Nadciśnienie tętnicze jest powszechnym schorzeniem wśród osób dorosłych. Szacuje się, że aż 30% Polaków ma zbyt wysokie ciśnienie, z czego jedynie niewielki procent jest prawidłowo leczonych. W wyniku nadciśnienia mogą się rozwinąć poważne dla zdrowia i życia powikłania, więc niezwykle istotna jest regularna kontrola ciśnienia tętniczego.
Przyczyny nadciśnienia
Nadciśnienie dzielimy na pierwotne oraz wtórne. Pierwotne nadciśnienie tętnicze jest spowodowane przez czynniki genetyczne i środowiskowe, zaburzające fizjologiczne układy uczestniczące w regulacji ciśnienia tętniczego. W tym przypadku aby obniżyć ciśnienie konieczna jest zmiana stylu życia, więcej aktywności fizycznej, utrata masy ciała i ograniczenie spożycia sodu.
Zbyt wysokie ciśnienie może być również spowodowane innymi chorobami, mówimy wtedy o nadciśnieniu wtórnym. Głównie do rozwoju nadciśnienia przyczyniają się choroby nerek (zapalenia, guzy, zespoły retencji sodu) oraz zaburzenia endokrynne. Istotnym czynnikiem, często bagatelizowanym, jest również bezdech senny, obecny głównie w trakcie donośnego chrapania. W jego trakcie dochodzi do niedotlenienia tkanek, co jest stresem dla organizmu. Powoduje to aktywację układu współczulnego, w wyniku której dochodzi do skurczu naczyń i wzrostu ciśnienia tętniczego. Dodatkowo stan przedrzucawkowy, rzucawka w ciąży, niektóre leki i substancje toksyczne mogą wywoływać epizody nadciśnienia. Co zmniejsza ciśnienie we wtórnym nadciśnieniu tętniczym? Leczenie skupia się na opanowaniu choroby pierwotnej, na przykład dializoterapia lub przeszczep w przypadku chorób nerek. Po wyleczeniu pierwotnej przyczyny nadciśnienie zwykle mija.
Objawy nadciśnienia
Na ogół nadciśnienie przebiega bezobjawowo. Czasami daje bardzo niespecyficzne i często ignorowane objawy, na przykład bóle głowy, problemy ze snem i łatwe męczenie się. Z tego powodu nadciśnienie często wykrywa się dopiero podczas pomiaru ciśnienia krwi. U niektórych osób od samego początku ciśnienie stale utrzymuje się na wysokim poziomie (nadciśnienie tętnicze utrwalone), u innych ma charakter chwiejny, z tendencją do powracania do wartości prawidłowych. Zmniejszenie ciśnienia w przypadku nadciśnienia nieutrwalonego możemy osiągnąć tylko dzięki zmianie stylu życia, bez leków. Nadciśnienie utrwalone wiąże się z większym ryzykiem rozwoju powikłań narządowych. Utrzymujące się przez dłuższy czas wysokie ciśnienie przyspiesza rozwój miażdżycy w tętnicach szyjnych i wieńcowych, co może prowadzić do udarów mózgu i zawału serca. Zesztywnienie tętnic w wyniku nadciśnienia i miażdżycy może prowadzić do rozwoju niewydolności nerek oraz zmian w siatkówce. Trzeba zaznaczyć, że zmiany te występują głównie po wielu latach trwania nadciśnienia. Zbijanie ciśnienia przy występujących powikłaniach narządowych jest zdecydowanie trudniejsze i wymaga wielokierunkowego podejścia.
Diagnostyka nadciśnienia tętniczego
Diagnozę nadciśnienia tętniczego zwykle stawia lekarz pierwszego kontaktu (lekarz rodzinny lub internista) po pomiarze ciśnienia krwi. Aby ustalić przyczynę i ocenić ryzyko wystąpienia powikłań narządowych i innych chorób, może zlecić dodatkowe badania. Najczęściej zlecanymi badaniami krwi jest morfologia, oznaczenie stężenia hemoglobiny oraz glukozy. Ponadto aby określić czynność nerek można wykonać oznaczenie poziomu kreatyniny, kwasu moczowego. Przy podejrzeniu wysokiego ryzyka zmian miażdżycowych wykonuje się oznaczenie cholesterolu, HDL, LDL oraz triglicerydów. Funkcję wątroby określa się na podstawie parametrów czynnościowych wątroby, na przykład ASPAT i ALAT. Jeżeli istnieje konieczność poszerzenia diagnostyki, można wykonać dodatkowo EKG i ECHO serca, badanie dna oka, USG tętnic szyjnych i jamy brzusznej.
