Test wysiłkowy sercowo-płucny CPET to inaczej test spiroergometryczny lub ergospirometryczny, który to oprócz uzyskanych danych z zakresu elektrokardiograficznego testu wysiłkowego ExT, określa także pomiar gazów oddechowych. Na podstawie tego testu można więc sprawdzić ich wysiłkowy przepływ i objętość, jak również stężenie tlenu i dwutlenku węgla w powietrzu wydechowym. W tym artykule skupimy się na dokładnym opisie testu wysiłkowego sercowo-płucnego CPET, z uwzględnieniem wszelkich najważniejszych w tym temacie kwestii.
Kiedy warto przeprowadzić test wysiłkowy sercowo-płucny?
Jakie są główne wskazania do przeprowadzenia testu wysiłkowego sercowo-płucnego?
Kto powinien na takie badania postawić i dlaczego są one tak ważne i istotne? Głównymi wskazaniami do wykonania testu ergospirometrycznego są:
- skurczowa przewlekła niewydolność serca CHF
- CHF z zachowaną frakcją wyrzutową
- wrodzone wady serca u dorosłych
- kardiomiopatia przerostowa
- duszność wysiłkowa
- nadciśnienie płucne
- obturacyjna choroba płuc
- podejrzenie miopatii mitochondrialnej lub choroby niedokrwiennej serca
- ocena ryzyka zarówno przed operacją, jak również i po operacji
- ocena długoterminowego rokowania w danej chorobie
- użycie VO2 na progu wentylacyjnym, określającym aktywność aerobową w trybie ciągłym i możliwość zaprogramowania indywidualnego treningu
Dzięki badaniom spiroergometrycznym można w precyzyjny, niezwykle obiektywny i powtarzalny sposób ocenić wydolność, jak również i fizjologiczne progi VT i RCP, które mają ogromne znaczenie dla intensywności wysiłku. Dzięki testom wysiłkowym sercowo-płucnym można uzyskać niezbędne dane, które będą w stanie wskazać przyczynę zbyt niskiej wydolności i szansę na jej poprawę.
CPET - jakie parametry mierzone są w trakcie testu wysiłkowo-płucnego?
W trakcie badania CPET, niezwykle istotną rolę odgrywają podstawowe parametry, na podstawie których można przeanalizować sytuację badanego pacjenta w kwestii pomiaru gazów oddechowych. Oczywiście niezwykle ważne są tutaj warunki pomiaru gazów, które opierają się na trzech zasadniczych płaszczyznach:
- ATPS - warunki otoczenia, a więc temperatura, ciśnienie czy wilgotność powietrza
- BTPS - pomiar gazu w temperaturze ciała, w ciśnieniu otoczenia i wilgotności 100%
- STPD - warunki standardowe
Jakie więc parametry odgrywają kluczową rolę w trakcie wykonywanego badania? Na czym muszą skupić się osoby, które przeprowadzają takie testy wysiłkowe. Są to między innymi:
- VE- wentylacja minutowa wydechowa. Jest ona równa ilości wydychanego powietrza w czasie jednej minuty. Wyrażona jest ona jako wartość bezwzględna w litrach na minutę w warunkach BTPS. Dzięki tej wartości można obliczyć kilka innych.
- VO₂ - wielkość pochłaniania tlenu. Wyrażany jest on jako wartość bezwzględna w mililitrach na minutę, w litrach na minutę lub jako wartość względna w mililitrach w przeliczeniu na kilogram masy ciała BM w ciągu minuty.
- MET- metaboliczny równoważnik obciążenia. Stanowi on wielokrotność pochłaniania tlenu w spoczynku, w pozycji siedzącej, który wynosi 3,5 {mlxkg-1xmin-1]
- VO₂max- maksymalna wielkość VO₂. Określa się ją po osiągnięciu kryteriów maksymalnego wysiłku.
- Vo₂peak - szczytowe pochłanianie tlenu. Jest to najwyższa ilość VO₂, towarzysząca obciążeniu ograniczonemu objawami, bez osiągnięcia kryterium maksymalnego wysiłku
- %ref VO₂ - procentowa wartość wydolności szczytowej względem obliczonej wartości referencyjnej
- VT- próg wentylacyjny. Jest to wielkość pochłaniania tlenu w momencie jego osiągnięcia Vo₂@VT lub jako wskaźnik procentowy relacji do Vo₂peak.
