Puls - norma pulsu, badanie pulsu, niski i wysoki puls
Puls, czyli inaczej tętno to ilość uderzeń serca na minutę. Istnieją normy tętna umożliwiające określenie, jaki powinien być prawidłowy puls dla dorosłego człowieka, dziecka, a nawet płodu. Każde odchylenie od normy wymaga dokładnej diagnostyki oraz podjęcia stosownego leczenia. Zaburzenia tętna mogą świadczyć o chorobach układu krążenia, przetrenowaniu lub zaburzeniach rytmu serca.
Puls – co to jest puls?
Puls jest to falisty ruch ścian tętnic, wywołany poprzez napełnienie naczyń krwionośnych przez krew w trakcie trwania skurczu mięśnia sercowego. Wartość pulsu uzależniona jest od skurczów serca oraz elastyczności i sprężystości ścian naczyń tętniczych.
Dodatkowo prawidłowy puls należy do podstawowych parametrów życia człowieka, tuż obok częstości oddechów, saturacji oraz temperatury ciała i wysokości ciśnienia krwi. Wysokość pulsu oraz miarowość pulsu dostarcza ważnych informacji na temat stanu organizmu czy też pracy serca.
Prawidłowy puls - czyli jaki?
Prawidłowy puls dorosłego człowieka wynosi od 50 do 100 uderzeń na minutę. Wartość pulsu powyżej 100 uderzeń na minutę to tachykardia, natomiast obniżenie wartości pulsu poniżej 50 uderzeń na minutę to bradykardia. Norma zależy od wieku osoby badanej. Norma pulsu u dzieci oscyluje w granicach od 100 do 140 skurczów serca. Prawidłowy puls spoczynkowy dodatkowo powinien być miarowy oraz jednakowy po obu stronach ciała.
Puls człowieka – badanie tętna
Badanie tętna możliwe jest w miejscach na ciele, gdzie tętnice przebiegają blisko pod skórą i są wyczuwalne pod wpływem ucisku. Pomiar tętna pozwala wykryć zaburzenia częstości skurczów (wysokie lub niskie tętno), siłę i rytm tętna. Jest to jedno z badań, do którego wykonania nie jest konieczny specjalistyczny sprzęt.
Pomiar tętna metodą palpacyjną najczęściej wykonuje się na tętnicy promieniowej powyżej nadgarstka. Natomiast w stanach zagrożenia życia łatwiej wyczuć tętno jest na dużych tętnicach - szyjnej, udowej czy ramiennej. Jeżeli lekarz podejrzewa zaburzenia krążenia obwodowego, pomiar tętna zostanie dokonany na tętnicy grzbietowej stopy, podkolanowej lub piszczelowej tylnej.
Tętno wyczuwalne jest także na tętnicy skroniowej, pachowej, łokciowej, strzałkowej. Pomiar można wykonać po obu stronach ciała, gdyż przebieg tętnic jest symetryczny. Zaburzenia tętna na tożsamych tętnicach po obu stronach ciała może wskazywać na tętniaka aorty lub chorobę naczyń krwionośnych.
Wartość tętna wyraża się liczbą uderzeń na minutę.
Palpacyjny pomiar tętna:
Przed przystąpieniem do badania warto przygotować zegarek z sekundnikiem, usiąść lub poleżeć przez kilka minut. Następnie należy ułożyć palec II, III i IV wzdłuż tętnicy promieniowej na ręce dominującej i odmierzyć ilość uderzeń serca przez 15 sekund i pomnożyć wynik przez cztery.
Wskazania do badania tętna:
- Schorzenia układu krążenia
- Schorzenia układu oddechowego
- Po zabiegach operacyjnych
- Po urazach
- W trakcie i po uprawianiu aktywności fizycznej
W przypadku wykrycia nieprawidłowości tętna należy zgłosić się do lekarza celem konsultacji oraz przeprowadzenia dodatkowych badań takich jak pomiar ciśnienia czy osłuchanie klatki piersiowej. W niektórych przypadkach warto także wykonać badanie EKG, ECHO serca lub USG naczyń. Rozwiązanie to pozwoli prawidłowo zdiagnozować objawy oraz wdrożyć odpowiednie leczenie. Pojawienie się jednocześnie wysokiego tętna oraz bólu w klatce piersiowej może świadczyć o poważnych schorzeniach układu krążenia, w tym o zawale mięśnia sercowego.
Tętno – wysokie tętno przyczyny
Wysokie tętno, czyli tachykardia diagnozowana jest powyżej wartości 100 uderzeń na minutę. Za wysokie tętno może byś spowodowane wieloma czynnikami i objawiać się na wiele sposobów. Tachykardia może bowiem mieć postać bezobjawową lub występować w połączeniu z uczuciem kołatania serca, zawrotami głowy, omdleniami, a nawet bólem w klatce piersiowej.
Podwyższone tętno w warunkach fizjologicznych odnotowuje się w kilku przypadkach:
- U noworodków, małych dzieci oraz wśród młodzieży.
- Pod wpływem silnych emocji.
- W trakcie oraz bezpośrednio po wysiłku fizycznym.
- W wyniku zmiany pozycji ciała z leżącej na siedzącą lub stojącą.
- Po spożyciu alkoholu lub wypaleniu papierosa.
Patologiczne czynniki wywołujące wysokie tętno:
- Gorączka
- Niewydolność serca
- Nerwica
- Uraz
- Nadczynność tarczycy
- Anemia
- Niektóre leki
- Zaburzenia rytmu serca
- Odwodnienie
- Duża utrata krwi
Jak obniżyć za wysokie tętno:
Podczas wystąpienia wysokiego tętna należy prawidłowo zdiagnozować jego przyczyny. Dopiero później lekarz prowadzący zdecyduje jakie kroki należy podjąć oraz jakie leki na wysoki puls będą odpowiednie.
Tętno – niskie tętno przyczyny
Bradykardia, czyli niski puls objawia się spadkiem wartości tętna poniżej 50 uderzeń na minutę. Często spowodowana jest chorobą węzła zatokowego. W naturalnych warunkach do zwolnienia tętna dochodzi w pozycji leżącej oraz podczas snu, a także w wyniku regularnie podejmowanej aktywności fizycznej przez sportowców.
Patologiczne czynniki wpływające na obniżenie tętna to:
- Wzrost ciśnienia śródczaszkowego.
- Niedoczynność tarczycy.
- Mocznica.
- Zatrucie grzybami.
- Przedawkowanie niektórych ziół.
- Zażywanie środków nasennych.
- Stosowanie leków zwalniających akcję serca.
- Zaburzenia gospodarki elektrolitowej.
- Choroby neurologiczne.
- Zaburzenia w przewodnictwie w obrębie mięśnia sercowego.
U osób z niskim tętnem obserwuje się znużenie oraz zmęczenie, spadek koncentracji, zawroty głowy oraz zmniejszoną tolerancję wysiłku. Dodatkowo osłabienie tętna lub jego brak na tętnicach obwodowych może świadczyć o miażdżycy lub zatorze w kończynach.
Podsumowanie
Zarówno za wysokie tętno, jak i za niski puls może być objawem poważnej choroby i stanowić zagrożenie dla zdrowia. Dlatego warto wiedzieć jak zrobić pomiar tętna oraz jakie obowiązują normy tętna. Należy także poznać przyczyny zaburzeń bicia serca i podjąć odpowiednie leczenie w celu unormowania wartości tętna spoczynkowego.
