwykle ważną rolę, to forma samego badania. Jest ona całkowicie bezpieczna, a do tego bezbolesna i nie ingerująca w żaden sposób w organizm człowieka. W zależności od występującego problemu, ale i badanej osoby, inaczej sprawdza się spirometr do ćwiczeń oddechowych, inaczej urządzenie wykorzystywane przez sportowców, a jeszcze inaczej niezwykle ceniony na rynku spirometr Microlab wykorzystywany przez lekarza rodzinnego czy pulmonologa. Badanie pojemności płuc daje możliwość wykrycia jednych z najczęściej pojawiających się schorzeń, w tym takie choroby układu oddechowego, jak przewlekła obturacyjna choroba płuc, jak również i astma oskrzelowa.
Dzięki spirometrii można ustalić sprawność wentylacyjną płuc. Jest badaniem profilaktycznym, dzięki któremu bez jakiejkolwiek ingerencji wykrywane są różnorodne schorzenia układu oddechowego. Im szybsza diagnostyka, tym lepszy sposób leczenia i co istotne - lepsza jakość życia osoby chorej i dłuższe życie.
Badanie oddechu - wskazania i przeciwwskazania
Głównymi wskazaniami do wykonania spirometrii są schorzenia układu oddechowego, które mogą świadczyć o stanie chorobowym. W wielu sytuacjach choroby oddechowe mogą być przyczyną śmierci, dlatego też tak istotne jest wczesne wykrycie problemu i rozpoczęcie odpowiedniego sposobu jego leczenia. Kiedy jeszcze? Takie testy spirometrii wykonywane są także dla osób po przeszczepach płuc, u pacjentów, u których monitoruje się przebieg choroby i skuteczność leczenia. Spirometr okazuje się być także niezbędny dla wielu pacjentów przed poważnymi operacjami, w celu wykluczenia ryzyka śmierci lub pojawienia się jeszcze bardziej poważnych powikłań. I oczywiście takie spirometry sprawdzają się także u pacjentów palących tytoń, narażonych na szkodliwe czynniki środowiskowe czy też zażywających leki, które mogą wpłynąć na uszkodzenie układu oddechowego.
A jakie są przeciwwskazania, by spirometryczne badanie mogło się odbyć? Badanie wydolności płuc nie może być przeprowadzone u osób świeżo po zawale serca lub udarze mózgu. Nie przeprowadza się go u pacjentów z wykrytym tętniakiem aorty lub tętnic mózgowych czy z przebytym odwarstwieniem siatkówki. Z pewnością nie jest to również badanie dla osób z podwyższonym ciśnieniem wewnątrzczaszkowym, z odmą opłucnową czy z krwiopluciem o niewyjaśnionej przyczynie. Nie zaleca się również wykonania tego badania u osób z uporczywym, męczącym kaszlem, z mocną niewydolnością oddechową, z bólami w klatce piersiowej czy w jamie brzusznej.
Jak wygląda badanie spirometryczne?
Aby wykonać spirometryczne badanie z jak najbardziej wiarygodnym wynikiem, pacjent musi się do tego odpowiednio przygotować. Niezbędne jest wyeliminowanie papierosów, przynajmniej na 4 godziny przed badaniem, choć zaleca się, by nie palić przez cały dzień. Wykluczone jest także picie alkoholu, a dwie godziny przed badaniem, wstrzymanie się od jedzenia. W przypadku osób zażywających leki na przykład przeciwastmatyczne, w większości przypadków należy również i je chwilowo odstawić. Przed samym badaniem wykluczona jest jakakolwiek aktywność fizyczna. Pacjent musi być wyciszony, spokojny, by do badania podejść w pełni z unormowanym oddechem.
Jak więc wygląda samo badanie wydolności płuc i co to jest spirometr biorący udział w takim badaniu? W trakcie badania pacjent znajduje się w pozycji siedzącej. Do ust należy włożyć ustnik do spirometru, który podłączony jest do komputera, a następnie zgodnie z poleceniem lekarza, należy wykonać określone czynności. Jakie?
W pierwszej części badania pacjent musi oddychać spokojnie. Na znak osoby przeprowadzającej badanie, należy nabrać głęboko powietrze, wykonując szybki i mocny wydech, aż do momentu, gdy lekarz będzie kazał tę czynność zaprzestać. Taką procedurę powtarza się trzy razy. Na jej podstawie można określić rezerwy wentylacyjne układu oddechowego, z jednoczesnym wykluczeniem lub potwierdzeniem rozwoju konkretnej choroby.
Wielu pacjentów wykorzystuje w codziennym kontrolowaniu choroby spirometr domowy, którego cena jest na tyle atrakcyjna, by bez konieczności wizyt u pulmonologa, mieć pełną kontrolę nad swoją chorobą. Czasami wczesne objawy POChP czy astmy, a do tego i szybkie wykonanie spirometrii, są sposobem i jednocześnie szansą, by móc dalej normalnie żyć i funkcjonować bez większych ograniczeń.
