Zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia to stany, które są skutkiem przebytej zazwyczaj infekcji, jak również reakcji alergicznej. Objawiają się przede wszystkim ostrym bólem w okolicy klatki piersiowej i niewydolnością serca. Jak rozpoznać z którym z nich mamy do czynienia? Co zrobić, gdy przejmujący ból nie daje nam normalnie funkcjonować? I co istotne - jak leczyć zapalenie mięśnia sercowego czy osierdzia?
Zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia - co to jest?
Zapalenie mięśnia sercowego jest jedną z dolegliwości, jaka jest wynikiem przebytej infekcji wirusowej lub bakteryjnej, bądź też reakcji alergicznej.
Dotyczy środkowej warstwy serca, czyli wsierdzia, jednak przy tego typu stanie zapalnym, pojawia się bardzo często także i zapalenie osierdzia. Czy jest to dolegliwość niebezpieczna? Czy może zagrażać życiu osoby chorej? Jak najbardziej tak, szczególnie, gdy mamy na myśli osoby starsze, przewlekle chore, dzieci, jak również i osoby, które mają słabszą odporność. Sam mięsień sercowy jest to rodzaj tkanki mięśniowej, posiadający widlasto rozgałęzione włókna i centralnie ułożone jądra komórkowe. Skurcze mięśnia są krótkie i charakteryzują się umiarkowaną siłą.
Zapalenie osierdzia z kolei może być pierwotne lub wtórne i dotyczy ono zapalenia blaszek osierdzia, jak również i gromadzenie się nadmiaru płynu w worku osierdziowym. Osierdzie składa się z kolei z dwóch części - osierdzia surowiczego i osierdzia włóknistego. Pierwsze składa się z cienkiej błony tworzącej dwie blaszki, które to daje nam osierdzie ścienne i trzewne. Pomiędzy dwiema blaszkami znajduje się jama osierdzia wypełniona płynem. To właśnie ten płyn pozwala komorom serca swobodnie się przesuwać w osierdziu, kiedy następuje skurcz. Osierdzie włókniste z kolei zbudowane jest z tkanki łącznej i tworzy ono zewnętrzną warstwę osierdzia.
Jakie są przyczyny zapalenia mięśnia sercowego? Co prowadzi do powstawania zapalenia osierdzia?
- przyczyny zapalenia mięśnia sercowego
- skutek infekcji wirusowej
- skutek infekcji bakteryjnej
- zakażenie układu pokarmowego
- bakterie atypowe, pasożyty, grzyby i drobnoustroje
- sarkoidoza
- schorzenie tkanki łącznej
- toczeń rumieniowaty układowy
- promieniowanie
- choroby autoimmunologiczne
- działanie leków
- przyczyny zapalenia osierdzia
- zakażenie wirusowe, bakteryjne, grzybicze i pasożytnicze
- układowe choroby tkanki łącznej
- toczeń rumieniowaty układowy
- sarkoidoza
- zapalenie naczyń
- reumatoidalne zapalenie stawów
- zaburzenia metaboliczne
- zaburzenia pracy tarczycy
- jadłowstręt psychiczny
- anoreksja
- stosowanie leków
- niewydolność serca
- nadciśnienie płucne tętnicze
- nowotwory
Objawy zapalenia mięśnia sercowego i zapalenia osierdzia
Kiedy możemy przypuszczać, że problem ten dotyczy właśnie nas? W jakich sytuacjach występujące objawy zapalenia mięśnia sercowego powinny być niepokojące na tyle, by udać się do szpitala?
- objawy zapalenia mięśnia sercowego
- osłabienie organizmu
- ból w klatce piersiowej
- krótki, przyspieszony oddech
- męczenie się
- przyspieszona akcja serca
- zaburzenia rytmu serca
- zaburzenia przewodzenia przedsionkowo komorowego
- objawy zapalenia osierdzia
- ból w klatce piersiowej, szczególnie mocny podczas głębokiego wdechu, przy skręcie tułowia, podczas kaszlnięcia czy w pozycji leżącej
- duszność i uporczywy kaszel
- gorączka
- bóle mięśni i stawów
- ogólne osłabienie organizmu
- brak łaknienia
Czy EKG wykryje zapalenie mięśnia sercowego oraz zapalenie osierdzia?
Zapalenie serca mięśniowego jak najbardziej może być widoczne na obrazie EKG. Jak wiemy, elektrokardiografia ma za zadanie dokonać zapisu krzywej EKG, która rejestruje potencjały elektryczne, jakie tworzą się w wyniku kurczenia się mięśnia sercowego. Co więc wykryje EKG przy zapaleniu mięśnia sercowego? Główne zmiany widoczne są w:
- przyspieszonej akcji serca
- zaburzeniach rytmu serca
- zaburzeniach przewodzenia impulsów w sercu
- zmianach odcinka ST-T, które mogą świadczyć o uszkodzeniu warstwy podwsierdziowej, bądź też o zajęciu osierdzia
Nie zawsze jednak EKG serca jest w stanie precyzyjnie i jednoznacznie określić, czy faktycznie mamy do czynienia z takim problemem. Jak więc zdiagnozować ten stan zapalny? Jakie badania do wykrycia zapalenia mięśnia sercowego należy wykonać dodatkowo? Na pewno przydatny okaże się być:
- echokardiogram
Wykorzystuje on fale dźwiękowe o wyższej częstotliwości, aby móc ocenić funkcjonowanie mięśnia sercowego, czy wykrycia chorób serca lub efektów stosowania danej formy leczenia.
