Kardiologia jest dziedziną medycyny, zajmującą się nieprawidłowościami i zaburzeniami układu sercowo-naczyniowego. Jednym z badań stosowanych w trakcie diagnozowania i kontrolowania stanu zdrowia pacjenta jest próba wysiłkowa. Umożliwia ono ocenę rytmu serca oraz ciśnienia tętniczego krwi i tętna, kiedy organizm jest narażony na obciążenie oraz wysiłek fizyczny. Sprawdza się ponadto w celu oceny wydolności, np. sportowców i osób po przebytym zawale.
Co to jest badanie wysiłkowe?
Badanie wysiłkowe nazywane jest inaczej EKG wysiłkowym i testem wysiłkowym. Przeprowadzane jest w specyficznych warunkach, ponieważ pacjent jest przez cały czas w ruchu. Lekarz ocenia pracę serca u osoby w trakcie wzmożonego wysiłku fizycznego. W takich warunkach serce wykazuje wzmożone zapotrzebowanie na tlen. Badanie wysiłkowe pozwala kontrolować, jak w takim stanie reagują naczynia wieńcowe i serce pacjenta. U zdrowego człowieka w takich warunkach zwiększa się przepływ krwi przez naczynia wieńcowe, a także wyraźnie zwiększa się zapotrzebowanie serca na tlen. Badanie wysiłkowe odbywa się najczęściej na bieżni. Zdarza się, że zastępuje ją np. rower stacjonarny.
Lekarz jest obecny przez cały czas trwania testu wysiłkowego. Kontroluje zmiany w organizmie pacjenta oraz sygnalizuje konieczność zwiększenia intensywności pracy. Jest on również potrzebny dla bezpieczeństwa osoby badanej. Badaniu poddają się bardzo różne osoby, zarówno zmagające się z problemami układu sercowo-naczyniowego, z objawami wskazującymi na nieprawidłową pracę serca, jak i sportowcy i osoby wykonujące zawody wymagające od nich wyjątkowo dobrej kondycji fizycznej.
Wskazania do testu wysiłkowego
Badanie wysiłkowe serca jest zalecane w kilku konkretnych przypadkach. Wykonuje się je m.in. u pacjentów z podejrzeniem choroby wieńcowej, a także u tych osób, u których występuje ryzyko pojawienia się schorzenia. Przy tej nieprawidłowości obserwuje się niedostateczne ukrwienie serca, co jest następstwem zwężonych tętnic wieńcowych. EKG wysiłkowe stosowane jest u pacjentów z niedomykalnością zastawki aortalnej serca lub z blokiem serca stopnia III. Sprawdza się u chorych na niestabilną chorobę wieńcową, czyli taką, przy której podczas bólu w klatce piersiowej nie występują zmiany w EKG. W ten sposób bada się też pracę wszczepionego stymulatora serca.
Na badanie kierowane są ponadto osoby, które doświadczają kołatania serca, bólu w klatce piersiowej oraz widocznych zaburzeń rytmu serca, jednak zmian nie wykazuje EKG spoczynkowe. Próba wysiłkowa jest również wykonywana w celu weryfikacji wydolności osób, które na co dzień narażają swój organizm na duży wysiłek i obciążenie. Dotyczy to sportowców i osób pracujących w specyficznych warunkach, np. pilotów samolotów.
Przebieg badania wysiłkowego
Jak wygląda test wysiłkowy serca? Badanie wysiłkowe najczęściej wykonuje się na bieżni, ponieważ uważa się ją za bezpieczniejszą od stacjonarnego roweru. Próba wysiłkowa składa się z trzech etapów, z którego pierwszym jest wykonanie typowego EKG spoczynkowego, którego wyniki są potrzebne do analizy porównawczej pracy serca w dwóch różnych warunkach. Drugim etapem jest właściwe badanie wysiłkowe na bieżni. Do klatki piersiowej pacjenta mocowane są elektrody, rejestrujące pracę serca. Elektrody są przyczepiane także do kończyn, aby kontrolować ich ukrwienie. Pacjent najpierw maszeruje po bieżni i po upływie konkretnego czasu, zazwyczaj 3 minut, stopniowo zwiększone zostaje jego obciążenie. Zmienia się kąt nachylenia bieżni, przez co wykonywany jest ruch przypominający marsz pod górę. Wcześniej dla każdego pacjenta ustala się indywidualnie maksymalną częstotliwość rytmu serca. Kiedy zostanie ona osiągnięta, zwiększone zostaje obciążenie.
Próba wysiłkowa może zostać przerwana, kiedy dojdzie do zwiększenia lub nagłego obniżenia się ciśnienia tętniczego, a także po pojawieniu się bólu w klatce piersiowej i dusznościach odczuwanych przez pacjenta.
Ostatnim etapem jest powrót do normalnego stanu, czyli uspokajanie pracy serca. To również ważny moment, ponieważ lekarz obserwuje, jak reaguje organizm pacjenta, kiedy ciśnienie i tętno powracają do wyjściowych wartości.
Ile trwa próba wysiłkowa?
Czas trwania badania wysiłkowego na serce zależy od kilku czynników i u każdego pacjenta będzie inny. Próba wysiłkowa zostaje przerwana po uzyskaniu maksymalnej częstotliwości rytmu serca, a także przy wspomnianych już objawach, które wystąpią u pacjenta. Czas trwania testu warunkuje też uzyskanie 85-90% maksymalnej częstotliwości rytmu. Obliczamy ją, odejmując od liczby 220 wiek pacjenta. Zatem dla pacjenta 60-letniego będzie ona wynosiła 160.
Jak się przygotować do testu wysiłkowego?
Istnieje kilka zasad dotyczących przygotowania do testu wysiłkowego. Przez 3 godziny przed badaniem pacjent nie powinien przyjmować żadnego jedzenia i picia. Jeżeli pali papierosy, musi z nich również zrezygnować na kilka godzin przed testem. Przez 12 godzin przed jego rozpoczęciem nie należy obciążać nadmiernie organizmu i nie narażać go na wysiłek fizyczny. Z tego powodu rezygnujemy z długich spacerów, treningów i podnoszenia ciężkich rzeczy. Lekarz może też zalecić odstawienie leków, które mogłyby mieć wpływ na wynik badania. Nie można jednak decydować o tym samodzielnie. Zaleca się przyjście na badanie kilkanaście minut wcześniej, aby mieć czas na odpoczynek i uspokojenie organizmu.
Jak się ubrać do EKG wysiłkowego?
Wiele osób zastanawia się, jak się ubrać do EKG wysiłkowego? Jest to badanie wykonywane na bieżni, w ruchu i z dużą intensywnością. Przydadzą się zatem wygodne buty, najlepiej sportowe oraz ubranie niekrępujące ruchów. Może być to dres, legginsy i koszulka z krótkim rękawem.
Próba wysiłkowa serca jest jednym z rodzajów EKG, wykonywanym często w przypadku niewystarczająco wiarygodnych wyników EKG spoczynkowego. Umożliwia monitorowanie pracy serca przy dużym obciążeniu, co pomaga przy ustaleniu przyczyn zaburzeń pracy serca, zdiagnozowaniu choroby wieńcowej czy również weryfikacji skuteczności wdrożonego leczenia.
