Nazwa bilirubinometr, dla osób, które słyszą ją po raz pierwszy, może być zaskakująca. O tym, czym jest i do czego służy ten miernik, dowiadują się najczęściej świeżo upieczeni rodzice. Zwykle w drugiej dobie życia u noworodków, dochodzi do zażółcenia skóry. Oznacza to podniesiony poziom stężenia bilirubiny. Wówczas do jej monitorowania, używa się bilirubinometru.
Urodzenie dziecka, to nowe doświadczenie dla każdego świeżo upieczonego rodzica. W okresie noworodkowym, zwykle w drugiej dobie życia, u dzieci pojawia się żółtaczka. Jest ona powszechna, natomiast kluczowe jest, aby lekarz sprawdził i skontrolował poziom bilirubiny. Chcąc oszczędzić dziecku bólu, a rodzicom stresu, do pomiaru stężenia bilirubiny wykorzystuje się bilirubinometr. Czym jest i jak działa miernik bilirubiny?
Bilirubina - czym jest i za co odpowiada?
Bilirubina to żółty pigment, powstający podczas naturalnego procesu rozkładu hemoglobiny, która jest składnikiem krwinek czerwonych. Dokładniej mówiąc, bilirubina powstaje z rozpadu erytrocytów oraz białek, które zawierają hem.
Bilirubina ma ogromne znaczenie dla zdrowia. Prawidłowy poziom stężenia bilirubiny w organizmie, informuje o prawidłowym funkcjonowaniu układu krwionośnego, wątroby i układu pokarmowego. Podwyższony poziom tego pigmentu, może wskazywać na różne problemy zdrowotne. Chora może być np. wątroba - zapalenie wątroby, marskość lub rak wątroby. Wątroba pełni bardzo ważną rolę w przekształcaniu i usuwaniu bilirubiny z organizmu, dlatego problemy z tym organem, mogą prowadzić do zwiększonego poziomu tego barwnika. Kolejnym problemem mogą być zablokowane drogi żółciowe - blokadę mogą wywołać guzy lub kamienie żółciowe. Taka sytuacja również prowadzi do zablokowania bilirubiny w wątrobie i podwyższenia jej poziomu. Następnym problemem, jest zwiększone niszczenie czerwonych krwinek. Szybkie niszczenie krwinek, sprawia, że organizm nie jest w stanie ich zastąpić. Dzieje się tak np. w przypadku anemii hemolitycznej. U noworodków, również obserwuje się poniesiony poziom bilirubiny, zwłaszcza u tych urodzonych przedwcześnie.
W czasie ciąży, bilirubina jest usuwana przez wątrobę matki. Po porodzie, w przypadku noworodków, gdy ich wątroba nie jest jeszcze do końca rozwinięta, nie jest w stanie usuwać bilirubiny. Wówczas, dochodzi do sytuacji, w której wzrasta jej poziom, a skóra dziecka robi się żółta. Badanie poziomu stężenia bilirubiny jest bardzo istotne w przypadku nowo narodzonych dzieci. Fizjologiczna żółtaczka, która pojawia się przeważnie około drugiej doby po urodzeniu i utrzymuje się do piątej, szóstej doby. Żółtaczka zwykle ustępuje samoistnie , natomiast należy sprawdzać i monitorować poziom stężenia, aby uniknąć skutków ubocznych, do których należy hiperbilirubinemia. W niektórych przypadkach, noworodki mogą wymagać interwencji medycznej i naświetlania, czyli fototerapii. Za pomocą lampy z niebieskim lub białym światłem, naświetla się dzieci, a promienie świetlne powodują rozpad bilirubiny, a co za tym idzie obniżenie stężenia bilirubiny. Zignorowanie żółtaczki i brak kontroli poziomu bilirubiny, może skutkować poważnymi chorobami, takimi jak: ślepota, porażenie mózgowe czy inne uszkodzenia mózgu.
Żółtaczka fizjologiczna u dzieci
W przypadku noworodków, żółtaczka fizjologiczna jest bardzo częstym występującym schorzeniem. U około 60% noworodków, urodzonych w terminie, żółtaczka rozwija się w pierwszym tygodniu życia. U wcześniaków, jest to wyższa liczba i wynosi około 80%. Fizjologiczna żółtaczka u dzieci urodzonych w terminie nie powinna utrzymywać się dłużej niż 10 dni. W przypadku dzieci urodzonych przed czasem, do 14 dni. Główne objawy żółtaczki, to zażółcona skóra dziecka oraz zażółcone rogówki.
