BMI to wskaźnik masy ciała, który pozwala na samodzielne wyliczenie, czy nasza waga jest w normie czy mamy nadwagę bądź otyłość lub wręcz przeciwnie – niedowagę, a nawet wychudzenie. Badanie BMI jest jednym z podstawowych, które wykorzystują dietetycy oraz lekarze przy ocenie stanu pacjenta pod względem jego wagi. Co oznacza skrót BMI, jak się go oblicza i czy jest wystarczająco wiarygodny?
Co oznacza BMI?
Co oznacza skrót BMI? Pełna nazwa tego wskaźnika to Body Mass Index, co w języku polskim oznacza wskaźnik masy ciała. Został opracowany 200 lat temu przez statystyka Adolfa Queteleta. Zaobserwował on zależność między wzrostem a wagą ciała człowieka. Dostrzegł, że masa ciała zwiększa się wraz ze wzrostem, jest ona większa u osób wyższych i mniejsza u niższych. Zastanawiając się więc, co to jest wskaźnik BMI, należy wyjaśnić, że to parametr, umożliwiający nam ocenę, czy nasza waga jest w normie czy może jest za wysoka lub za niska. Przy wyliczeniach bierzemy pod uwagę nasz wzrost. Wskaźnik BMI jest prostym wzorem matematycznym. Wystarczy podstawić pod niego konkretne wartości, aby otrzymać właściwy wynik. W tym celu korzystamy z gotowego wzoru lub też kalkulatorów online.
Wskaźnik BMI został opracowany jedynie z uwzględnieniem predyspozycji osób dorosłych. Dopiero w późniejszym czasie dostosowano go do cech charakterystycznych dla dzieci i nastolatków. W ich przypadku korzystamy z siatki centylowej. Ocena BMI ma bardzo duże znaczenie dla osób będących w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia otyłości, cukrzycy typu II, miażdżycy, zawału serca czy chorób układu sercowo-naczyniowego. Stosuje się go też przy ustalaniu diety oraz jadłospisu.
Jak obliczyć BMI?
Wiemy już, co oznacza wskaźnik BMI, jednak równie ważną wiedzą jest sposób jego obliczania. Potrzebujemy do tego trzech kluczowych danych, a mianowicie naszego wzrostu, płci i oczywiście wagi. Wzrost i wagę podstawiamy pod gotowy wzór. Wygląda on następująco:
BMI=masa/wzrost2
Przy wyliczeniach stosujemy odpowiednie miary. Wzrost podajemy zawsze w metrach, a więc zamiast 170 cm, to 1,7 m. Jeżeli chodzi o masę, to stosujemy jednostkę w kg. Alternatywnie możemy skorzystać z kalkulatorów internetowych. Podajemy w nich tylko te dwie wartości, a także naszą płeć. Niektóre narzędzia uwzględniają również płeć, co jest ważne w przypadku dzieci, dla których są inne parametry i normy.
Wskaźnik BMI dotyczy jedynie naszej wagi i wzrostu. Trzeba jednak wiedzieć, że na naszą masę ciała składa się kilka składników, są to tłuszcz, mięśnie, kości i woda. Powinny być one we właściwych proporcjach. Czasem dochodzi do zaburzeń, co skutkuje otyłością, nadmiernymi kilogramami, niedostatecznie dużą masą mięśniową oraz odwodnieniem, bądź zatrzymaniem wody w organizmie. BMI jest wskaźnikiem, który nie bierze tych parametrów pod uwagę.
Co oznacza wskaźnik BMI dla poszczególnych wartości?
Kiedy już wykonamy badanie BMI i otrzymamy odpowiednią wartość, musimy ją porównać z normami, jakie są ogólne dla wszystkich osób dorosłych. Poszczególnym wartościom przypisany jest konkretny stan, zatem z łatwością odczytamy z wykresu lub tabeli, czy nasza waga jest w normie, mamy niedowagę lub nadwagę. Normy prezentują się następująco:
- < 16,0 wygłodzenie
- 16,0–16,9 wychudzenie
- 17,0–18,4 niedowaga
- 18,5–24,9 wartość prawidłowa
- 25,0–29,9 nadwaga
- 30,0–34,99 I stopień otyłości
- 35,0–39,99 II stopień otyłości
- ≥ 40,0 III stopień otyłości
Możemy zauważyć, że otyłość została podzielona na 3 kategorie w zależności od poziomu zaawansowania. Jest to spowodowane narastającym problemem otyłości na całym świecie. Dzięki temu można łatwiej ocenić, jak bardzo chora osoba potrzebuje pomocy, jaką metodę leczenia najlepiej zastosować, a także jak duże jest ryzyko wystąpienia powikłań i poważnych chorób będących następstwem zbyt dużej masy ciała.
Badanie BMI u dzieci
Wskaźnik BMI jest dedykowany tylko dla osób dorosłych, a więc początkowo przy jego ustalaniu nie zostały w żaden sposób uwzględnione dzieci. Wraz z rozpowszechnieniem się BMI, a także dostrzeżeniem narastającego problemu otyłości również wśród dzieci dostosowano wskaźnik na potrzeby młodszych pacjentów. W ich przypadku wykorzystywana jest siatka centylowa, przy pomocy której możemy ocenić ich rozwój fizyczny. BMI obliczamy w ten sam sposób, co u osób dorosłych, korzystając z tego samego wzoru, jednak interpretacja wyników przebiega w inny sposób. Jest to spowodowane wyraźnymi różnicami w zawartości tłuszczu w organizmie u chłopców i dziewcząt, a także zmianami ilości tłuszczu wraz z wiekiem.
Analiza masy ciała dzieci obejmuje zawartość tkanki tłuszczowej, wiek, płeć i zależność między masą ciała i wzrostem. Wskaźnik BMI znajdzie swoje zastosowanie tylko u takich dzieci, u których zawartość tkanki tłuszczowej jest prawidłowa. Analiza masy ciała u dzieci jest więc bardziej rozbudowana, a BMI może być tylko wskaźnikiem orientacyjnym.
Czy BMI jest wiarygodne?
Istnieje wiele zarzutów wobec wskaźnika BMI. Przede wszystkim wskazuje się na jego niezmienną formę na przestrzeni aż 200 lat. Został opracowany przez statystyka, a nie przez lekarza czy dietetyka, co podważa jego wiarygodność. Dużym problemem okazuje się brak uwzględnienia w jego wyliczaniu zawartości w ciele mięśni, tłuszczu, kości i wody. To właśnie ich proporcje odgrywają kluczową rolę przy ocenie prawidłowego składu ciała. Jest to matematyczna formuła, która jest przez wielu postrzegana jedynie w kontekście statystycznym. Nie powinno się BMI traktować jako jedyny wyznacznik prawidłowej wagi oraz jedyny parametr, na którym lekarz ustala plan leczenia otyłości czy dietetyk jadłospis i plan żywieniowy. Jest jednak pomocny w kontrolowaniu prawidłowej wagi.
Wiesz już, co to jest BMI, co oznacza skrót BMI, jak go obliczyć i jak interpretować wyniki. BMI powinno przez cały czas utrzymywać się w normie. Każde odchylenie zarówno w kierunku nadwagi, jak też niedowagi, powinno być sygnałem do zmian nawyków żywieniowych. Są też przypadki wymagające interwencji lekarza.
