Nadciśnienie tętnicze należy do najczęściej występujących chorób przewlekłych na świecie, a ryzyko zachorowania wzrasta wraz z wiekiem. W grupie podwyższonego ryzyka są również osoby chorującego na cukrzycę, zarówno typu 1, ja też typu 2. Jaka jest zależność pomiędzy nadciśnieniem tętniczym, a cukrzycą i jakie czynniki sprzyjają rozwojowi tej choroby układu sercowo-naczyniowego?
Sprzyjające warunki do rozwoju nadciśnienia przy cukrzycy
Wysokie ciśnienie przy cukrzycy jest często spotykanym zjawiskiem. Można uznać, że są to choroby ze sobą sprzężone. Nadciśnienie tętnicze występuje dwa razy częściej u osób z cukrzycą, niż u reszty populacji. Istnieją mechanizmy, które wzajemnie napędzają obie te choroby, ponieważ obserwujemy również większą częstotliwość zachorowania na cukrzycę u osób z nadciśnieniem. Nadciśnienie w cukrzycy typu 1 jest związane z nefropatią cukrzycową oraz czynnikami genetycznymi. Okazuje się, że w rodzinie cukrzyka jest więcej osób chorujących na nadciśnienie tętnicze. W przypadku cukrzycy typu 2 wysokie ciśnienie jest uwarunkowane przede wszystkim insulinoopornością i tym samym hiperinsulinemią. Układ współczulny staje się bardziej aktywny na skutek nadmiaru insuliny. Dochodzi do wzrostu reabsorpcji sodu w kanalikach nerkowych, co przyczynia się też do wzrostu ciśnienia tętniczego. Cukrzyca i nadciśnienie występują wtedy jako elementy zespołu metabolicznego. Najczęściej dochodzi też do wcześniejszego rozpoznania nadciśnienia, niż cukrzycy.
Rozpoznanie nadciśnienia przy cukrzycy
Nadciśnienie przy cukrzycy rozpoznajemy w ten sam sposób, co u osób niechorujących na cukrzycę. Objawy są charakterystyczne, jednak często bagatelizowane ze względu na początkowo niskie nasilenie. Jeżeli nie dokonujemy regularnych pomiarów, trudno jest we wczesnym stadium zdiagnozować problem z układem sercowo-naczyniowym. Wysokie ciśnienie objawia się m.in. zawrotami i bólem głowy, szczególnie w okolicy potylicy. Może też pojawić się krwawienie z nosa oraz szum w uszach. Pacjent odczuwa też silniej zmęczenie, co jednak często utożsamia ze zbyt wysokim lub niskim poziomem cukru we krwi. Przy nadciśnieniu charakterystyczne są również problemy ze snem i zaburzenia widzenia. Niepokoić powinny ponadto duszności i ból w klatce piersiowej oraz kołatanie serca, które wcześniej się nie pojawiało i nie ma związku np. z aktywnością fizyczną czy też stresem i niepokojem. Nadciśnienie przy cukrzycy jest trudniejsze w rozpoznaniu ze względu na objawy, które częściowo są charakterystyczne dla obu tych chorób. Z tego powodu możemy nie dostrzegać, że nasze ciśnienie nie jest w normie i stan zdrowia się pogarsza.
Cukrzyca, a wysokie ciśnienie. Jak często mierzyć ciśnienie?
Cukrzyca, a ciśnienie krwi mają ze sobą duży związek, dlatego diabetycy powinni zwrócić uwagę na częstsze pomiary ciśnienia tętniczego i kontrolę swojego stanu zdrowia również w domowych warunkach, nie dotyczy to tylko poziomu cukru we krwi. Osoba zdrowa, bez rozpoznanego nadciśnienia, powinna mierzyć ciśnienie przynajmniej raz w roku. Jeżeli ukończyłeś 40. rok życia, to należy zwiększyć tę częstotliwość przynajmniej do jednego pomiaru w miesiącu. Osoby ze zdiagnozowaną cukrzycą ciśnienie powinny mierzyć znacznie częściej, a jeżeli wykryto już nadciśnienie tętnicze, to ciśnienie mierzymy ok. 2 razy w tygodniu, wykonując po dwa pomiary – jeden rano i drugi wieczorem.
Pacjent z cukrzycą i nadciśnieniem powinien również poddawać się regularnie 24-godzinnemu monitorowaniu ciśnienia. Jest to ważne, ponieważ cukrzycy mają skłonność do braku nocnego spadku ciśnienia, u niektórych pojawia się nawet jego wzrost, co jest niebezpieczne dla zdrowia, a nawet życia osoby chorej.
Powikłania nieleczonego nadciśnienia przy cukrzycy
Nadciśnienie przy cukrzycy powinno być odpowiednio leczone, dlatego ważne jest, aby zostało możliwie jak najwcześniej zdiagnozowane. W przeciwnym razie w pierwszej kolejności może dojść do przerostu lewej komory serca lub też uszkodzenia nerek. Dochodzi w takim przypadku do jawnego białkomoczu. W konsekwencji istnieje ryzyko wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a także zawału mięśnia sercowego czy też udaru mózgu. Istnieje ponadto szansa na rozwój niewydolności nerek. Trzeba wiedzieć, że pacjent z cukrzycą i wysokim ciśnieniem ma wysokie globalne ryzyko sercowo-naczyniowe i prawdopodobieństwo wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego większe niż 20%. Przebieg powikłań jest jednak często bardzo nietypowy, co jeszcze bardziej utrudnia zdiagnozowanie choroby. Przykładowo zawał mięśnia sercowego występuje u niektórych cukrzyków bez bólu wieńcowego.
Zalecenia Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego dotyczące ciśnienia tętniczego
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wydaje co roku zalecenia dotyczące ciśnienia tętniczego dla osób chorujących na cukrzycę. Z zasad, które zostały udostępnione w 2020 roku, dowiadujemy się, że ciśnienie u cukrzyków powinno wynosić < 130/80 mm Hg, podczas gdy u osób w wieku> 65. r.ż. ma ono wartość < 140/80 mm Hg. Leczenie opiera się na farmakologicznych środkach, wśród których są inhibitory konwertazy angiotensyny i antagonisty receptora angiotensynowego AT1 z antagonistą wapnia. Leczenie farmakologiczne powinno być ciągłe i trwać przez cały czas, nawet po osiągnięciu prawidłowego wyniku. Ważne jest, że u cukrzyków leczenie ma na celu nie tylko przywrócenie prawidłowej wartości ciśnienia, ale też utrzymania, bądź też przywrócenia prawidłowej dobowej zmienności ciśnienia tętniczego. W tym celu stosuje się metodę 24-godzinnego monitoringu.
Wiadomo już, czy cukrzyca podnosi ciśnienie i jaka jest zależność pomiędzy cukrzycą a ciśnieniem krwi. U diabetyków wysokie ciśnienie pojawia się często, co jest związane ze zmianami, jakie zachodzą u nich w organizmie na skutek choroby. Wcześnie zdiagnozowany problem zwiększa szansę na uniknięcie powikłań, które dotyczą przede wszystkim chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym choroby niedokrwiennej serca. Docelowa wartość ciśnienia u osób z cukrzycą to < 130/80 mm Hg.