Żółtaczka to wynik zatrzymania we krwi zbyt dużej ilości bilirubiny. Zwykle, jest ona rozkładana, ale nie do końca rozwinięta wątroba dziecka, może sobie nie poradzić z jej usuwaniem. Przyjmuje się, że poziom bilirubiny utrzymuje się na poziomie 2 - 2,5 mg/dl, co jest uznawane za normę. Jeśli w pierwszej dobie życia, stężenie bilirubiny oscyluje w granicach 5 mg/dl i więcej, uznaje się to za patologię. Zwykle do podwyższenia stężenia bilirubiny dochodzi w drugiej lub trzeciej dobie życia dziecka. Wówczas, prawidłowy poziom wynosi od 6 do 8 mg/dl. Wynik powyżej tej liczby, wymaga monitorowania i kontroli.
Czym jest i do czego służy bilirubinometr?
Bilirubinometr to narzędzie, które jest używane w celu badania poziomu stężenia bilirubiny w organizmie. Zaletą tego aparatu jest nieinwazyjne przeprowadzanie badania. Miernik bilirubiny działa dotykowo na czole lub klatce piersiowej, konkretnie na mostu. Są to miejsca z wystarczającą ilością krążącej krwi. Sondę przykłada się do wybranego miejsca i lekko dociska. Pomiar zajmuje chwilę - mniej więcej 3 sekundy z dokładnością 1 mg/dL i zakresem 0 -30 mg/dL. Ten bezinwazyjny miernik bilirubiny, jest nowoczesnym urządzeniem, które znajduje zastosowanie w coraz większej liczbie placówek medycznych. Bilirubinometr obsługuje się za pomocą jednego przycisku. Szybki pomiar oszczędza dziecku i rodzicom stresu związanego z pobieraniem próbki krwi do badania. W przypadku, kiedy wynik badania z bilirubinometr, niepokoi lekarza, można zlecić wykonanie nakłucia i sprawdzenie próbki krwi przez laboratorium. W sytuacji, gdy żółtaczka utrzymuje się przez dłuższy czas, bilirubinometr jest nieocenionym pomocnikiem w kontrolowaniu stężenia i poziomu bilirubiny. Bilirubinometr, minimalizuje dyskomfort związany z kłuciem. Rodzice mają względny komfort i spokój, dzięki przezskórnym pomiarom. Bilirubinometr działa bardzo szybko. Z jego pomocą, pomiary mogą się odbywać w krótkich odstępach czasu. Z uwagi na to, że urządzenie jest lekkie i przenośne, badanie pomiaru stężenia bilirubiny może być wykonane nie tylko w gabinecie lekarskim i na oddziałach w placówkach szpitalnych, ale także poza nimi. Z bilirubinometrów, mogą również korzystać dobrze, mogą się nim posługiwać położne środowiskowe, które w początkowym okresie, odwiedzają noworodki i sprawują opiekę położniczą nad maluchem do 2 miesiąca życia. Na ekranie bilirubinometru wyświetla się wynik określający poziom bilirubiny. Czytelny wyświetlacz pozwala na szybki odczyt wyniku i podjęcie właściwych działań.
Bilirubinometr z wyglądu przypomina bezdotykowy termometr elektroniczny. Jest również lekki i ergonomiczny. Na rynku dostępne są różne modele urządzenia. Jednak działanie każdego z nich jest takie samo. Pomiar odbywa się na zasadzie naświetlenia, do czego wykorzystywane jest światło ksenonowe, przenikające przez skórę i umożliwiające wykonanie analizy i ustalenie ilości bilirubiny. Część mierników bilirubiny posiada stację dokującą, która umożliwia szybkie i łatwe ładowanie urządzenia. Inne modele, pracują na wymienialnych bateriach. Cechą łączącą wszystkie modele bilirubinometrów, jest bezinwazyjna i bezbolesna metoda monitorowania stężenia bilirubiny. W przypadku noworodków, u których w większości przypadków stężenie bilirubiny wynika z żółtaczki fizjologicznej, która ustępuje w ciągu tygodnia lub dwóch, kontrolowanie poziomu tego żółtego pigmentu, może odbywać się z użyciem bilirubinometr. Klasyczna metoda - czyli badanie z krwi, jest wymagane w sytuacjach, kiedy mimo naświetlania noworodków, wyniki rozkładu bilirubiny nie są zadowalające. Bilirubinometr, świetnie sprawdza się w czasie rutynowych badań przesiewowych. Skuteczność i wiarygodność badań, zmniejsza potrzebę pobierania krwi i stresowania noworodków. Dodatkowo, skraca się też czas oczekiwania na wyniki laboratoryjne, ponieważ odczyt na bilirubinometrze dostępny jest już po kilku sekundach. W sytuacjach, w których podjęte działania, nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, należy zbadać stężenie bilirubiny z krwi, aby móc zdecydować o włączeniu np. środków farmakologicznych, czy transfuzji wymiennej krwi, co zdarza się niezwykle rzadko. Oczywiście z urządzenia można korzystać nie tylko w przypadku noworodków. Równie dobrze można nim kontrolować poziom bilirubiny u starszych pacjentów pediatrycznych i dorosłych.