- RTG
Wykonując zdjęcie RTG na obrazie widoczne jest powiększone serce, niewydolność krążenia, jak również i bardzo charakterystyczny zastój w krążeniu płucnym
- rezonans magnetyczny
Dzięki takiej formie badania, można dokładnie określić, w jakim miejscu ten mięsień sercowy jest uszkodzony. Taką formę badania wykorzystuje się przed dokonaniem biopsji.
- biopsja endomiokardialna
Jest to inaczej cewnikowanie serca, w trakcie którego pobiera się niewielką ilość materiału, by na jego podstawie określić naciek zapalny i ewentualne uszkodzenie kardiomiocytów. Biopsja wykonywana jest w najbardziej ciężkich przypadkach.
- badania laboratoryjne
Dodatkowo należy także przy postawieniu konkretnej diagnozy, wykonać również i badania laboratoryjne, w tym między innymi: OB, leukocytozę i wzrost stężenia enzymów sercowych we krwi.
Czy EKG wykryje zapalenie osierdzia? Jakie badania są niezbędne do zdiagnozowania tego właśnie zapalenia? Wykonując EKG serca, zmiany mogą być widoczne, jednak nie muszą. Jeśli pojawia się bowiem zapalenie serca, widoczny może być poziom uniesienia odcinków ST, jak również i poziom obniżenia odcinków PQ. Z racji jednak tego, że te parametry szybko się zmieniają, nie zawsze poprzez badanie EKG można te zmiany zauważyć. Co więc należy zrobić? Dodatkowe badania obejmują:
- RTG klatki piersiowej
Wykonując RTG sylwetka serca jest poszerzona, a serce ma kształt butelkowaty. Jest to związane przede wszystkim z nagromadzoną, dużą ilością płynu w worku osierdziowym.
- badania laboratoryjne
W celu postawienia diagnozy wykonuje się także badanie krwi, w tym: OB, białko CRP, poziom troponin sercowych, rzadziej poziom białych krwinek
- echo serca i biopsja
Jeśli wynik nie jest jednoznaczny, często wykorzystuje się także echokardiogram, jak również i biopsję serca, w celu pobrania niewielkiego fragmentu osierdzia do jego zbadania.
Jak leczyć zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie osierdzia?
Sposób leczenia uzależniony jest od czynnika, jaki taki stan wywołał. W przypadku, gdy w grę wchodzi wirusowe zapalenie mięśnia sercowego, stosuje się leczenie przeciwwirusowe. Jeśli jest to bakteryjne zapalenie mięśnia sercowego, wówczas konieczne jest podanie antybiotyków. Gdy w krwi pacjenta znajdują się autoprzeciwciała, podać można sterydy lub leki immunosupresyjne. W trakcie leczenia, niezwykle ważną rolę odgrywa odpoczynek. Pacjent powinien leżeć, aż do czasu uzyskania lepszego obrazu w badaniu EKG. Niezbędne jest także podawanie leków, które mają za zadanie rozrzedzić krew, tak aby nie dopuścić do powstawania zakrzepów w naczyniach żylnych. W skrajnych przypadkach, kiedy pojawia się ostre zapalenie mięśnia sercowego, a zastosowane leczenie nie przynosi skutków, niezbędna jest operacja kardiochirurgiczna polegająca na przeszczepieniu serca. Choć chorobę można wyleczyć, to jednak zdarzają się przypadki śmiertelne, w których to zastosowane leczenie nie przyniosło efektów.
Jak leczyć zapalenie osierdzia? W trakcie leczenia niezbędne jest przyjmowanie leków, które to mają za zadanie działać przeciwzapalnie. Są to między innymi niesteroidowe leki przeciwzapalne, jak również glikokortykosteroidy oraz kwas acetylosalicylowy. Niezwykle istotne jest także leczenie swoiste, które to polega na wyeliminowaniu przyczyny powstania danego rodzaju osierdzia. Czas leczenia zapalenia osierdzia uzależniony jest od indywidualnych predyspozycji pacjenta, rodzaju zapalenia i stopnia nasilenia stanu zapalnego.
- wysiękowe zapalenie osierdzia
Jest to stan zapalny, w którym dochodzi do zgromadzenia się w worku osierdziowym, większej ilości płynu. Jeśli ta ilość jest duża, należy przeprowadzić perikardiocentazę, a więc nakłucie worka w celu uwolnienia z niego płynu, tak, aby nie doszło do tamponady serca.
- mocznicowe zapalenie osierdzia
Jest to stan zapalny, który pojawia się u pacjentów z niewydolnością nerek, u których stosuje się dializoterapię i hemodializy. W leczeniu mocznicowego zapalenia osierdzia niezbędne jest zwiększenie ilości dializ.
- wirusowe zapalenie osierdzia
Jest to stan zapalny wywołany działaniem wirusów i jest skutkiem tej właśnie choroby. W leczeniu kluczowe znaczenie ma podanie leków przeciwwirusowych.
- ostre zapalenie osierdzia
Jest to stan zapalny, spowodowany uszkodzeniem tkanek poprzez wirusy lub w związku z reakcją układu odpornościowego. Niezbędne jest tutaj leczenie nieswoiste.
Zarówno zapalenie osierdzia, jak również i zapalenie mięśnia sercowego jest to stan zapalny, który nieleczony może powodować wiele poważnych dla zdrowia, jak również i życia konsekwencji. Należy więc w razie ich wystąpienia od razu reagować, bo im szybciej podjęte będzie leczenie, tym mniejsze taki stan wywoła dla naszego organizmu skutki. W żadnym wypadku zapalenie serca nie powinno być bagatelizowane, bowiem konsekwencje mogą być naprawdę ogromne.
