Co to jest stetoskop i do czego służy?
Stetoskop znany również jako fonendoskop to przyrząd diagnostyczny wykorzystywany w medycynie. Jego nazwa wzięła się z połączenia greckich słów stēthos – "pierś" i skopé – "obserwacja, ogląd", a ymyślił ją twórca stetoskopu francuski lekarz René Laennec.
Dzięki stetoskopowi lekarz może osłuchać pacjenta. Co za tym idzie, jest to sprzęt uważany za jeden z lekarskich atrybutów.
Za pomocą stetoskopu najczęściej osłuchuje się klatkę piersiową, jamę brzuszną i serce chorego. Dlatego stetoskopów głównie używają lekarze pierwszego kontaktu, pediatrzy, pielęgniarki i kardiolodzy. To bezpieczne narzędzie służące do diagnostyki lekarskiej.
Budowa stetoskopu
Pierwsze stetoskopy w niczym nie przypominały tych, które teraz spotkamy u lekarzy. Drewniane rurki zakończone szerszym cylindrem faktycznie umożliwiały osłuchiwanie, ale jakość dźwięku nie była tak dokładna. Teraz stetoskopy mają głowicę z membraną (czasem nazywaną słuchawką) od której wychodzi gumowy przewód. Ten rozgałęzia się na dwa zakończenia przechodzące w metalowe “rurki” zwane lirą z dremem i zespołem akustycznym. Na końcu każdego rozgałęzienia liry znajdują się końcówki, które lekarz wkłada do uszu. Końcówki te nazywamy oliwkami. Część elementów stetoskopu nie zmienia się od dziesiątek lat. Jedyne nowości są wprowadzane w designie tych urządzeń akustycznych. Chodzi tutaj przede wszystkim o lirę stetoskopu, końcówki uszne oraz dreny. Główną częścią, która odpowiada za jakość stetoskopu i efekt odsłuchu jest głowica stetoskopu. Materiał użyty do jej wykonania, sposób budowy głowicy, obecność gumek wokół niej lub brak tego elementu - to jedne z kluczowych punktów wpływających na jakość stetoskopu. Do tego dochodzi równie ważny system, który jest odpowiedzialny za wprawienie w ruch membrany, a w końcu sposób budowy samej membrany. Te elementy będą decydować o tym, jak lekarzowi pracuje się na wybranym stetoskopie.
Głowica stetoskopu
Zadaniem głowicy stetoskopu jest odbieranie drgań z powierzchni ciała pacjenta. Drgania są przekazywane do wnętrza falowodu, czyli do drena akustycznego oraz liry. To przez te części przechodzi dźwięk będący efektem zmian ciśnienia akustycznego wewnętrznego słupa powietrza. Te zmiany ciśnienia, których efektem jest dźwięk są kierowane do powierzchni błony bębenkowej ucha badającego.
Głowica stetoskopu jest wykonana z metalowego materiału. Często do jej stworzenia wykorzystuje się mosiądz. Łatwo rozpoznać ten materiał na głowicy, ponieważ jest wtedy charakterystycznie błyszcząca. Najpowszechniejszym i najodporniejszym w użytkowaniu materiałem jest stal nierdzewna. Wybierając stetoskop ze stalową głowicą, mamy pewność, że takie elementy jak np. tłoczek zachowają dłużej żywotność, a sam stetoskop tzw. “szczelność akustyczną”.
Wśród głowic wyróżniamy jednostronne i dwustronne. Po te pierwsze najczęściej sięgają anestezjolodzy, ratownicy medyczni i pielęgniarki. Głowica dwustronna zawiera ruchomy tłoczek, który pomaga określić którędy ma przepływać dźwięk. dźwięki odbierane są przez membranę lub przez lejek.
Membrana stetoskopu
Jednym z najważniejszych elementów stetoskopu i najważniejszą częścią głowicy jest membrana. To właśnie ona wychwytuje dźwięki, odpowiednio je przetwarza i przesyła do przez lirę do uszu badającego. To, w jaki sposób przeniesione drgania z powierzchni skóry na falę akustyczną wewnątrz falowodu, decyduje o skuteczności stetoskopu i jego jakości.
Lira z drenem w stetoskopie
Lira z drenem to metalowa część stetoskopu, zakończona oliwkami. Bardzo ważnym miejscem jest styk oliwki z ujściem kanału słuchowego. Tor akustyczny musi być szczelnie zamknięty, by siła badanego sygnału była odpowiednia i nie doszło do zakłóceń. Warto to sprawdzać.
Materiał, z którego wykonana jest lira, to podobnie jak w przypadku głowicy, stal nierdzewna, mosiądz lub aluminium. Lira nie musi występować wyłącznie w metalowym kolorze, chociaż taki jest najpowszechniejszy i najchętniej wybierany. Metalowe ramiona stetoskopu łączy sprężyna. Możemy wyróżnić 2 typy połączeń: lirę z zewnętrzną sprężyną - widoczną oraz wewnętrzną “ukrytą” w drenie. Drugi sposób montażu sprężyny jest bardziej powszechny, bezpieczniejszy i wpływa na wygodę użytkowania stetoskopu.
Oliwki czyli końcówki uszne
Końcówki uszne stetoskopu nazywamy oliwkami m.in. przez ich kształt. Oliwki wkładane do ucha łączą badającego ze stetoskopem, przekazując mu wszystkie “zebrane” dźwięki i drgania.
Szczelność oliwek, wygodny materiał i ich kształt zapewniają lekarzowi komfort użytkowania. Wpływają także na jakość badania, dlatego mimo że niepozorne, są bardzo istotnym elementem stetoskopu. Kupując stetoskop warto zwrócić uwagę na jakość wykonania oliwki. Miękkie wpływają na komfort “noszenia” stetoskopu. Wtedy nacisk oliwki na kanał uszny nie powoduje dyskomfortu.
Dreny akustyczne stetoskopu
Budowa drenu stetoskopu definiuje jakość przekazywanego dźwięku. Od wykonania drenu zależy sposób transmisji dźwięku i jakość izolacji badanego dźwięku. Elastyczny dren jest wykonany z PCV metodą zanurzeniową. To gwarantuje jego izolację oraz trwałość. Dzięki temu są odporne na usterki mechaniczne, zginanie, ugniatanie, przy jednoczesnej izolacji dźwięku. Dobry materiał PCV, który izoluje dren, będzie odporny na środki czyszczące, nie “parcieje” i ma o wiele lepszą trwałość.
Chociaż stetoskop wydaje się być bardzo prostym narzędziem pracy, warto zwracać uwagę na szczególy jego wykonania.
