Ciśnienie regularnie mierzymy dopiero wtedy, kiedy zostanie nam postawiona diagnoza wskazująca na nadciśnienie, niedociśnienie lub zaburzenia rytmu serca. Tymczasem osoby zdrowe, przed 40. rokiem życia powinny kontrolować swoje ciśnienie przynajmniej 1 raz w roku, podczas gdy po 40. roku życia należy to robić minimum 1 raz w miesiącu. Jak poprawnie mierzyć ciśnienie tętnicze i na co należy zwrócić uwagę, aby wynik był wiarygodny i wskazywał na faktyczny stan zdrowia?
Dlaczego należy regularnie mierzyć ciśnienie?
Nieleczone nadciśnienie skutkować może m.in. zawałem serca lub udarem mózgu. Ponadto wysokie ciśnienie świadczy często o innych poważnych chorobach układu sercowo-naczyniowego, jak też związanych z innymi układami i narządami, w tym układem hormonalnym oraz nerkami. W Polsce z nadciśnieniem zmaga się ok. 9,5 mln osób, jednak 40% nie ma tej świadomości. Do objawów nadciśnienia tętniczego zaliczamy m.in. bóle i zawroty głowy, bezsenność, uderzenia gorąca, zaczerwienienia na twarzy, a także ogólne złe samopoczucie. Początkowo nadciśnienie może przebiegać bezobjawowo, co znacznie utrudnia jego zdiagnozowanie. Można jednak zaobserwować zmiany, regularnie mierząc ciśnienie krwi. W ten sposób dostrzeżemy nawet najmniejsze odchylenia od normy i tym samym odpowiednio wcześniej będziemy mogli podjąć właściwe leczenie. Trzeba jednak wiedzieć, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze krwi, aby otrzymany wynik odzwierciedlał rzeczywisty stan zdrowia.
Przygotowanie do pomiaru
Ważne jest nie tylko, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie, ale również jak się do pomiaru prawidłowo przygotować. Nigdy nie mierzymy ciśnienia bezpośrednio po posiłku. Najlepszą porą jest rano, zaraz po przebudzeniu, na czczo. Jeżeli jednak zjedliśmy już śniadanie lub obiad, należy odczekać minimum godzinę. Na ciśnienie krwi ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, które powodują, że ono wzrasta. Wśród nich są aktywność fizyczna i adrenalina oraz stres. Z tego powodu na kilkanaście minut przed badaniem należy odpocząć, wyciszyć się i zrelaksować. Co najmniej 30 minut przed pomiarem ciśnienia nie pij kawy i nie pal papierosów. Wynik będzie także niewiarygodny, jeżeli nasz organizm jest rozgrzany, co jest charakterystyczne dla przeziębienia i gorączki. Zazwyczaj mierzymy ciśnienie na lewej ręce. Lekarz jednak może stwierdzić w niej słabe krążenie, wtedy pomiar wykonujemy na ręce prawej. Prawidłowy pomiar ciśnienia odbywa się w pozycji siedzącej. Rękę opieramy o płaskie podłoże, np. stół i unosimy w taki sposób, aby mankiet znajdował się na wysokości serca. W niektórych przypadkach konieczne jest więc zgięcie ręki w łokciu.
Jak poprawnie mierzyć ciśnienie tętnicze w domu?
Ciśnienie tętnicze możemy kontrolować w domu i zaleca się to każdemu, kto ukończył 40. rok życia, znajduje się w grupie podwyższonego ryzyka lub też ma zdiagnozowane niedociśnienie, nadciśnienie lub inne choroby układu sercowo-naczyniowego. Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze krwi?
