Higrometry mierzą wilgotność powietrza, mającą ogromny wpływ na nasze zdrowie (zwłaszcza jeśli jesteśmy alergikami lub astmatykami), ale także na stan budynków i przechowywanych w nich przedmiotów, żywności i leków. Są nieodzowne na placu budowy, w magazynach, samochodach transportujących żywność lub zwierzęta, na farmach czy w muzeach. Najczęściej oprócz wilgotności mierzą również temperaturę powietrza.
Wpływ wilgotności powietrza na zdrowie ludzi
Najkorzystniejsza dla zdrowia człowieka temperatura powietrza wynosi 18–20 stopni Celsjusza, a wilgotność 40–50 proc., jednak zdaniem alergologów w mieszkaniach osób uczulonych na roztocze kurzu domowego konieczne jest utrzymywanie wilgotności powietrza na poziomie nieco poniżej 45%.
Takie warunki powodują znaczny spadek populacji roztoczy kurzu domowego, co zmniejsza objawy alergii i astmy. Objawy napadu astmy wywołanego kontaktem z alergenem są takie same, jak w przypadku napadu astmy innego pochodzenia. Należy do nich uczucie duszności, kaszel i świszczący oddech.
Poza roztoczami w domach i innych pomieszczeniach zamkniętych bytują grzyby pleśniowe (przy tym pleśnie żyją zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz budynków). Pleśnie to równie częsta przyczyna alergii. Nie mają dużych wymagań środowiskowych. Mogą się rozwijać i wytwarzać dużą liczbę zarodników nawet w niesprzyjających warunkach. Ich wzrost również zależy od głównie od wilgotności, dlatego w domach przeważnie spotykane są w łazienkach i kuchniach w miejscach, w których najczęściej zalega lub skrapla się woda.
Co warte podkreślenia, roztocze kurzu domowego i zarodniki pleśni to alergeny całoroczne Objawy są najbardziej dokuczliwe w okresie jesienno-zimowym dlatego, że wówczas spędzamy najwięcej czasu w pomieszczeniach zamkniętych i są one rzadziej niż latem i wiosną wietrzone.
Nie oznacza to jednak, że im mniej wilgoci w powietrzu, tym lepiej. Wdychanie zbyt suchego powietrza upośledza funkcjonowanie błony śluzowej nosa. Jednym z zadań, jakie mają śluzówki, jest filtracja powietrza docierającego do płuc: osiadają w nich cząstki pyłu, alergeny, bakterie i wirusy oraz alergeny takie jak kurz czy pyłki roślin. Wydzielina śluzowa nosa „więzi” te zanieczyszczenia, a ruchy rzęsek wyściełających śluzówkę usuwają je na zewnątrz. Przy prawidłowo nawilżonych śluzówkach rzadziej dochodzi do infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych.
Zdrowie zwierząt hodowlanych
Pomiary wilgotności i temperatury należą do podstawowych obowiązków hodowców zwierząt, ponieważ przekładają się na zdrowie zwierząt i ich większą produktywność. Bardzo często stosuje się zintegrowane urządzenia do pomiaru temperatury i wilgotności, ponieważ pomiar obu tych parametrów jest bardzo korzystny. Na przykład zbyt duża wilgotność w połączeniu z niską temperaturą sprawia, że zwierzętom trudniej utrzymać stałą temperaturę ciała. Dzieje się tak przede wszystkim u młodych zwierząt, których metabolizm nie jest tak szybki i ich ciała nie wydzielają dużych ilości ciepła. Natomiast wysoka temperatura w połączeniu z wysoką wilgotnością sprawiają, że zwierzęta, wskutek utrudnionego parowania, mają ograniczone możliwości oddania ciepła z organizmu. Taki układ czynników może doprowadzić do hipertermii u zwierząt gospodarskich, co często występuje latem w trakcie ich transportu np. w zamkniętych samochodach.