- VO₂@VT- wielkość pochłaniania tlenu na progu wentylacyjnym
- O₂ pulse - tętno tlenowe. Na jego podstawie ukazana jest ilość tlenu przenoszonego w czasie jednego skurczu serca.
- O₂ pulse trajectory - obraz przebiegu krzywej o₂pulse w relacji do obciążenia WR w trakcie rosnącego obciążenia
- VO₂/∆WR- moc tlenowa. Opisuje ona między innymi wzrost pochłaniania tlenu w odpowiedzi na przyrost obciążenia.
- VO₂vs.WR trajectory
- PETO₂ - ciśnienie parcjalne O₂ w powietrzu późno - wydechowym
- VCO₂ - wielkość wydychanego dwutlenku węgla
- PETCO₂ - ciśnienie parcjalne CO₂ w powietrzu późno - wydechowym
- VE/VCO₂ ratio - równoważnik wentylacyjny dwutlenku węgla. Parametr ten mówi jaka ilość wentylowanego powietrza potrzebna jest do usunięcia 1 litra CO₂.
- VE/VCO₂ slope - przebieg krzywej VE vs
- VE/VO₂ - równoważnik wentylacyjny tlenu. Parametr ten mówi, jaka ilość wentylowanego powietrza potrzebna jest do pochłonięcia 1 litra O₂.
- VEpeak/MVV - rezerwa oddechowa. Jest to stosunek szczytowej minutowej wentylacji w czasie maksymalnego wysiłku do maksymalnej dowolnej wentylacji minutowej MVV.
- TV - objętość oddechowa. Jest to określenie objętości w czasie jednego wdechu lub wydechu. Ustala się tutaj zarówno wartość średnią, jak również i wyrażoną w [L].
- EOV - wysiłkowa wentylacja oscylacyjna
- RER- współczynnik wymiany oddechowej
- RERpeak - współczynnik wymiany oddechowej na szczycie wysiłku
Fazy badania CPET
Wykonując test spiroergometryczny, całość badania opiera się na poszczególnych fazach. Są to między innymi:
- Faza wstępna badania CPET
Niezbędna jest tutaj kalibracja, w tym między innymi objętościowa za pomocą 3L pompy kalibracyjnej, jak również i gazowa sensorów O₂ i CO₂ z użyciem butli z gazami kalibracyjnymi. Taka kalibracja powinna być przeprowadzana średnio raz w tygodniu.
Następnie niezwykle istotne jest przeprowadzenie spoczynkowego badania spirometrycznego, w którym to pod uwagę bierze się takie parametry, jak:
- FVC - natężona pojemność życiowa
- FEV1 - natężona objętość wydechowa pierwszosekundowa
- wskaźnik Tiffenau FEV/%VC
- maksymalna wentylacja dowolna MVV
Przed rozpoczęciem badania zalecana jest rozgrzewka z pedałowaniem bez jakiegokolwiek obciążenia, by móc obliczyć średnią wartość mocy tlenowej.
- Faza pomiarowa CPE
- faza obserwacji [OBS], którą należy prowadzić, aż do uzyskania na monitorze parametrów wentylacyjnych i przebiegu krzywych, do wartości, które mają być zgodne z oczekiwanymi.
- faza pomiarowa - ta właściwa rozpoczyna się po fazie obserwacji. Składa się ona z trzech etapów:
- REST - spoczynek
- EXERCISE - wysiłek
- RECOVERY - regeneracja
- Faza Interpretacji Badania
W fazie tej, która następuje po fazie pomiarowej, dokonuje się interpretacji uzyskanych wyników. Na tej podstawie określa się między innymi: VT - pierwszy próg wentylacyjny i RCP - drugi próg wentylacyjny. Faza ta składa się z kilku etapów. Są to między innymi:
- identyfikacja progów wentylacyjnych VT i RCP
- prezentacja graficzna danych - panel 9 - ciu wykresów wg Wassermana
- przegląd danych tabelarycznych
- przegląd i edycja podstawowych danych badania
- podsumowanie i redakcja wniosków
Bez wątpienia test wysiłkowy sercowo-płucny w rehabilitacji kardiologicznej, ale i nie tylko, odgrywa niezwykle ważną rolę. Odpowiednio przeprowadzony może dać w pełni miarodajny obraz zarówno w obrębie występowania choroby, stawiania diagnozy, jak również i kontrolowania przebiegu samego leczenia.
