Serce jest to największy mięsień w organizmie człowieka. Zdrowe serce jest silne, jak dzwon. W wielu jednak przypadkach, pojawiać mogą się zaburzenia rytmu serca lub inne przypadłości, które są bardzo niebezpieczne, mogące prowadzić nawet do śmierci człowieka. W tym artykule chcielibyśmy skupić się na blokach serca. Czym one są? Jakie są ich rodzaje? Jak je leczyć?
Bloki serca - co to jest?
Chcąc odpowiedzieć na pytanie, czym są bloki serca, należy zacząć w pierwszej kolejności od jego budowy i pracy, aby móc zrozumieć tę przypadłość. Serce składa się z dwóch przedsionków i dwóch komór. Te oddzielone są od siebie zastawkami. Aby mięsień sercowy mógł się kurczyć, musi otrzymywać sygnał, za który to odpowiedzialne są komórki, tworzące układ bodźcowo - przewodzący. Rozrusznikiem serca jest węzeł zatokowo - przedsionkowy, który to znajduje się na ścianie prawego przedsionka. Samo pobudzenie jest przewodzone do węzła przedsionkowo - komorowego, który znajduje się na skrzyżowaniu przedsionków oraz komór. Dalej, wykorzystując odnogi pęczka Hisa, idzie on dalej do następnych włókienek, jakie rozprowadzają impuls po mięśniu komór. Patrząc na ten obraz w odniesieniu do bloków serca, te powodują blokowanie przewodzenia imppsu przez serce w układzie bodźcowo - przewodzącym serce.
Rodzaje bloków serca
Bloki serca mogą mieć różne rodzaje i określony stopień. Każdy ma nieco inną formę, jak również i sam przebieg. I tak wyróżnia się:
Bloki przedsionkowo - komorowe
- blok 1 stopnia
Impulsy przewodzone są z przedsionków do komór serca w czasie zdecydowanie dłuższym, niż w przypadku prawidłowo pracującego serca. Jest on zazwyczaj bezobjawowy i nie stanowi większego, zagrażającego problemu.
- blok 2 stopnia
Nie wszystkie impulsy przepływają z przedsionków do komór serca. Część z nich działa prawidłowo, część z nich zatrzymuje się w obrębie dróg przewodzących, tym samym konsekwencją jest brak skurczu. Występuje tutaj blok przedsionkowo - komorowe II stopnia w dwóch formach:
- typ Wenckebacha
Dochodzi do impulsu elektrycznego do komór serca, z wypadnięciem pojedynczego skurczu komór. Wydłuża się odstęp PQ z każdym kolejnym cyklem, aż do momentu, gdy dojdzie do wypadnięcia właśnie tego jednego zespołu QRS. Taki obraz widoczny jest na badaniu EKG.
- typ Mobitz
Dochodzi do impulsu elektrycznego do komór serca, ale bez stałego rytmu, na przykład 3:1. Oznacza więc to, że na trzy skurcze przedsionków, odbywa się tylko jeden skurcz serca. Tutaj nie występuje zespół QRS za każdym razem, ale zazwyczaj po co drugim lub trzecim załamku P, bez wydłużenia odstępu PQ.
- blok 3 stopnia
Impulsy elektryczne przepływające z przedsionków nie są przewodzone do komór serca. Powstaje tutaj tak zwany zastępczy rytm wytwarzania impulsów w komorach, ale są one zdecydowanie wolniejsze. EKG serca załamki P i zespoły QRS występują niezależnie od siebie, sama zaś częstotliwość skurczu komór przedstawiona jest na wynikach EKG w znacznie niższym stopniu, niż częstotliwość rytmu przedsionków.
Bloki zatokowo - przedsionkowe
Ten rodzaj bloków powoduje wypadanie skurczów, zarówno tych przedsionkowych, jak również i komorowych, które w konsekwencji powodują powstawanie bloków zatokowo - przedsionkowych. Przyczyną takiego stanu są zaburzenia przewodzenia impulsu elektrycznego z węzła zatokowo - przedsionkowego do samych przedsionków.