Najlepszym wyborem będzie nowoczesny aparat do pomiaru ciśnienia, który jest wyposażony w walidację z mankietem. Pomiary wykonujemy rano i wieczorem, a więc dwa razy dziennie o stałych porach i w równych odstępach czasu. Staramy się kontrolować ciśnienie przed śniadaniem oraz jeszcze przed przyjęciem leków. Zanim założymy mankiet, określamy, w którym miejscu ciśnienie jest najsilniejsze. W tym celu przykładamy dwa palce w odległości 2,5 cm ponad łokciem. Zakładamy mankiet, który powinien się znajdować ok. 1,5 cm od łokcia. Jeżeli używasz ciśnieniomierza nadgarstkowego, to skieruj dłoń do góry, a mankiet załóż tak, aby znajdował się ok. 1,5 cm od dłoni. Zapinamy mankiet tak, aby nie uciskał ręki, jednak nie może też być on luźny. Rękę odwracamy do góry i przyjmujemy wyprostowaną pozycję. Rozluźnij się, biorąc ok. 6 głębokich wdechów i wydechów. Włączamy urządzenie i czekamy na wynik. W tym czasie staraj się nie ruszać. Jeżeli za chwilę wykonujemy drugi pomiar, czekamy 5 minut.
Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie krwi holterem ciśnieniowym?
Niektórym pacjentom zleca się całodobowe monitorowanie ciśnienia tętniczego, do czego służy holter ciśnieniowy. Jest to urządzenie, które mamy przez 24 godziny cały czas przy sobie i które dokonuje automatycznie pomiaru co kilkadziesiąt minut. Jak prawidłowo mierzyć ciśnienie holterem ciśnieniowym?
Pomiar holterem ciśnieniowym wykonuje się na obu rękach. Wyznaczmy odstępy pomiędzy kolejnymi pomiarami, które mogą wynosić np. 20 minut w ciągu dnia i 30 minut w nocy. Pacjent w tym czasie prowadzi dzienniczek, w którym zapisuje sytuacje, mające wpływ na ciśnienie tętnicze, czyli np. wysiłek fizyczny, stres czy lęk. Po badaniu lekarz dokonuje interpretacji zarówno wyników, które automatycznie zapisały się w pamięci urządzenia, jak też notatek pacjenta. Ważne jest, aby były one dokładne, dzięki czemu można stwierdzić, co jest przyczyną ewentualnych skoków ciśnienia i co ma wpływ na zaburzenia pracy rytmu serca.
Interpretacja wyników
Trzeba wiedzieć nie tylko, jak się przygotować do pomiaru, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie tętnicze krwi, ale również jak interpretować wyniki. U osoby dorosłej ciśnienie skurczowe powinno wynosić ok. 120 mm Hg, a rozkurczowe ok. 80 mm Hg. U noworodków za optymalny wynik uznaje się 102/55 mm Hg, a u dzieci w wieku 1-8 lat 110/75 mm Hg. Norma u osób starszych jest nieco wyższa, niż u osób dorosłych. Po 80. roku życia zaleca się, aby ciśnienie zostało obniżone do wartości poniżej 140 mm Hg ciśnienia skurczowego. Z podwyższonym ciśnieniem mamy do czynienia w momencie, kiedy ciśnienie skurczowe przekracza 140 mm Hg, a rozkurczowe 90 mm Hg. Niedociśnienie jest wtedy, kiedy skurczowe ciśnienie krwi ma wartość poniżej 90 mm Hg, a rozkurczowe jest niższe niż 50 mm Hg. Ciśnienie skurczowe to pierwszy ton przy opróżnianiu mankietu z powietrza, a rozkurczowe to ostatni słyszalny ton. Aby wartość była wiarygodna, obliczamy średnią z dwóch następujących po sobie pomiarów, które wykonujemy w odstępie ok. 5 minut.
Wiarygodność wyników pomiaru ciśnienia krwi zależy więc od kilku czynników. Wpływ na nie mają m.in. przygotowanie do badania, jak też warunki, w jakim jest wykonywane. Trzeba też wiedzieć, jak prawidłowo mierzyć ciśnienie i jak odczytywać wyniki.
