Aparaty KTG, detektory tętna płodu to urządzenia medyczne stosowane w kardiotokografii, czyli monitorowaniu akcji serca płodu z jednoczesną funkcją zapisywania czynności skurczowej macicy, które wykorzystuje się w opiece przedporodowej do kontroli - dzięki czemu możliwe jest wczesne wykrycie sytuacji mogących stwarzać zagrożenie życia płodu.

Kardiotokografia (badanie KTG) jest bardzo prostym do wykonania badaniem, które dostarcza wielu niezbędnych informacji o stanie zdrowia płodu. Na jego podstawie możliwa jest ocena czy poród przebiega prawidłowo i czy może odbyć się naturalnie, czy też zajdzie potrzeba cięcia cesarskiego, które w danym momencie będzie wskazane ze względu na stan zdrowia płodu.

Badanie KTG – na czym polega i kiedy się je wykonuje?

Kardiotokografia KTG jest jednym z podstawowych badań w położnictwie, jest przeprowadzane w ramach intensywnej opieki przedporodowej i pomaga ocenić stan płodu w ostatnich tygodniach ciąży i w trakcie porodu. W skład kardiotokografii wchodzi tokografia i kardiografia.

Tokografia zajmuje się rejestracją czynności skurczowej macicy poprzez czujnik zewnętrzny umieszczony na brzuchu ciężarnej lub rejestrację zmian ciśnienia wewnątrz jamy macicy. Kardiografia natomiast polega na ciągłej rejestracji akcji serca płodu przy pomocy elektrokardiografu lub ultrasonograficznej sondy do określenia czynności skurczowo-rozkurczowej serca wykorzystując efekt Dopplera, czyli zjawisko fizyczne polegające na powstawaniu różnicy częstotliwości fali wysyłanej przez jej źródło oraz częstotliwości fali rejestrowanej przez obserwatora, poruszającego się względem tego źródła.

Ile trwa badanie KTG?

Badanie KTG powinno trwać od 30 minut do maksymalnie 60 minut. Monitorowanie KTG może odbywać się zewnętrznie lub wewnętrznie. Monitorowanie zewnętrzne (wykonywane najczęściej) jest badaniem nieinwazyjnym, całkowicie bezbolesnym i nie związanym z żadnym ryzykiem. Na brzuchu znajdującej się w pozycji leżącej kobiety w ciąży (również w trakcie porodu) zakładane są dwa pasy z czujnikami – przetwornikiem ultradźwiękowym do rejestrowania uderzenia serca płodu, oraz miernikiem do pomiaru siły i czasu trwania skurczów macicy. Obydwa czujniki połączone są z monitorem, który wyświetla lub drukuje wartości pomiarów.

Monitorowanie wewnętrzne jest badaniem inwazyjnym, stosowanym w celu oceny uderzeń serca dziecka gdy zachodzi potrzeba uzyskania bardziej dokładnego pomiaru, na przykład przy podejrzeniu zagrożenia dla życia dziecka. Bicie serca jest oceniane z zastosowaniem specjalnej elektrody, którą wprowadza się przez szyjkę macicy i umieszcza na główce płodu. Mierzące siłę skurczów macicy badanie może być rejestrowana przez czujnik na brzuchu (tak jak w monitorowaniu zewnętrznym) lub za pomocą cewnika wprowadzonego do macicy. Założenie elektrody na główkę może być też dla dziecka bolesne. Z tych powodów ten rodzaj monitorowania stosuje się bardzo rzadko, tylko w uzasadnionych przypadkach.

Kiedy na KTG? Od kiedy KTG?- wskazania

Badanie KTG w ciąży wykonuje się w czasie zbliżającym do terminu zbliżającego się porodu, a następnie do momentu porodu co 2-3 dni stawianie się na kolejne badania. Kardiotokografia KTG może być wykonana w sytuacjach, gdy kobieta w okresie ciąży odczuwa różnego rodzaju dolegliwości lub z powodu wystąpienia konkretnych chorób. Takim wskazaniem może być przede wszystkim krwawienie z pochwy oraz ból brzucha u kobiety ciężarnej. Należy przy tym pamiętać, że chodzi o ból utrzymujący się dłuższy czas lub często powtarzający się, gdyż lekki jednorazowy ból nie stanowi jeszcze wskazania do przeprowadzenia badania.