Bloki śródkomorowe pęczka Hisa
Pęczek Hisa możemy podzielić na prawą odnogę i lewą odnogę z wiązką przednią i tylną. Tego typu bloki kardiologiczne pęczka Hisa powodują pogorszenie rozpowszechnia się impulsu elektrycznego do komór. Co więcej, widoczny jest tutaj także brak synchronii skurczu, jaki ma miejsce w obydwu komorach. W przypadku bloków śródkomorowych następuje zwolnienie lub zablokowanie przewodzenia, które mogą pojawić się w obrębie wiązek lub też w obrębie odnóg pęczka Hisa. Te dzielimy na:
- Blok prawej odnogi pęczka Hisa
- Blok lewej odnogi pęczka Hisa
- Blok przedniej wiązki odnogi lewej pęczka Hisa
- Blok tylnej wiązki odnogi lewej pęczka Hisa
Jakie są przyczyny bloków serca?
Zarówno wszelkie zaburzenia rytmu serca, jak również i występujące bloki serca mają swoją przyczynę. Jeżeli chodzi o bloki przedsionkowo - komorowe, te mogą być związane ze stanem wrodzonym lub wynikać z patologicznych czynników, powodując tym samym pojawiające się ograniczenie w obrębie układu bodźcotwórczo - przewodzącego. Co więc może spowodować ten stan?
- niedokrwienie serca
- zawał serca
- kardiomiopatie
- zapalenie mięśnia sercowego
- guzy serca
- niedoczynność tarczycy
- hiperkaliemia
- uszkodzenia pooperacyjne
- zwyrodnienie układu przewodzącego w przypadku chorób zastawek
- zażywanie leków - beta blokery, amiodaron czy blokery kanału wapniowego
W przypadku wystąpienia bloku prawej odnogi pęczka Hisa - RBBB, przyczyną ich występowania mogą być:
- wady wrodzone
- choroba niedokrwienna serca
- brak przyczyny
W przypadku wystąpienia bloku lewej odnogi pęczka Hisa - LBBB, przyczyna ich występowania mogą być:
- kardiomiopatia
- zawał serca
- choroba niedokrwienna
- wady serca
Bloki serca - jakie powodują objawy?
Żadnego z objawów, które nas niepokoją, absolutnie nie można bagatelizować. Każdy wymaga konsultacji, gdyż konsekwencje zaburzeń pracy serca mogą być tragiczne.
W przypadku bloków przedsionkowo - komorowych, głównymi objawami są:
- bradykardia- spowolnienie pracy serca
- mroczki przed oczami
- zawroty głowy
- utrata przytomności
- uczucie słabszej pracy serca, szczególnie po wysiłku
- zanik tętna
- omdlenia
- utrata przytomności
W przypadku bloków śródkomorowych, są one w większości bezobjawowe. Zazwyczaj ich konsekwencją są bloki przedsionkowo - komorowe i tym samym objawy ukazane powyżej. Tego typu bloki prowadzić mogą do: niewydolności serca, dysfunkcji lewej komory, jak również i niedomykalności zastawki mitralnej.
Czy badanie EKG wykrywa bloki serca?
Bez wątpienia badanie EKG serca jest jednym z najczęściej wykorzystywanych, jeśli chodzi o diagnozowanie chorób serca. Jeżeli chodzi o bloki przedsionkowo - komorowe, jak najbardziej jest w stanie je wykryć, nawet gdy w grę wchodzą te 1 stopnia. W przypadku, gdy nie ma pewności, co do diagnozy, część pacjentów musi mieć założony holter EKG, a więc urządzenie, które bada pracę serca przez 24 - godziny.
Jak leczyć bloki serca?
Wszystko tak naprawdę zależy od tego, z jakim rodzajem bloków serca mamy do czynienia. Te bezobjawowe nie wymagają specjalnego leczenia, a jedynie znalezienia przyczyny ich występowania. W przypadku zaawansowanych bloków serca II stopnia i bloków III stopnia, opieka lekarska stanowi element niezbędny, gdyż nieleczony stan ten, może być zagrożeniem dla życia pacjenta. Tutaj konieczne jest podawanie leków, które ułatwiają przewodzenie w układzie przewodzącym serce lub zastosowanie przezskórnej lub wewnątrzsercowej stymulacji serca. W skrajnych przypadkach niezbędna jest implantacja stymulatora serca, czyli specjalnego urządzenia, które generuje impulsy elektryczne.
Absolutnie bloków serca nie można lekceważyć, gdyż większość z nich może być przyczyną śmierci. Odpowiednia opieka kardiologiczna stanowi tutaj rzecz najważniejsza i na niej właśnie należy się skupić, by mimo występowania tak groźnych schorzeń, móc dalej żyć.
