Detektor tętna płodu i KTG - co to jest?
Monitorowanie tętna rozwijającego się dziecka za pomocą detektora tętna płodu lub KTG to jeden z najważniejszych wskaźników prawidłowego rozwoju maleństwa. Urządzenie do pomiaru tętna płodu każda przyszła mama może mieć w zasięgu ręki, by w zaciszu domowym kontrolować stan dziecka zawsze wtedy, gdy odczuwa taką potrzebę. Dostępność KTG jest trudniejsza (urządzenia do kardiotokografii znajdują się w przychodniach i szpitalach), a wskazania do jej przeprowadzenia ustala lekarz.
Z czego składa się detektor tętna płodu?
Podstawowym elementem detektora jest zestaw nagłaśniający bicie serca dziecka. Prostsze urządzenia wyposażone są najczęściej w zestaw słuchawkowy, a nieco bardziej zaawansowane – w głośniki. Dodatkowo detektory tętna płodu mają przeważnie wyświetlacz, który pokazuje liczbę uderzeń serca. Nieodzownym elementem urządzenia do wykrywania tętna płodu jest głowica. Wysyła ona falę o wysokiej częstotliwości, która, napotykając na swojej drodze różne tkanki, wraca częściowo w kierunku głowicy. Fale te są przetwarzane na sygnał elektryczny, a następnie na sygnał dźwiękowy.
Czy detektor tętna płodu jest bezpieczny dla dziecka?
Na pewno każda mama, zanim sięgnie po detektor tętna płodu, zdaja sobie pytanie, czy jest on bezpieczny. Odpowiedź brzmi: tak. Po pierwsze, natężenie fal ultradźwiękowych wykorzystywanych do badania mieści się w granicach ustalonych przez Amerykański Instytut Ultradźwięków w Medycynie. Oznacza to, że są one nieszkodliwe dla matki i rozwijającego się w jej łonie dziecka. Po drugie, detektor tętna płodu jest całkowicie bezpieczny, jeżeli stosuje się go zgodnie z zaleceniami producenta i… nie zapomina się o ogólnej czujności – pomiar tętna płodu to bowiem niejedyny czynnik, na który powinni zwracać uwagę rodzice. Inny ważny parametr, o którym koniecznie trzeba pamiętać, to liczba i intensywność ruchów płodu.
Od kiedy można stosować detektor tętna płodu?
Pierwsze ruchy płodu ciężarne odczuwają przeważnie między 16. a 21. tygodniem ciąży. O wiele wcześniej, bo od 10. tygodnia ciąży, można już monitorować tętno płodu. Pozwala na to większość dostępnych na rynku detektorów tętna płodu.
Jakie są normy tętna u płodu?
Tętno u płodu powinno zawierać się między 110 a 160 uderzeń na minutę. Prawidłowa wartość tego parametru świadczy o ogólnym dobrostanie płodu, czyli wskazuje na to, że dziecko odpowiednio się rozwija. Chwilowe (poniżej 10 minut) wychylenia poza te wartości nie muszą świadczyć o groźnych zaburzeniach – tętno przekraczające górną normę może na przykład towarzyszyć mocnym ruchom dziecka.
Jeżeli jednak w trakcie pomiaru detektorem tętna płodu zaobserwujemy kilkunastominutowe lub dłuższe odchylenie od tych wartości, powinniśmy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Przyczyn nieprawidłowego tętna może być wiele, a to, czy są one poważne, czy błahe, powinien rozstrzygnąć lekarz. Podwyższone tętno (tachykardia) może być wywołane np. wysiłkiem fizycznym tuż przed badaniem, wypiciem kawy (w ciąży zaleca się znaczne ograniczenie napojów zawierających kofeinę) lub silnym stresem u matki.
A jakie poważne nieprawidłowości mogą stać za podwyższonym tętnem płodu? Należą do nich m.in. niedotlenienie dziecka, zakażenie wewnątrzmaciczne, infekcja u matki lub niedokrwistość (anemia). Z kolei zbyt niskie tętno płodu (bradykardia) może wynikać z: płodowego zaburzenia rytmu serca, niskiego ciśnienia krwi ciężarnej, hipoglikemii (obniżonego poziomu glukozy we krwi) u matki, niewydolności łożyska, silnej czynności skurczowej macicy lub owinięcia się pępowiny wokół szyi płodu.
Jakie są różnice między detektorem tętna płodu a KTG?
Detektory tętna płodu służą do monitorowania czynności serca płodu, KTG (kardiotokografia) zaś dodatkowo zapisuje czynność skurczową macicy. Zatem kardiotokografia składa się z kardiografii, polegającej na monitorowaniu czynności serca płodu, i tokografii, czyli rejestracji czynności skurczowej macicy.
Kiedy należy wykonywać kardiotokografię? Jakie są wskazania do KTG?
Najczęściej lekarze zalecają to badanie w 38. tygodniu ciąży. Im bliżej przewidywanej daty porodu, tym większa staje się częstość badań KTG. Badanie te kontynuuje się w razie przekroczenia terminu porodu. Jednak w uzasadnionych przypadkach lekarz może zlecić wcześniejsze i częstsze wykonywanie badania KTG: czasami już po 25 tygodniu ciąży. Wskazaniami do wykonania KTG są:
- ból macicy wskazujący na rozpoczęcie czynności skurczowej
- słabsze ruchy płodu lub ich brak
- podejrzenie tachykardii lub bradykardii płodu.
Badanie KTG wykonuje się również w trakcie porodu – niejednokrotnie przez cały czas jego trwania.
Warto pamiętać, że zapis KTG świadczący o dobrym stanie dziecka niemal zawsze jest wiarygodny. Natomiast wyniki wskazujące na zagrożenie zdrowia płodu mogą stanowić fałszywy alarm. Wiele zależy od pozycji, jaką w trakcie badania przybierze przyszła mama. Jeżeli dojdzie do uciśnięcia jej żyły głównej lub pępowiny płodu, po zmianie ułożenia ciała wynik KTG od razu się poprawi.
Jak przebiega badanie KTG i czy trzeba się do niego przygotować?
Monitorowanie za pomocą KTG przeważnie trwa około 30 minut. Jeżeli lekarz ma wątpliwości, może się ono przedłużyć mniej więcej do godziny. Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Warto je wykonywać po kilkunastominutowym odpoczynku, aby nie otrzymać fałszywie zawyżonego zapisu czynności serca dziecka.
Jak w praktyce wygląda KTG? Najpierw ciężarna kładzie się na boku w wygodnej pozycji. Jest to o tyle istotne, że badanie może się przeciągnąć. Następnie położna umieszcza na jej brzuchu czujniki (peloty) podłączone do aparatu KTG. Jeden pas z czujnikiem, monitorujący skurcze macicy, umieszcza się na wysokości dna macicy, czyli tuż pod żebrami. Drugi pas z czujnikiem, służący do pomiaru czynności serca płodu, umieszcza się w okolicach serca dziecka (jego umiejscowienie zależy od położenia dziecka w macicy). Czasami w zapisie KTG dodatkowo uwzględnia się czas występowania ruchów dziecka. Ruchy maleństwa sygnalizuje mama za pomocą specjalnego przycisku.
