Arytmia serca kojarzona jest z chorobami występującymi u osób starszych. Tymczasem coraz częściej obserwuje się arytmię serca u noworodków, dzieci i nastolatków. Jest to spowodowane m.in. dostępnością zdecydowanie lepszych metod rozpoznania nieprawidłowości rytmu serca, niż miało to miejsce kilkanaście lat temu.
Jest to możliwe nawet już na etapie wieku płodowego. U wielu dzieci brak jest specyficznych objawów, co powoduje, że arytmię u nich wykrywa się przypadkowo. Są jednak takie zaburzenia rytmu serca u dzieci, które objawiają się zawrotami głowy, omdleniami czy też bólem w klatce piersiowej. Arytmia serca u noworodków i młodszych dzieci jest bardziej objawowa, niż jest to w przypadku zaburzeń rytmu serca u nastolatków.
Co to jest arytmia?
Arytmia to inaczej zaburzenia rytmu serca, które pojawiają się nie tylko u osób starszych, ale też u dzieci. Serce w takim przypadku pracuje w nieprawidłowym tempie, rytm może być zbyt wolny lub zbyt szybki, a czasami niemiarowy, kiedy skurcze pojawiają się przedwcześnie lub też obserwujemy brak skurczów. Zdrowe serce jest pobudzane do skurczów przez naturalne impulsy elektryczne, przewodzone przez układ przewodzący serca. Efektywny przepływ krwi jest zapewniony dzięki temu, że jamy serca są pobudzane w ściśle określony sposób. Na pracę tego układu duży wpływ mają czynniki nie tylko miejscowe, ale też ogólnoustrojowe. Potrzeby organizmu zmieniają się na skutek warunków, w jakich aktualnie znajduje się organizm. Z tego powodu serce w spoczynku może pracować wolniej, podczas gdy w trakcie wysiłku przyspiesza.
Zdarza się jednak, że serce nie pracuje w ten sposób i dochodzi do zaburzeń rytmu serca. Dochodzi do tego w momencie generowania impulsów w układzie przewodzącym serca zbyt wolno lub szybko. Występują one też u osób, u których układ ten ma nieprawidłową budowę. Zdarza się, że impulsy, które pobudzają serce do skurczu, są generowane poza układem przewodzącym serca.
Arytmia u dziecka, jak też u dorosłego, pojawia się ponadto na skutek innej choroby. Może być to wywołane m.in. niektórymi lekami oraz zaburzeniami składu płynów ustrojowych.
Arytmia serca u dzieci – częstotliwość występowania
Arytmia serca u nastolatków, jak również u noworodków i dzieci w każdym innym wieku występuje stosunkowo często. Długotrwałe monitorowanie rytmu serca młodych osób wykazało, że pobudzenie przedwczesne, pochodzące z przedsionków lub komór serca pojawia się u większości badanych. Pobudzenia są jednak najczęściej nieliczne, pojawiają się bezobjawowo i nie stanowią zagrożenia dla dziecka, jak również nie wzmagają ryzyka wystąpienia powikłań. Jednak są takie przypadki, kiedy arytmia serca u dzieci wymaga leczenia i ma bardziej zaawansowaną postać.
Najczęściej arytmia wymagająca leczenia powoduje napadowe kołatanie serca u dziecka. Mogą ponadto wystąpić zaburzenia przewodzenia w układzie przewodzącym serca, co jest związane z wolniejszą częstotliwością rytmu serca. Jeżeli chodzi o arytmię serca u noworodków, wrodzony całkowity blok serca zdarza się tylko w 1 na 25 000 przypadków. Ryzyko zachorowania jest większe u tych dzieci, które zmagają się z wrodzonymi wadami serca i dodatkowo leczone są operacyjnie.
Objawy arytmii serca u dzieci
Objawy arytmii serca u dzieci skoncentrowane są przede wszystkim na ogólnym osłabieniu organizmu, pojawiających się zawrotach głowy, dusznościach, a niekiedy też omdleniach. Przyśpieszony rytm serca dziecko może odczuwać jako jego kołatanie. Zmiany w jego pracy dostrzeże także, jeżeli czynność serca będzie niemiarowa, co wywoła u niego dyskomfort w klatce piersiowej. Arytmia serca u noworodka i najmłodszych dzieci objawia się m.in. bladością skóry, zaburzeniami łaknienia i wymiotami. Lekarz arytmię może stwierdzić podczas osłuchiwania pacjenta. Może on ponadto zwrócić uwagę na objawy, wskazujące na niewydolność serca, czyli przyspieszony oddech oraz obrzęki i objawy zastoju krwi w płucach.
Diagnostyka arytmii serca u dziecka
Rozpoznanie arytmii u dziecka rozpoczyna się badaniem lekarskim. Czasami jest ono przeprowadzane z zupełnie innych powodów i zaburzenia rytmu serca u dzieci są wykrywane przypadkowo. Najważniejszym badaniem, które wykonuje się jako pierwsze, jest EKG, czyli badanie elektrokardiograficzne. Odbywa się ono w spoczynku, chociaż zdarzają się przypadki, kiedy lekarz zaleca dodatkowe EKG np. podczas wysiłku czy też przez dłuższy czas w sposób ciągły. Wysiłkowe badanie EKG jest zalecane u tych dzieci, u których arytmię obserwuje się podczas wysiłku fizycznego.
Kolejnym badaniem, które jest stosowane w diagnostyce arytmii serca u dziecka, jest badanie EKG metodą Holtera. Zaleca się jego wykonanie, jeżeli nieprawidłowości w zapisie EKG występują nieregularnie i są przy tym rzadkie. Metodę Holtera wykorzystuje się ponadto do oceny nasilenia arytmii, a także efektów jej leczenia.
Na precyzyjne określenie mechanizmu występowania arytmii pozwala ponadto inwazyjne badanie elektrofizjologiczne, polegające na wprowadzeniu elektrody do serca poprzez duże naczynie obwodowe.
Jak leczyć zaburzenia rytmu serca u dzieci?
Na to, na jakie leczenie arytmii u dziecka zdecyduje się lekarz, znaczący wpływ mają objawy występujące u małego pacjenta. Zdarza się, że nie ma konieczności wdrażania leczenia, co jest możliwe w przypadku braku objawów zaburzeń. Wtedy zaleca się jedynie regularne wizyty kontrolne. Może się zdarzyć, że dziecko będzie musiało zmienić tryb życia i wprowadzić do diety odpowiednie suplementy, wspomagające pracę jego organizmu. Jeżeli jednak objawy występują, lekarz decyduje się na wdrożenie odpowiedniej metody leczenia. Arytmię serca u dzieci leczy się m.in. farmakologicznie, czyli przez podawanie leków. Jego dawkę ustala się z uwzględnieniem masy ciała pacjenta. Szczególnie u niemowląt dawki leków przeciwarytmicznych są często modyfikowane. W bardziej zaawansowanych stadiach choroby, wybierane są inwazyjne metody leczenia. Wśród nich jest m.in. wszczepienie stymulatora serca, ablacja i wszczepienie kardiowertera.
Stwierdzenie arytmii serca u dziecka nie zawsze oznacza konieczność leczenia i klasyfikuje młodego pacjenta do dużych zmian w jego życiu. Brak objawów powoduje, że dzieci często muszą regularnie stawiać się na wizytach kontrolnych i zalecana jest zmiana trybu życia. Żadnego zaburzenia w pracy serca nie można jednak lekceważyć, szczególnie jeżeli o dyskomforcie informuje samo dziecko.
