Nie ma chyba człowieka, który na skórze nie miałby żadnych znamion - szacuje się, że przeciętnie każdy człowiek ma ich około 20. Potocznie nazywane są pieprzykami. Pozornie wydaje się, że są niegroźne i mogą stanowić problem natury estetycznej, jeśli znajdują się na przykład na twarzy. Jednak niektóre z nich mogą okazać się niebezpieczne, dlatego konieczne są rutynowe wizyty u dermatologa.
Dlaczego należy regularnie kontrolować znamiona?
Większość znamion to znamiona barwnikowe lub łagodne nowotwory skóry. Jednak niektóre znamiona mogą się zezłośliwić.
Najpoważniejszym rodzajem nowotworu skóry jest czerniak złośliwy, który niestety szybko daje przerzuty i powoduje zdecydowaną większość zgonów spowodowanych nowotworami skóry. Znamiona należy kontrolować tym częściej, im więcej przebywamy na słońcu lub korzystamy z solarium. Szybkiej kontroli wymagają także znamiona, w przypadku których zauważamy zmiany, takie jak powiększenie, uwypuklenie się, swędzenie. Częściej też należy pokazywać dermatologowi znamiona, które są umiejscowione tam, gdzie trudno samemu w domu je obejrzeć, czyli na przykład na plecach, na owłosionej skórze głowy czy w okolicach intymnych. Przewlekłe drażnienie także może przyczynić się do problemów ze znamionami, więc wzmożonej kontroli wymagają te, które znajdują się na skórze głowy, pod pachami, kolanami, czy w okolicy szelek lub zapięcia biustonosza, gdyż są narażone na drażnienie, a nawet uszkodzenia na co dzień. W przypadku takich znamion dermatolog często zaleca ich profilaktyczne usunięcie. Osoby zdrowe powinny kontrolować swoje znamiona raz w roku. Jednak zmiany niepokojące powinny być sprawdzane nawet co 3 miesiące. Podobnie osoby, które w rodzinie miały przypadki czerniaka lub mają duże ilości znamion, powinny badać się co 3-6 miesięcy. Częściej też pozostałe znamiona powinny kontrolować osoby mające już za sobą nowotwór skóry.
Jak wygląda badanie u dermatologa?
Dermatolog przeprowadza badanie znamion, zwane dermatoskopią. Za pomocą małego przyrządu ogląda uważnie każde znamię, by wyłapać niepokojące szczegóły w jego wyglądzie. Przyrząd ten, to dermatoskop. Przypomina on trochę lupę i w rzeczywistości faktycznie jest szkłem powiększającym. Dodatkowo posiada jednak źródło światła, które pozwala na powiększenie obrazu o nawet 10 – 20 razy. Podczas gdy czułość badania skóry gołym okiem szacuje się na około 60%, czułość dermatoskopu mieści się na poziomie aż 95%. Czas trwania badania zależy od ilości znamion na ciele pacjenta. Dokładne zbadanie jednej zmiany trwa około 10 minut, więc przy większej liczbie zmian, może to potrwać nawet ponad godzinę. Badanie jest całkowicie bezinwazyjne i bezbolesne. Dermatolog po prostu przykłada dermatoskop do znamienia i ogląda je przez jakiś czas stwierdzając, czy znamię jest bezpieczne, jakiego rodzaju jest to znamię i jak częstej kontroli wymaga. Od razu może też stwierdzić, że znamię nadaje się do usunięcia w wyniku możliwego zezłośliwienia lub nieodpowiedniego położenia.
Wynik badania dermatoskopowego
Wyniki dermatoskopii lekarz przedstawia według skali TDS czyli całkowitego wskaźnika dermatoskopowego. Najpierw jednak lekarz podczas oglądania znamienia ocenia kilka elementów przyznając punkty:
- asymetria zmiany (od 0 do 2 pkt), ważność 1,3;
- granice zmiany (od 0 do 8 pkt), ważność 0,1;
- kolor zmiany (od 1 do 6 pkt), ważność 0,5;
- obecność struktur dodatkowych, czyli kropek, smug, itp. (od 1 do 5 pkt), ważność 0,5;
Na tej podstawie oblicza później wskaźnik TDS. Wynik powyżej 5,45 oznacza, że zmiana jest mocno podejrzana i zalecane jest jej usunięcie. Wynik od 4,75 do 5,45 oznacza z kolei, że zmiana jest podejrzana, jednak nie jest konieczne jej usuwanie, ale wymaga częstszej kontroli. Natomiast wskaźnik poniżej 4,75 oznacza, że zmiana jest łagodnym znamieniem melanocytowym.
Wideoskopia – nowoczesna dermatoskopia
Nowoczesne technologie wkraczają w każdą dziedzinę medycyny. Również w dermatologii istnieją zaawansowane możliwości badania znamion. Coraz więcej gabinetów oferuje badania dermatoskopem cyfrowym. Taki dermatoskop składa się z głowicy z kamerą, którą dermatolog przykłada do skóry pacjenta. Głowica jest połączona z komputerem. Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut. Podstawowa różnica między tradycyjnym dermatoskopem, a cyfrowym jest taka, że cyfrowy pozwala na powiększenie obrazu widocznego na ekranie komputera nawet 70 krotnie, podczas gdy ten tradycyjny powiększa zaledwie 10 – 20 krotnie. Dermatoskopia cyfrowa, zwana też wideoskopią pozwala na jeszcze dokładniejszą ocenę znamion. O wiele lepiej lekarz może ocenić wielkość znamienia, kolor, symetrię czy rozkład barwnika. Taka forma badania jest szczególnie zalecana, w kilku przypadkach, a mianowicie:
- zespołach zmian dysplastycznych;
- dużej ilości znamion na ciele;
- u pacjentów, którzy już chorowali na nowotwory skóry i mieli usuwane znamiona;
- u pacjentów poddawanych immunosupresji;
Oprócz dermatoskopii cyfrowej, kolejną nowoczesną metodą badania znamion, jest laserowa skanująca mikroskopia konfokalna, dająca możliwość zbadania skóry nawet na poziomie komórkowym. Dokładność tego badania jest wręcz porównywalna z badaniem histopatologicznym. Na znamię lekarz kieruje wiązkę światła laserowego, która ulega odbiciu i trafia do detektora, gdzie zmienia strumień fotonów w impulsy elektryczne. Widać je na monitorze jako czarno – biały obraz. Metoda jest bardzo pomocna w diagnostyce czerniaków, zmian dysplastycznych i nietypowych odmian nowotworów skóry.
