Wysoki cholesterol to zmora wielu osób, szczególnie tych z nadwagą i otyłością. Jest przyczyną miażdżycy, nadciśnienia i wielu innych chorób. Jego zbyt wysoki poziom wynika najczęściej z nieodpowiedniej diety. Badanie poziomu cholesterolu należy do szeregu podstawowych badań krwi, które należy regularnie wykonywać dla kontroli stanu zdrowia. Poziom cholesterolu można jednak też mierzyć w domu, za pomocą specjalnych testów.
Czym jest cholesterol?
Cholesterol to określenie nadane dwóm lipoproteinom. Frakcję HDL określa się jako dobry cholesterol, a LDL jako zły. To właśnie wysoki poziom złego cholesterolu przyczynia się do zwiększenia ryzyka wystąpienia różnych chorób. W zależności od laboratorium, wyniki oraz normy podawane są w mmol/l lub mg/dl krwi. Oznaczenie poziomu cholesterolu we krwi nazywa się lipidogramem. Można wykonywać zarówno pełny lipidogram z oznaczeniem wszystkich frakcji, jak i oznaczenie tylko cholesterolu całkowitego. Normy cholesterolu są kwestią indywidualną. Są zależne od wieku i stanu zdrowia pacjenta. Inne będą dla osób młodych i całkiem zdrowych, a inne dla osób z problemami kardiologicznymi (np. po zawale) czy starszych. Im człowiek starszy i im większe ryzyko chorób układu krążenia, tym norma cholesterolu jest niższa. Dla osób zdrowych i z umiarkowanym ryzykiem, norma całkowitego cholesterolu wynosi do 190 mg/dl czyli 5 mmol/l. Norma frakcji złego cholesterolu, to 115 mg/dl czyli 3 mmol/l, a dobrego ponad 40mg/dl czyli 1 mmol/litr. W przypadku osób z większym ryzykiem chorób układu krążenia, cholesterol całkowity nie powinien wynosić więcej niż 175 mg/dl, a więc 4,5 mmol/l. Norma cholesterolu LDL dla tych osób wynosi do 70 mg/dl czyli 2,5 mmol/l, jednak przy bardzo wysokim ryzyku jest to nawet do 55 mg/dl czyli 1,8 mmol/l. Normy cholesterolu HDL są takie same jak dla zdrowych. Oprócz tego oznaczane są jeszcze trójglicerydy. Ich norma dla zdrowych osób, to do 150 mg/dl (1,7 mmol/l) i jest taka sama również dla osób z ryzykiem.
Badanie poziomu cholesterolu – również w domu
Zazwyczaj poziom cholesterolu jest oznaczany laboratoryjnie, a badanie jest zlecane przez lekarza rodzinnego wśród podstawowych badań krwi, obok morfologii czy OB. Jednak można również monitorować poziom cholesterolu w domu, co jest zalecane dla osób z wynikami w górnej granicy normy i jej przekroczeniami. Oznaczanie poziomu cholesterolu w domu pozwala także sprawdzać, czy podejmowane działania w celu jego obniżenia dają oczekiwane rezultaty. W domu cholesterol można oznaczać za pomocą specjalnego urządzenia – analizatora krwi. Urządzenie to przypomina wyglądem glukometr i po części nim jest. Oprócz cholesterolu można również badać z jego pomocą poziom cukru. Badanie cholesterolu analizatorem krwi przeprowadza się w taki sam sposób, jak badanie poziomu cukru. Wystarczy mała próbka krwi z palca, by po chwili wiedzieć wszystko. Urządzenie wskaże zarówno poziom cukru, cholesterolu, jak i trójglicerydów.
Należy jednak pamiętać, że do pomiaru każdego parametru potrzebne są osobne paski, dedykowane specjalnie dla danego parametru. W celu oznaczenia poziomu cholesterolu, należy użyć paska do pomiaru cholesterolu, a chcąc poznać poziom trójglicerydów, należy użyć paska do trójglicerydów. Dokupując paski do urządzenia, należy pamiętać, że powinny pochodzić od tego samego producenta, co urządzenie.
Za wysoki cholesterol – co dalej?
Zbyt wysoki cholesterol zwiększa ryzyko poważnych chorób, szczególnie układu krążenia. Dlatego w przypadku wysokiego poziomu złego cholesterolu lub całkowitego, należy podjąć działania w celu jego obniżenia. Najczęstszą przyczyną wysokiego cholesterolu jest zła dieta oraz brak aktywności fizycznej. Na poziom cholesterolu negatywnie wpływa spożycie w nadmiarze słodyczy, tłuszczy, a także czerwonego mięsa. Ponadto do wysokiego poziomu cholesterolu mogą przyczyniać się niektóre choroby, takie jak niedoczynność tarczycy, zespół nerczycowy, łuszczyca, choroby wątroby czy cholestaza. W przypadku występowania którejś z tych chorób i wysokiego cholesterolu, leczenie ich powinno przynieść poprawę. Jeśli jednak pacjent jest całkowicie zdrowy, a ma wysoki cholesterol, należy przede wszystkim wprowadzić zmiany do diety. Przede wszystkim konieczne jest ograniczenie spożycia tłuszczów zwierzęcych, słodyczy, tłustych serów, a także czerwonego mięsa oraz zwiększenie spożycia warzyw i owoców, a także chudego mięsa, sera czy jogurtów. Należy także zaprzestać smażenia na korzyść gotowania i duszenia. Osoby z nadwagą lub otyłością powinny pozbyć się zbędnych kilogramów.
Wskazane jest także zwiększenie aktywności fizycznej. Ogólnie wysoki poziom cholesterolu powinien skłonić do zmiany dotychczasowego stylu życia. W sklepach i aptekach można znaleźć wiele różnych produktów oraz leków lub suplementów wpływających na pracę wątroby, serca i poziom cholesterolu. Wszelkie dostępne produkty czy leki są pomocą w walce ze zbyt wysokim cholesterolem, ale ich używanie nie oznacza, że możemy pozostać przy dotychczasowym trybie życia. Produkty te możemy stosować dodatkowo, obok zmian w diecie i stylu życia.
Cholesterol za niski – czy to możliwe?
Choć wszem i wobec mówi się o szkodliwym wysokim poziomie cholesterolu, może się zdarzyć, że będzie go za mało. Zbyt niski jego poziom także nie jest dobrym zjawiskiem. Pewna ilość cholesterolu jest niezbędna dla odpowiedniego wchłaniania niektórych witamin, na przykład witaminy D, a także tłuszczów przy jednoczesnym usuwaniu toksyn. Cholesterol jest także budulcem błon komórkowych i bierze udział w produkcji hormonów antystresowych czy płciowych. U dzieci odpowiedni poziom cholesterolu wpływa znacząco na rozwój mózgu. Zbyt niski cholesterol może przyczynić się do rozwoju depresji czy choroby afektywnej dwubiegunowej. Powoduje także osłabienie odporności. Przyczyną za niskiego cholesterolu może być nadczynność tarczycy, marskość wątroby, niedożywienie, anoreksja, anemia i diety typu głodówka. W przypadku gdy przyczyną jest choroba, należy ją leczyć. Jeśli jednak za niski cholesterol występuje u osoby zdrowej, prawdopodobnie wystarczy więcej jeść, ale nie znaczy to jednak, że do woli można jeść słodycze i tłuste produkty. Nie należy przesadzać w złą stronę ani stronić od aktywności fizycznej.
