O tym, czy zapis EKG jest prawidłowy, decyduje wiele czynników. Lekarz podczas oceny czynności serca skupia się głównie na amplitudzie (wysokości), szerokości (czasie trwania) i morfologii (kształcie) poszczególnych elementów zapisu. Należy pamiętać, że będą one przybierać różne cechy w zależności od wieku i płci, poza tym, wygląd obrazu jest inny również w odniesieniu do odprowadzenia, zatem co innego w danych warunkach będzie normą.
Podstawowe pojęcia
Linia izoelektryczna- pozioma linia w zapisie EKG. Rozciąga się od jednego do drugiego odcinka TP.
Załamki - to wychylenia w górę lub w dół od linii izoelektrycznej. Wyróżniamy załamki: P,Q,R,S,T, U.
Odcinek - fragment linii pomiędzy załamkami, łączący je ze sobą. W zapisie elektrokardiograficznym są dwa odcinki PQ i ST.
Odstęp - zawiera w sobie załamek i odcinek. Odstępy są dwa: PQ i QT. Z definicji wynika, że np. odstęp PQ zawiera w sobie załamek P i odcinek PQ.
Zespół - graficzne odzwierciedlenie sumowania się wektorów wytwarzanych przez potencjały elektryczne występujące w sercu.
Załamek P, przedstawia depolaryzację przedsionków. Zespół załamków QRS- depolaryzację komór, a załamek T- repolaryzację komór. Innymi słowy, zapis EKG zawiera informację o zjawiskach elektrycznych i biochemicznych i o tym w jakiej części serca one zachodzą.
Zapisu dokonuje się na siatce milimetrowej, typowe szybkości przesuwu to 25mm/s lub 50mm/s. Patrząc na zapis EKG i znając szybkość przesuwu lekarz jest w stanie ocenić czas trwania, amplitudę i częstotliwość rytmu serca.
Rytm zatokowy
W warunkach prawidłowych pobudzenia elektryczne potrzebne do pracy serca pochodzą z węzła SA, wtedy mówimy o rytmie zatokowym. Węzeł znajduje się w prawym przedsionku i posiada wyspecjalizowane komórki zdolne do spontanicznych wyładowań. Częstość akcji serca wynosi ok. 70/min.
Załamek P
Depolaryzacja z węzła SA rozprzestrzenia się w obrębie przedsionków, aż do łącza przedsionkowo komorowego (węzeł AV). Proces przebiegu impulsu trwa od 0.08 do 0,12s. W odprowadzeniach I i II oraz aVF i od V3 do V6 załamki P są dodatnie, to znaczy wystają ponad linię izoelektryczną. Za to odprowadzenia aVR. Kształt załamka P zależy od umiejscowienia obszaru, który jest rozrusznikiem. W rytmie zatokowym, powinien nim być węzeł SA.
Odstęp PQ i odcinek PQ
Odcinek PQ zwany też interwałem PR odzwierciedla przewodnictwo pobudzenia w węźle przedsionkowo-komorowym. W warunkach normy pokrywa się z linią izoelektryczną. Czasem jako normę traktujemy jego obniżenie, ale nie więcej niż o 0,8mm poniżej linii (odpowiada za to repolaryzacja przedsionków).
Odstęp PQ, odpowiada czasowi upływającemu od początku depolaryzacji przedsionków do początku depolaryzacji komór. Prawidłowo nie powinien przekraczać 220ms. Jego długość wynosi 0,12-0,2s. Odstępy PQ powinny być jednakowe we wszystkich odprowadzeniach.
Zespół QRS - depolaryzacja przegrody międzykomorowej i komór
Do pobudzenia komór, którego odzwierciedleniem jest zespół QRS dochodzi w wyniku szerzenia się depolaryzacji od węzła AV, przez pęczek PH i włókna Pourkinjego.
Depolaryzacja szerzy się następnie od strony lewej do prawej w przegrodzie, odzwierciedleniem tego jest ujemny załamek Q. Ponieważ tkanka przegrodowa stanowi niewielką część masy serca, to trwa on jedynie 5ms. Jest mały, wąski i są wyrazem pierwotnego wektora depolaryzacji komór. Może występować w odprowadzeniach: I, aVL, aVF,.
Później depolaryzacja rozchodzi się na prawą, a następnie lewą komorę. Stan depolaryzacji komór ilustruje duży wektor R o amplitudzie ok. 2mV. Jest dodatni we wszystkich trzech odprowadzeniach klasycznych.
Załamek S, pokazuje falę depolaryzacji docierającą do tylnej części ściany lewej komory. Amplituda jest niewielka i wynosi 0,4mV skierowany jest do dołu.
Zespół QRS trwa przeciętnie około 0,06 do 0,11s, mierzymy go od początku pierwszego wychylenia następującego po odstępie PQ do końca zespołu. W warunkach prawidłowych nie powinien zajmować więcej niż trzech małych kratek (przy zapisie z prędkością 25mm/s).
Załamek T – repolaryzacja komór i przedsionków
Pierwsze repolaryzacji podlegają miocyty robocze komór, które uległy depolaryzacji w ostatniej kolejności. W ścianie lewej komory depolaryzacja szerzy się od wsierdzia do nasierdzia. W komórkach podwsierdziowych zachodzi z opóźnieniem .Zaczyna się ona w komórkach w pobliżu nasierdzia i szerzy w kierunku wsierdzia. Zatem wektor repolaryzacji będzie miał taki kierunek jak wektor depolaryzacji. Jest skierowany do góry i tworzy załamek T. ten trwa prawie dwukrotnie dłużej niż zespół QRS, bo prawie 0,16s i pojawia się po nim. Jego amplituda nie powinna przekraczać 6mm w przypadku odprowadzeń kończynowych i ok. 10mm w odprowadzeniach przedsercowych. W odprowadzeniach I, II, V2 oraz V6 załamki T mają wartości dodatnie, w odprowadzeniu aVR ujemne, a w pozostałych mogą osiągać zarówno wartości ujemne jak i dodatnie.
Odcinek ST i odstęp ST
Pomiędzy załamkami depolaryzacji i repolaryzacji mięśni komór występuje odcinek ST. Przedstawia on depolaryzacje mięśnia komór w 2 fazie potencjału czynnościowego kardiomiocytów. W warunkach prawidłowych powinien być wyrównany z linią izoelektryczną. Dołączając do niego załamek T, otrzymujemy odstęp ST, który obejmuje okres od końca depolaryzacji komór do zakończenia ich repolaryzacji.
Odstęp QT
Okres od początku załamka Q do końca fali T, nazywa się odstępem QT. Obejmuje on czas od początku depolaryzacji komór do końca ich repolaryzacji. Czas trwania potencjałów komorowych wynosi od 150 do 300ms.
Załamek U
Jest widoczny w zapisów EKG, jego pochodzenie nie jest do końca poznane. Zakłada się jednak, że odpowiada repolaryzacji przegrody, albo powolnej repolaryzacji komór.