Zabezpieczenie mienia
Zbyt duża wilgotność w pomieszczeniach zamkniętych powoduje niszczenie tynków, farb czy elementów drewnianych. Jeżeli dodatkowo budynek nie ma odpowiedniej wentylacji, dochodzi do rozrostu grzybów pleśniowych. Higrometr pomoże uniknąć strat spowodowanych nieprawidłową wilgotnością w domu, a absolutnie niezbędny jest w magazynach, na placach budowy czy w muzeach. Zbyt niska lub zbyt wysoka wilgotność może powodować korodowanie czy nieodwracalne zmiany w strukturze eksponatów. Dlatego muzea, podobnie jak inne miejsca, w których przechowywane są cenne eksponaty, wymagają ścisłej kontroli mikroklimatu, na który składa się wilgotność i temperatura. Jednak najważniejszym parametrem, który należy kontrolować w muzeach i galeriach, jest względna wilgotność powietrza. Wilgotność względna, przyczynia się do zniszczeń zarówno gdy jej jest zbyt niska, jak i zbyt wysoka. Na przykład w przypadku książek niska wilgotność względna powoduje wysychanie klejów, pękanie skóry, kurczenie się płótna i pergaminu, zaś przy zbyt wysokiej wilgotności w oprawach dochodzi do rozpulchnienia klejów i przenikania barwników z opraw i ilustracji na sąsiednie strony, co sprzyja rozwojowi pleśni, okładki zaś ulegają deformacji. Optymalne warunki do przechowywania książek to temperatura powietrza: 19–21 ºC, wilgotność względna: 50–55%.
Odpowiedniej wilgotności wymaga również przechowywanie i przewożenie niektórych produktów, takich jak środki spożywcze, chemiczne czy leki. Dzięki temu świeże produkty spożywcze dłużej zachowają właściwości odżywcze i dobry smak, a przede wszystkim – nie zepsują się. Zarówno żywność, jak i leki należy przechowywać przy wilgotności powietrza poniżej 70%. Żywność najlepiej trzymać w temperaturze 15–18 ºC, ale wszystkie produkty spożywcze łatwo psujące się przechowywać w temperaturze poniżej 7 ºC. Natomiast większość leków przechowuje się w temperaturze pokojowej, czyli między 15 a 25 °C.
Jakie dane podają higrometry?
- wilgotność względną (RH), czyli ilość pary wodnej w powietrzu w stosunku do maksymalnej wartości (wilgotność względna jest podawana w procentach)
- wilgotność bezwzględną (DV), podawaną w gramach na metr sześcienny powietrza
- temperaturę punktu rosy (Td), oznaczającą moment skraplania się pary wodnej,
- temperaturę powietrza bieżącą i przewidywaną (tę ostatnią w przypadku stacji pogodowej).
W praktyce najistotniejszym parametrem jest wilgotność względna, ponieważ informuje nas o tym, czy stopień nawilżenia powietrza w naszych mieszkaniach czy magazynach mieści się w normie.
Rodzaje higrometrów
Obecnie coraz trudniej spotkać higrometry jako samodzielne urządzenia. Zwykle są zintegrowane z innymi przyrządami do określania warunków meteorologicznych. Coraz popularniejsze są tzw. przenośne stacje meteo czy termohigrometry, mierzące takie parametry jak temperatura powietrza, temperatura punktu rosy, wilgotność względna i inne. Współczesny higrometr elektroniczny jest dość tanim urządzeniem, monitorującym również temperaturę powietrza. Często też ma dodatkowe funkcje – na przykład posiada wskaźnik świetlny zmieniający kolor w zależności od tego, jak aktualne parametry mają się do definiowanych wartości prawidłowych. Nieco droższe modele mają łączność ze smartfonem. Przyjazne w użyciu są również termohigrometry analogowe ze wskazówkami. Niektóre z nich pokazują aktualną wilgotność na tle stref okroślonych jako zbyt suche, idealne i zbyt wilgotne warunki, podobnie z temperaturą.
