Wszystkie istoty żywe posiadają określoną temperaturę ciała. U człowieka prawidłowe wartości temperatury wahają się w bardzo wąskim zakresie, ze względu na możliwość aktywnej termoregulacji za pomocą wielu mechanizmów fizjologicznych.
Przyjęło się, że prawidłowa temperatura ciała człowieka to 36,6 stopni Celsjusza. Nie oznacza to jednak, że 37 stopni świadczy o gorączce. Może się ona wahać w zależności od pory dnia, a u kobiet również od dnia cyklu miesiączkowego. Najniższa temperatura występuje w nocy, a najwyższa w ciągu dnia w godzinach 10-18. Jest to związanie z wyższym poziomem adrenaliny i noradrenaliny za dnia.
Odchylenia od normy w wartościach temperatury ciała obejmują stan podgorączkowy, gorączkę niską oraz wysoką. O stanie podgorączkowym mówimy wtedy, kiedy temperatura ciała nie przekracza 38 stopni Celsjusza. Jeżeli termometr pokaże wartość powyżej 38 stopni Celsjusza mówimy już o gorączce – do 39 stopni jest to gorączka niska, a powyżej – gorączka wysoka.
Najczęstszą przyczyną podwyższonej temperatury ciała są zakażenia, głównie których źródłem są bakterie. Mogą to być również zakażenia wirusowe, jednak one rzadziej powodują wzrost temperatury. Oprócz tego utrzymująca się podwyższona temperatura ciała może świadczyć o rozwijających się chorobach przewlekłych. Występuje na przykład w chorobach reumatycznych (reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy), chorobach zapalnych naczyń oraz skóry (na przykład w układowej postaci łuszczycy). Wychwycenie tego objawu, często niezauważonego, pozwala na rozpoczęcie diagnostyki z uwzględnieniem objawów towarzyszących, a dalej ułatwia postawienie diagnozy i szybsze rozpoczęcie leczenia.
Czym mierzyć temperaturę
Na rynku jest wiele aparatów służących do pomiaru temperatury. W ciągu ostatnich lat do historii przeszedł termometr rtęciowy – ze względu na zawartość toksycznej rtęci i jej oparów został całkowicie wycofany z produkcji. Spośród zamienników największą popularnością cieszy się termometr szklany, który z pewnością posiadasz w swojej apteczce. Oprócz tego na rynku dostępne są termometry elektroniczne – zarówno bezdotykowe jak i dotykowe. Mają one wspólną zaletę – szybkość pomiaru. Termometr dotykowy wystarczy na kilka sekund włożyć pod pachę lub pod język, a termometr dotykowy – przyłożyć do czoła. Termometry bezdotykowe, na przykład termometr microlife, są idealne do pomiaru temperatury u dzieci, które nie są chętne do trzymania przez dłuższy czas termometru w buzi lub pod pachą.
Istnieją również termometry przeznaczone specyficznie do pomiaru temperatury w określonych miejscach – takim jest termometr owulacyjny, który stosowany jest w naturalnych metodach antykoncepcyjnych, do kontroli cyklu miesiączkowego oraz monitorowania leczenia bezpłodności. Termometry owulacyjne posiadają węższy, ale bardziej dokładny zakres temperatur w granicach 36-38 stopni Celsjusza.
Miejsca pomiaru temperatury
Najdokładniejszym sposobem na zmierzenie temperatury ciała jest pomiar temperatury w odbycie. Wynika to z tego, że występują w nim najmniejsze wahania zależne od pory dnia i cyklu miesiączkowego. Prawidłowa temperatura mierzona w odbycie wynosi średnio 37,0-37,7 stopni Celsjusza, zatem jest średnio o 0,5 stopnia Celsjusza wyższa od temperatury mierzonej pod pachą. Należy o tym pamiętać oceniając, czy mamy do czynienia gorączką, czy temperatura jest w normie.
Pomiar waginalny u kobiet również charakteryzuje się małym stopniem różnicy temperatury, różni się o 0,1 do 0,3 stopni Celsjusza w porównaniu z pomiarem w odbycie. Tego sposobu pomiaru używa się głównie w celu kontroli menstruacji, sprawdzania obecności owulacji w cyklu miesiączkowym i diagnostyki cykli bezowulacyjnych. Również stosuje się ją w objawowo-termicznej metodzie antykoncepcji. Do pomiaru waginalnego najlepiej wykorzystać termometr owulacyjny.
Aby wykonać pomiar w ustach, należy umieścić termometr bezpośrednio w ustach lub pod językiem. Zmierzona wartość temperatury jest o ok. 0,3 stopnie Celsjusza wyższa niż w przypadku pomiaru pod pachą. Należy pamiętać, aby po każdym pomiarze doodbytniczym, waginalnym oraz w ustach dokładnie umyć termometr, osuszyć i zdezynfekować.
Do pomiaru temperatury ciała w uszach używany jest specjalny termometr eletroniczny. Jest to termometr bezdotykowy, działający na podczerwień, który mierzy temperaturę błony bębenkowej ucha. Zazwyczaj pomiar temperatury w uchu wykonuje się u noworodków i małych dzieci, które mają krótki przewód słuchowy zewnętrzny i bezpośredni pomiar temperatury błony bębenkowej jest możliwy.
Termometr czołowy jest bezsprzecznie najwygodniejszym sposobem pomiaru temperatury ciała. Za pomocą jednego kliknięcia już w kilka sekund mamy gotowy pomiar. Termometry czołowe wykorzystują podczerwień do pomiaru temperatury na powierzchni czoła. Pomiaru należy dokonać na niespoconej powierzchni skóry, ponieważ może to zafałszować wyniki. Jest to zdecydowanie korzystna opcja do dokonywania samokontroli temperatury ciała lub pomiaru temperatury u małych dzieci.
Najbardziej popularną, najtańszą i najpowszechniejszą metodą mierzenia temperatury jest pomiar pod pachą. Można go wykonać zwyczajnym szklanym termometrem na bazie alkoholu lub za pomocą dotykowego termometru elektronicznego. Pomiar termometrem szklanym jest czasochłonny (należy go trzymać nieruchomo pod pachą prze 3-4 minuty) oraz obarczony błędem, jeżeli nieodpowiednio umieścimy go w dole pachowym. Termometr elektroniczny natomiast zmierzy temperaturę w ciągu kilku-kilkunastu sekund. Jest to więc bardziej korzystna opcja dla małych dzieci lub osób lubiących szybkie efekty.
To, którą metodę pomiaru wybierzesz, zależy od ciebie. Każda z nich zmierzy temperaturę dokładnie i pozwoli kontrolować przebieg przeziębienia lub innych chorób.