KTG kardiotokografia jest zalecana także przy problemach z nerkami lub przy nadciśnieniu tętniczym występującym u przyszłej mamy w okresie ciąży. Badanie KTG warto wykonać także w przypadku konfliktu serologicznego lub też kiedy doszło do urazu brzucha w czasie trwania ciąży. Badanie to jest również przydatne w przypadku przenoszonej ciąży oraz płodu ze stwierdzoną hipotrofią, czyli wewnątrzmacicznym ograniczeniem rozwoju płodu - hipotrofia płodu może być wynikiem zaburzeń genetycznych lub zaburzeń pracy serca płodu, niejednokrotnie z koniecznością hospitalizowania matki i podawania farmakoterapii, a w niektórych przypadkach nawet wymagających operacji. Zapis KTG umożliwia ocenę lekarza oraz położnej, aby przede wszystkim stwierdzić czy płód żyje, jak również czy jest dotleniony oraz czy nie doszło do niewydolności łożyska.

Zaburzenia pracy serca płodu

Najważniejszym parametrem zapisu badania kardiotokograficznego jest podstawowa częstość uderzeń serca płodu, wyznaczana na podstawie obserwacji średniej częstości uderzeń serca płodu w ciągu co najmniej 10 minut, przy czym norma wynosi między 110 a 170 uderzeń na minutę.

Przy przekroczeniu wartości 170 uderzeń na minutę ma miejsce tachykardia płodu KTG, czyli stan określany jako nieprawidłowy. Analogicznie, przy wartości poniżej 110 uderzeń na minutę, występujące zaburzenie określa się jako bradykardia.

Powodem powstania takich zaburzeń jak tachykardia i bradykardia może być niedotlenienie wewnątrzmaciczne zaistniałe na przykład w wyniku uciśnięcia sznura pępowinowego lub ucisku macicy na żyłę główną dolną. Takie zjawisko często obserwowane jest przy ułożeniu pacjentki w pozycji na wznak lub też w wyniku wystąpienia niewydolności łożyska lub chorób współistniejących u pacjentki, takich jak: nadciśnienie, cukrzyca, czy też niedokrwistość.

KTG skurcze - akceleracje i deceleracje

Kardiotokografia poprzez rejestrowanie pomiarów umożliwia lekarzowi ocenę zmienności liczby uderzeń serca na minutę. Gdy akcja serca wzrasta o 5-25 uderzeń na minutę, mówimy o akceleracjach. Bardzo często akceleracje są związane z ruchami płodu, także podczas dotykania dziecka przez powłoki brzuszne matki. Akceleracje KTG powinny występować przynajmniej dwukrotnie w ciągu 10-minutowego zapisu kardiotokograficznego, ponieważ oznaczają dobry stan dziecka i jego prawidłowe utlenowanie.

Zapis badania KTG pozwala również zaobserwować deceleracje, czyli zwolnienia pracy serca o około 15 uderzeń na minutę, które nie powinny pojawić się w zapisie zdrowego płodu. Deceleracje mają miejsce, gdy występują krótkotrwałe zwolnienia akcji serca płodu. Deceleracje wczesne to takie, gdy zwolnienie akcji serca zachodzi w momencie wystąpienia skurczów macicy, natomiast deceleracje późne obserwuje się w momencie, gdy minie najsilniejszy skurcz - co może świadczyć o występującym zagrożeniu niedotlenienia płodu w efekcie przedwczesnego oddzielenia łożyska, nadmiernej aktywności skurczowej (skurczów mięśnia macicy) lub też chorób współistniejących u pacjentki.

Zawsze należy pamiętać, że interpretacji zapisu badania KTG powinien dokonywać lekarz specjalista lub położna, aby prawidłowo ocenić dobrostan dziecka, biorąc pod uwagę cały przebieg ciąży oraz stan zdrowia matki. Dopiero po rozpatrzeniu wszystkich okoliczności, które mają wpływ na ciążę, ocena badania jest wiarygodna i odzwierciedla rzeczywisty stan płodu.