Dla niektórych pacjentów wizyta u lekarza może być stresującym doświadczeniem, i z tego powodu pomiar ciśnienia krwi wykonywany w gabinecie lekarskim obarczony jest ryzykiem zawyżonego wyniku. Jeżeli zbyt wysokie ciśnienie występuje tylko w trakcie wizyty lekarskiej, nie można rozpoznać nadciśnienia tętniczego. Jest to tak zwane „nadciśnienie białego fartucha” i nie wymaga dalszej diagnostyki ani leczenia.
Stopnie nadciśnienia tętniczego
Przyjmuje się, że prawidłowa wartość ciśnienia tętniczego wynosi 120/80 mmHg. Ciśnienie skurczowe o wartości 130-139 mmHg i rozkurczowe 85-98 określa się jako prawidłowe wysokie. Nadciśnienie rozpoznaje się przy wartościach ciśnienia skurczowego powyżej 140 mmHg i ciśnienia rozkurczowego powyżej 90 mmHg.
Nadciśnienie tętnicze pierwszego stopnia rozpoznaje się, kiedy ciśnienie skurczowe nie przekracza 160 mmHg, a rozkurczowe 100mmHg. Od wartości ciśnienia skurczowego 160 do 180 mmHg i rozkurczowego do 110 mmHg mówimy o nadciśnieniu tętniczym drugiego stopnia. Przy ciśnieniu skurczowym powyżej 180mmHg oraz rozkurczowym wyższym niż 110mmHg rozpoznaje się nadciśnienie trzeciego, najwyższego stopnia.
Obniżanie ciśnienia krwi - Leczenie nadciśnienia tętniczego
Aby skutecznie obniżyć ciśnienie tętnicze zazwyczaj konieczna jest zmiana stylu życia, połączona ze stosowaniem leków hipotensyjnych i kontrolowanie czynników ryzyka epizodów sercowo-naczyniowych. Podejście lecznicze zależy od stopnia nadciśnienia i od obecności powikłań narządowych.
Zbijanie ciśnienia w przypadku nadciśnienia 2 lub 3 stopnia rozpoczyna się od wprowadzenia leków obniżających ciśnienie, jednocześnie ze zmianą stylu życia. W przypadku nadciśnienia pierwszego stopnia z obecnością chorób sercowo-naczyniowych w rodzinie lub z istniejącymi powikłaniami, konieczna jest farmakoterapia i zmiany w nawykach żywieniowych i stylu życia. Nadciśnienie 1 stopnia z małym lub średnim obciążeniem rodzinnym można modyfikować początkowo zmianą stylu życia przez pół roku. Dopiero jeżeli to jest nieskuteczne, należy rozpocząć farmakoterapię.
Co zmniejsza ciśnienie
Jest wiele sposobów na obniżanie ciśnienia krwi. Wspomnianym już jest farmakoterapia, jednak jest ona zarezerwowana dla osób ze znacznym nadciśnieniem. Lekom oraz nadciśnieniu lekkiego stopnia powinna zawsze towarzyszyć zmiana stylu życia. Aby obniżyć ciśnienie konieczne jest rozpoczęcie ćwiczeń fizycznych, które usprawniają układ krążenia i wydolność serca. Trzeba również ograniczyć stres, aktywujący układ współczulny i podwyższający ciśnienie tętnicze. Istotnym elementem jest również rzucenie palenia papierosów i ograniczenie spożywania alkoholu do niezbędnego minimum.
Jak w naturalny sposób obniżyć ciśnienie?
Istnieje wiele sposobów na zmniejszenie ciśnienia w naturalny sposób. Można zacząć od modyfikacji diety – zmniejszyć spożycie sodu i zwiększyć podaż potasu. Nadmiar sodu przyczynia się do wzrostu, a potas pozwala na obniżanie ciśnienia krwi. Dodatkowo trzeba zrezygnować z jedzenia wysoko przetworzonego, fast-foodów i słodyczy. Obniżanie ciśnienia krwi można wspomagać również naparami z ziół. Takie właściwości będzie miała na przykład herbatka z głogu i dziurawca pita regularnie. Również świeże ząbki czosnku mają działanie hipotensyjne i antybakteryjne.
