W czasie ciąży kobieta musi przejść serię różnorodnych badań, które mogą ocenić stan płodu i cały przebieg ciąży. Wśród tych najbardziej popularnych badań, z całą pewnością obok USG, bardzo znanym jest KTG. To właśnie ono pozwala ocenić pracę serca rozwijającego się w łonie matki dziecka. Jak wygląda takie badanie? Ile trwa? Czy należy się do niego specjalnie przygotować? Dziś tematem kardiotokografii zajmiemy się w pełni.
KTG - co to jest?
KTG czyli kardiotokografia jest to badanie polegające na rejestracji czynności serca płodu, jak również i czynności skurczowej macicy. Pierwsze określane jest mianem kardiografii, drugie tokografii. Jeśli ciąża przebiega prawidłowo, nie ma konieczności wykonywania tego badania w pierwszym trymestrze.. Jest ono robione zazwyczaj po 25 tygodniu ciąży, jak również i podczas porodu. Co jednak w sytuacji, gdy ciąża nie przebiega książkowo i pojawiają się niepokojące sygnały, szczególnie ze strony serca? W takich przypadkach konieczne jest wykonywanie KTG pracy serca płodu także i na wcześniejszych etapach. Dotyczy to przede wszystkim takich sytuacji, jak:
- Skurcze macicy
- Podejrzenia wystąpienia tachykardii, arytmii serca czy bradykardii
- Nieodczuwalne ruchy dziecka
- Czas przekroczenia terminu porodu
- Poród
- Cukrzyca w ciąży
- Urazy brzucha
- Krwawienie
KTG pozwala sprawdzać częstotliwość uderzeń serca płodu. Stanowi to bardzo ważny aspekt, zarówno w czasie trwania ciąży, jak również i podczas samego porodu, gdzie dziecko musi przejść przez kanał rodny, by wyjść na świat. Taka ,,przeprawa” stanowi dla niego nie lada wyzwanie i duże obciążenie. Niskie KTG może oznaczać niedotlenienie, wysokie KTG zakażenie.
KTG - sposoby wykonywania badania
Wyróżnia się dwa sposoby na wykonanie tego badania dla kobiet w ciąży. I tak jest to:
- monitoring zewnętrzny
Ta metoda stosowana jest u kobiet w ciąży najczęściej. Na brzuch przyszłej mamy zakłada się pas posiadający odpowiednie czujniki. Jeden czujnik bada pracę serca, drugi z kolei czas i siłę skurczów macicy. W trakcie badania kobieta musi leżeć na lewym boku. Aparat KTG dokonuje rejestracji i to z jego pomocą otrzymuje się wynik KTG, który pozwala lekarzowi odczytać wartości pomiarów.
- monitoring wewnętrzny
Takie KTG wykonywane jest tylko w sytuacjach, gdy zagrożone jest życie dziecka. W tym przypadku przez szyjkę macicy wprowadza się specjalną elektrodę. Musi ona znaleźć się obok główki dziecka. Jest to możliwe tylko w sytuacjach, gdy rozwarcie ma minimum 2 centymetry i doszło do pęknięcia błon płodowych. Ten rodzaj badania jest inwazyjny i może spowodować rozwój infekcji.
KTG - przebieg badania
Nie ma żadnych zaleceń, by przygotować się specjalnie do badania KTG. W wyznaczonym przez lekarza terminie lub w trakcie porodu, zakłada się kobiecie specjalny pas z elektrodami. Następnie do brzucha mocuje się głowicę kardiograficzną, jak również i tokograficzną. Istotne jest to, aby znaleźć jak najbardziej dogodne miejsce, w którym to bicie serca, jak również i skurcze macicy będą najlepiej rejestrowane. Dzięki podłączeniu obydwu głowic do aparatu KTG, wynik widoczny jest praktycznie od razu. Przedstawia on wykresy kardiograficzne i tokograficzne. Czas trwania takiego badania wynosi około 20 - 30 minut. Jeśli wynik wzbudza niepokój, możliwy jest dłuższy pomiar. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonywanie KTG płodu przez cały okres porodu.
Jakie parametry sprawdza KTG serca?
