W gabinecie lekarskim, podczas konsultacji, dokonuje się pojedynczego pomiaru ciśnienia, szczególnie jeśli wizyta ma na celu zlokalizowanie źródła problemów z pracy serca. Wynik nie odzwierciedla jednak faktycznej wielkości ciśnienia tętniczego, jaką pacjent ma na co dzień, podczas normalnych codziennych czynności. W celu bardziej szczegółowej i wiarygodnej analizy, zleca się badanie holterem ciśnieniowym.
Co to jest holter ciśnieniowy?
Holter ciśnieniowy jest urządzeniem, pozwalającym na przeprowadzenie diagnostycznego badania kardiologicznego. W trakcie dokonywane są cykliczne pomiary ciśnienia tętniczego, które następnie zapisane zostają w pamięci urządzenia. Pacjent nosi holter ciśnieniowy przez całą dobę, dzięki czemu lekarz może obserwować, jak reaguje jego organizm na konkretne sytuacje, kiedy następuje wzrost, a kiedy spadek ciśnienia. Wyniki Holtera ciśnieniowego są znacznie bardziej wiarygodne, niż pojedynczy wynik badania wykonanego podczas wizyty lekarskiej czy konsultacji domowej.
Przy pojedynczych badaniach istnieje stosunkowo duże ryzyko wystąpienia błędu. Jednym z problemów jest syndrom białego fartucha. Pojawia się on u osób, które obawiają się wizyty u lekarza, a kontakt z personelem medycznym wywołuje u nich lęk, strach i stres. Organizm w takiej sytuacji reaguje bardzo szybko i w charakterystyczny sposób. Wzrasta ciśnienie tętnicze krwi, pojawiają się bóle brzucha i głowy, uczucie gorąca, mdłości, a nawet omdlenia.
Wyniki Holtera RR odzwierciedlają więc stan faktyczny funkcjonowania organizmu pacjenta. Ich interpretacja pozwala na podjęcie skuteczniejszych metod leczenia lub też zlecenie kolejnych badań w kierunku konkretnej podejrzewanej choroby.
Wskazania do badania
Badanie Holtera lekarz może zlecić w przypadku, kiedy uzna, że pomiar w gabinecie lekarskim nie jest wiarygodny i nie odzwierciedla faktycznego stanu pacjenta. Zdarza się tak m.in. w wtedy, kiedy pomiędzy poszczególnymi badaniami gabinetowymi lub wykonywanymi w domu występują znaczne różnice na poziomie >20 mm Hg. Wyniki Holtera ciśnieniowego umożliwiają lepszą kontrolę ciśnienia tętniczego i postawienie lepszej diagnozy. Wykonanie tego typu badania zaleca się ponadto pacjentom, u których wdrożono leczenie i należy sprawdzić, czy przynosi pożądane skutki. Interpretacja wyników Holtera ciśnieniowego jest pomocna przy wprowadzaniu ewentualnych zmian w leczeniu w celu wypracowania lepszych rezultatów.
Lekarz zleca Holter ciśnieniowy także pacjentom z niedociśnieniem. Ma to na celu weryfikację sytuacji, podczas których ciśnienie jest niebezpiecznie niskie. To umożliwia zlokalizowanie źródła problemu. Badanie polega na całodobowym monitorowaniu ciśnienia tętniczego, dzięki czemu można sprawdzić, jak się zmienia podczas codziennych czynności. Do badania Holtera RR kwalifikuje się też pacjent, u którego wystąpiły nagłe zmiany ciśnienia, będące przyczyną nieprzyjemnych dolegliwości, utrudniających codzienne funkcjonowanie.
Jak wygląda badanie?
Badanie odbywa się przy pomocy specjalnego urządzenia, które jest zakładane pacjentowi na ramię. Jest to rodzaj mankietu połączonego z aparatem, przyczepianym do paska przy spodniach. Aparat ma za zadanie rejestrować automatyczne pomiary ciśnienia tętniczego pacjenta, monitorując wartości przez całą dobę. Wyniki Holtera RR zapisywane są na urządzeniu w ciągu dnia co 15 minut, a w nocy co 30 minut. Pomiar odczuwalny jest przez pacjenta poprzez delikatne napełnianie się mankietu powietrzem. Trwa to około kilkudziesięciu sekund, towarzyszy temu uczucie charakterystyczne dla pomiaru ciśnienia tradycyjną metodą. Po upływie 24 godzin, pacjent zgłasza się do lekarza w celu zdjęcia aparatu oraz interpretacji wyników Holtera RR. Wyniki są wgrywane na komputer, po czym lekarz dokonuje ich analizy. Dla pacjenta nie są one dostępne od razu, a po upływie czasu, jaki jest ustalony przez lekarza.