W trakcie badania sprawdza się czynność pracy serca płodu i siłę oraz częstotliwość skurczów macicy. Na samo jednak badanie składa się kilka, jakże ważnych i istotnych parametrów. Czym więc one są i co pozwalają określić?
- akceleracje
Są to krótkotrwałe przyspieszenia akcji serca. Widoczne w trakcie badania nie określają problemu z sercem, ale oznaczają one, iż rozwijający się płód jest jak najbardziej odpowiednio dotleniony. Występujące akceleracje pojawiają się w trakcie ruchu dziecka w łonie matki, jak również i w czasie kontaktu z płodem. Prawidłowy wynik wynosi mniej niż 15 sekund. Jest to jak najbardziej naturalny stan i nie ma żadnych powodów do niepokoju. Gdy wartość jednak przekroczy 15 sekund, wówczas należy poddać się dalszym badaniom.
- deceleracje wczesne i późne
Są one związane z pracą macicy. Te wczesne deceleracje pojawiają się w chwili wystąpienia skurczów macicy. Ich obecność oznacza delikatne niedotlenienie. Nie powoduje problemów w trakcie porodu. Inaczej jednak jest w przypadku skurczów późnych, bowiem te określają, że dziecko jest w jakimś stopniu niedotlenione, bowiem ma ono nieograniczony dostęp do tlenu. Przyczyną takiego stanu rzeczy może być na przykład oddzielania się łożyska, duże skurcze macicy czy też choroba samej kobiety ciężarnej.
- tachykardia
Jest to zaburzenie rytmu serca, w którym to bije ono szybciej, niż powinno, bez żadnej przyczyny. Nie jest związane z wysiłkiem. Ten rodzaj zaburzenia określany jest inaczej jako częstoskurcz. Robiąc KTG można szybko wykryć problem i odpowiednio do niego podejść. Bez postawienia diagnozy może dojść do upośledzenia, a w skrajnych przypadkach do zgonu dziecka.
KTG a tętno dziecka
Tętno płodu powinno wynosić od 110 - 160 uderzeń na minutę. Wykonanie badania KTG pozwala określić, z jaką częstotliwością to serce dziecka bije. Wszelkie odstępstwa od normy zdarzają się i jeśli nie trwają one długo, nie powinny wzbudzać niepokoju. Jeśli nie pojawiają się akceleracje, może to być objaw niedotlenienia płodu, dlatego też tak istotne jest kontrolowanie parametrów. Normą dla tego parametru jest od 5 - 25 uderzeń na minutę.
- zbyt wysokie tętno
Jeśli u płodu pojawia się zbyt wysokie tętno i wynosi ono powyżej 160 uderzeń na minutę, może to zwiastować tachykardię. Taka sytuacja pojawia się między innymi w chwili zakażenia wewnątrzmacicznego lub nieodpowiednie dotlenienie. Zdarza się również i tak, że wysokie tętno u płodu pojawia się w chwili dużego stresu matki czy występującej u niej anemii, a także i infekcji.
- zbyt niskie tętno
Jeśli u płodu pojawia się niskie tętno, czyli serce bije poniżej 110 uderzeń na minutę, oznacza to bradykardię. Obniżone tętno może zwiastować owinięcie się pępowiny wokół szyi, niskie ciśnienie matki czy też hipoglikemię. Zdarza się także, że niskie ciśnienie płodu występuje w przypadku niewydolności łożyska, jak również i przy z zbyt silnych skurczach macicy.
Bez wątpienia badanie KTG jest jednym z niezbędnych w trakcie ciąży i w czasie porodu. To właśnie ono pozwala najbardziej dokładnie i miarodajnie ocenić pracę serca, tak istotną w prawidłowym rozwoju dziecka. Nie zawsze wynik KTG jest miarodajny i od razu musi oznaczać ogromny problem. Jeśli wynik jest nieprawidłowy, niezbędne jest jego powtórzenie. Jedno jest pewne - ten typ badania z całą pewnością jest niezbędny, zarówno dla komfortu i spokoju samej matki, jak również i odpowiedniej opieki lekarskiej po stronie lekarza ginekologa.