Holter RR – interpretacja wyników
Interpretacja wyników Holtera RR trwa od kilku nawet do kilkudziesięciu dni. Jest to uzależnione zarówno od ilości pacjentów lekarza, jak i ilości wyników pomiaru ciśnienia, które musi przeanalizować i opracować. Normy wyników różnią się w zależności od czasu, w jakim został wykonany pomiar. W ciągu dnia prawidłowe średnie ciśnienie tętnicze wynosi <135/85 mm Hg, natomiast w nocy <120/70 mm Hg. O nadciśnieniu świadczy wyniki przekraczający 140/90 mm Hg. Przy analizie należy jednak uwzględnić dodatkowe czynniki, które mogły wywołać reakcję organizmu. Do podwyższenia ciśnienia dochodzi m.in. w sytuacjach stresujących, przy wysiłku fizycznych, kiedy pojawia się złość, a także lęk. Pacjent powinien zatem robić dodatkowo notatki, w których uwzględni, kiedy się zdenerwował czy też był na treningu lub coś wywołało u niego lęk. Lekarz porówna notatki z wynikami z aparatu, dzięki czemu będzie mógł stwierdzić, czy mamy do czynienia z nadciśnieniem czy chwilowym wzrostem ciśnienia.
Zbyt niskie ciśnienie pojawia się rzadziej u pacjentów, niż nadciśnienie. Świadczą o nim wyniki Holtera ciśnieniowego poniżej 90/50 mm Hg. Objawami takie stanu jest: senność, ciągłe zmęczenie, osłabienie, pogorszenie się nastroju, jasna cera i bóle głowy.
Holter ABPM - kontrola ciśnienia w godzinach nocnych
Holter ciśnienia ABPM to urządzenie, które bada ciśnienie pacjenta w cyklu całodobowym, umożliwiając w ten sposób rejestrowanie wartości ciśnienia i analizę jej wahań w ciągu całej doby. Taka metoda pozwala na ocenę profilu ciśnienia tętniczego w godzinach nocnych w stosunku do wartości dziennych.
Spadek wartości ciśnienia tętniczego w czasie snu i jego wzrost po przebudzeniu to naturalna sytuacja u zdrowej osoby. Ludzie charakteryzujących się prawidłowym spadkiem ciśnienia w godzinach nocnych określa się jako „dippers”, natomiast gdy spadek nocny jest mniejszy niż 10% mówimy o rytmie dobowym typu non-dipper, a jeśli jest większy niż 20%, to pacjenta taki określany jest jako extreme-dipper. W niewielkim odsetku pacjentów wartości ciśnienia w czasie snu przewyższają te z okresu czuwania - inverse-dippers. Prawidłowy spadek ciśnienia w godzinach nocnych powinien wynosić 10-20% w stosunku do wartości osiąganych w ciągu dnia.
Częstość zaburzeń dobowego rytmu ciśnienia tętniczego wzrasta z wiekiem. Rytm non-dipper najczęściej występuje u chorych z nadciśnieniem wtórnym, ale także u części pacjentów z nadciśnieniem tętniczym. Skutkiem zaniedbania profilaktyki i leczenia nadciśnienia tętniczego jest niejednokrotnie wystąpienie udaru mózgu, zmiany w tętnicach wieńcowych, nerkach i przerost mięśnia sercowego. Do profilaktyki w tym wypadku najlepiej posłuży Holter ciśnienia ABPM - urządzenie, które kontroluje ciśnienie pacjenta przez całą dobę.
Bezpieczne i nieinwazyjne badanie kardiologiczne
Nie ma żadnych przeciwwskazań do wykonywania badania Holterem RR. Jest ono nieinwazyjne i w pełni bezpieczne dla osób w każdym wieku. Mogą z niego skorzystać osoby starsze, a nawet kobiety w ciąży i dzieci. Trzeba pamiętać, że aby wyniki Holtera RR były wiarygodne, należy w trakcie badania wykonywać normalne czynności, podobnie jak we wszystkich innych dniach. Jego założenie nie powinno wymuszać na pacjencie zmiany nawyków czy też zmniejszenia aktywności.
Wyniki Holtera ciśnieniowego są niezwykle pomocne przy analizie stanu zdrowia pacjenta oraz diagnostyce problemów z układem sercowo-naczyniowym. Pomagają wykryć nadciśnienie i niedociśnienie, a także sprecyzować przyczyny niepokojących zmian, zachodzących w organizmie pacjenta.
